Kadry dla początkujących
Pierwsze dni w nowej pracy zawsze są stresujące. Nowe zadania, nowe otoczenie, nowe wymagania. I do tego nawał informacji, przepisów, wyjaśnień, orzeczeń. Osoba, która zaczyna pracę w obszarze kadrowym, stoi przed niełatwym zadaniem opanowania sporego obszaru, który w dodatku stale się zmienia. Stąd pomysł na publikację cyklu artykułów poświęconych tematyce prawa pracy, którego celem jest uporządkowanie i usystematyzowanie wiedzy z tego zakresu.
Początek, czyli od jakich pytań zacząć pierwszy dzień pracy…?
Wszyscy wiemy, że podstawą wykonywania pracy przez kadrowca są przepisy prawa pracy. Pierwsze i honorowe miejsce zajmuje oczywiście Kodeks pracy, ustawy regulujące kwestie pracownicze, później przepisy wykonawcze, czyli szereg rozporządzeń, będących instrukcją do tego jak wykonywać konkretne zadania np. naliczać urlop wypoczynkowy, ustalać wynagrodzenie za ten urlop, jak obliczać wynagrodzenie godzinowe czy poruszające kwestie udzielania urlopu wychowawczego. Wyliczenie jest oczywiście przykładowe, bo rozporządzeń jest całe mnóstwo.
Nie możemy jednak zapominać o tym, że wśród aktów prawnych regulujących kwestie pracownicze są wewnątrzzakładowe akty prawne, czyli przede wszystkim układy zbiorowe pracy lub regulaminy. Są to przepisy prawa pracy tworzone przez pracodawców samodzielnie lub w konsultacji ze związkami zawodowymi (jeżeli takie działają u danego pracodawcy) względnie z przedstawicielami załogi (gdy nie ma związków, a przepisy powszechnie obowiązujące taką konsultację przewidują).
Polecamy: Kodeks pracy 2019. Praktyczny komentarz z przykładami + PDF.
Jednym z pierwszych pytań zatem, które powinno się pojawić u początkującej kadrowej, to pytanie o przepisy wewnątrzzakładowe, do których zaliczamy:
- wspomniane już układy zbiorowe pracy (zakładowe i ponadzakładowe)
- regulamin pracy
- regulamin wynagradzania
- obwieszczenia
Zapisy w przepisach wewnątrzzakładowych nie mogą być mniej korzystne niż przepisy powszechnie obowiązujące zawarte w kodeksie pracy, innych ustawach dotyczących prawa pracy lub w rozporządzeniach. Jeżeli zatem zauważysz, że jakieś rozwiązanie w przepisach obowiązujących u pracodawcy jest mniej korzystne niż to, które przewidziane jest w powszechnych przepisach prawa – musisz stosować przepisy powszechnie obowiązujące.
Układy zbiorowe pracy
Układy zbiorowe pracy dzielimy na zakładowe i ponadzakładowe. W ich treści można znaleźć wiele zapisów dotyczących uprawnień pracowników, treści stosunku pracy jaki łączy pracodawcę i pracownika (najczęściej są to kwestie dotyczące zasad wynagradzania, czasem przyznawane są dodatkowe uprawnienia), wzajemne obowiązki pracodawcy i pracownika, a także inne kwestie, które nie są uregulowane w przepisach prawa w sposób bezwzględnie obowiązujący. Jeżeli u Twojego pracodawcy zawarty został układ zbiorowy pracy szukaj w nim odpowiedzi przede wszystkim zasad wynagradzania, ewentualnie dodatkowych uprawnień przyznanych pracownikom (np. dodatkowych urlopów wypoczynkowych). Możesz też tam znaleźć regulacje dotyczące czasu pracy (stosowane systemy czasu pracy, okresy rozliczeniowe, zasady ustalania dni wolnych od pracy
Regulamin wynagradzania
Częściej w praktyce spotykamy się z regulaminami, w tym z regulaminem wynagradzania, który mają obowiązek tworzyć pracodawcy, nie objęci układem zbiorowym pracy i którzy zatrudniają co najmniej 50 pracowników.
