Pracodawca ma obowiązek ustalania postanowień zawartych w regulaminie pracy z organizacjami związków zawodowych. Ponadto działania z zakresu bhp podejmowane na terenie zakładu pracy musi konsultować z pracownikami lub ich przedstawicielami. Niestosowanie się pracodawcy do zasady ustalania regulaminu pracy z organizacjami związków zawodowych jest łamaniem postanowień Kodeksu pracy, a ponadto może naruszać przepisy ustawy o związkach zawodowych.
UZASADNIENIE
W omawianej sytuacji zawarte są dwa problemy:
- ustalanie zapisów regulaminu pracy oraz
- konsultacje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
W obydwu przypadkach pracodawca ma obowiązek współpracować z organizacjami związków zawodowych działających na terenie zakładu pracy lub ich przedstawicielami. Jednak przebieg współpracy jest odmienny. Powyższe zagadnienia regulują postanowienia Kodeksu pracy.
W regulaminie pracy powinny być określone m.in.: organizacja pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej. Pracodawca ma obowiązek uzgodnienia powyższych zapisów ze związkami zawodowymi.
WAŻNE!
Pracodawca i zakładowa organizacja związkowa mają obowiązek ustalić termin, do którego najdłużej będzie trwało uzgadnianie treści postanowień regulaminu.
W przypadku nieuzgodnienia przez strony, w przyjętym przez nie terminie, postanowień regulaminu pracy pracodawca ma prawo samodzielnie ustalić treść regulaminu (ustawodawca zwalnia pracodawcę z obowiązku uzgodnienia treści regulaminu w związku z koniecznością zapewnienia bezpiecznych warunków pracy, np. odzieży roboczej). Jeśli termin uzgodnienia regulaminu pracy pracodawcy z organizacją związkową nie zostanie ustanowiony, to regulamin pracy ustalany jest „do skutku” i wówczas pracodawca nie może samodzielnie ustalić treści regulaminu pracy.
Pracodawca ma obowiązek konsultować z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie działania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, w szczególności dotyczące:
- zmian w organizacji pracy i wyposażenia stanowisk pracy, wprowadzania nowych procesów technologicznych oraz substancji i preparatów chemicznych, jeżeli mogą one stwarzać zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników,
- oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywaniu określonych prac oraz informowania pracowników o tym ryzyku,
- tworzenia służby bhp lub powierzania wykonywania zadań tej służby innym osobom oraz wyznaczania pracowników do udzielania pierwszej pomocy, a także wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników,
- przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego,
- szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
WAŻNE!
W przepisach prawa nie ma ustaleń dotyczących sposobów przeprowadzania konsultacji z pracownikami, jak również sposobu ich dokumentowania. Do celów dowodowych wskazane jest, aby pracodawca dokumentował przebieg spotkań oraz podjęte na nich decyzje bądź poruszone problemy w formie pisemnej.
U pracodawców, u których powołana jest komisja bezpieczeństwa i higieny pracy – konsultacje mogą być prowadzone w ramach tej komisji.
Konsultacje muszą odbywać się w godzinach pracy, a pracownicy w nich uczestniczący zachowują prawo do wynagrodzenia. Pracownicy biorący udział w konsultacjach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, jak również członkowie komisji bhp nie mogą ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla nich konsekwencji z tytułu działalności w komisjach bądź udziału w konsultacjach.
Ponadto działające na terenie zakładu pracy związki zawodowe sprawują kontrolę nad przestrzeganiem prawa pracy oraz uczestniczą w nadzorze nad przestrzeganiem przepisów oraz zasad bhp. Do zakresu działania zakładowej organizacji związkowej należy między innymi sprawowanie kontroli nad przestrzeganiem w zakładzie pracy przepisów prawa pracy, a w szczególności przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, jak również kierowanie działalnością społecznej inspekcji pracy, tj. wpływanie na stan bhp na terenie zakładu pracy poprzez Społecznego Inspektora Pracy.
Dodatkowo pracodawca musi mieć świadomość tego, że utrudniając wykonywanie działalności związkowej prowadzonej zgodnie z przepisami ustawy o związkach zawodowych, zgodnie z postanowieniami Kodeksu karnego podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. Stroną w postępowaniu jest organizacja związkowa, a jej członkom przysługuje prawo złożenia zawiadomienia do prokuratury o popełnieniu przestępstwa.
PODSTAWA PRAWNA
- Art. 2373 § 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
- Art. 23, 26 i 35 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (DzU z 2001 r. nr 79, poz. 854 ze zm.).