W regulaminie wynagradzania będziemy szukali przede wszystkim informacji dotyczących:
- zasad wynagradzania pracowników tj. określenia czy wynagradzani są stawką miesięczną, godzinową albo tzw. wynagrodzenie ustalane jest w formie akordu,
- wysokości wynagrodzenia zasadniczego (np. godzinowego lub miesięcznego)
- czy wypłacane są dodatkowe składniki, a jeżeli tak to jakie są zasady nabywania prawa do tych składników (np. dodatek stażowy, dodatek językowy itp.)
- wypłacania premii i zasad ich przyznawania – dowiemy się zatem, czy wypłacane są takie premie i jakie warunki należy spełnić, aby taką premię dostać;
- wypłacania premii uznaniowych (czyli nagród) – czyli, czy pracodawca takie świadczenia przewidział
- wypłacania np. prowizji,
- wypłacania ewentualnie nagród jubileuszowych itp.
- czy pracodawca tworzy zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.
Z regulaminu wynagradzania dowiesz się zatem jakie są zasady wynagradzania, jakie są składniki wynagrodzeń, czy są przyznawane premie lub nagrody, czy pracodawca wypłaca np. nagrody jubileuszowe. Znajdziesz tam zatem informacje niezbędne do sporządzenia umowy o pracę, czy naliczenia wynagrodzenia.
Regulamin pracy
Regulamin pracy, podobnie jak regulamin wynagradzania, mają obowiązek tworzyć pracodawcy, którzy zatrudniają minimum 50 pracowników.
Z regulaminu pracy dowiesz się przede wszystkim:
- jak wygląda organizacja pracy u Twojego pracodawcy, kiedy i na jakich zasadach pracownicy mogą przebywać na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, w jaki sposób pracownicy wyposażani są w narzędzia i materiały niezbędne do wykonywania pracy, jak również w odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualne i higieny osobistej (jeżeli procesy pracy tego wymagają)
- jakie systemy czasu pracy stosowane są u Twojego pracodawcy, jak również, ile trwają okresy rozliczeniowe czasu pracy, czy tworzone są harmonogramy, jak ustalane są dodatkowe dni wolne od pracy, jakie dni są wolne od pracy dla poszczególnych grup pracowników – te informacje będą Ci niezbędne dla prawidłowego rozliczenia lub skontrolowania czasu pracy
- jakie są limity godzin nadliczbowych (wg Kodeksu pracy jest to 150 godzin w roku, ale w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie można taki limit wydłużyć),
- na jakie godziny wyznaczono porę nocną
- w jakim terminie i jak często wypłacane jest wynagrodzenie za pracę
- w jaki sposób pracownicy potwierdzają przybycie i obecność w pracy (np. karty zegarowe, lista obecności) oraz jakie są zasady dotyczące usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
Regulamin Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych
Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych mają obowiązek tworzyć pracodawcy, którzy zatrudniają na dzień 01 stycznia danego roku kalendarzowego, co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Pracodawca może tworzyć zfśs, może również zrezygnować z jego tworzenia - po uzgodnieniu tego ze związkami zawodowymi lub przedstawicielami załogi (jeżeli nie ma związków zawodowych).
Z tego regulaminu dowiesz się jakie świadczenia przewidziane zostały w ramach funduszu, jakie dokumenty złożyć muszą pracownicy ubiegający się o takie świadczenia i jakie są warunki i procedury ich przyznawania.
Pracodawcy, którzy nie mają obowiązku tworzenia regulaminów
U pracodawców, którzy zatrudniają mniej niż 50 pracowników pytaj przede wszystkim o obwieszczenia, z których dowiesz się o stosowanych systemach i rozkładach czasu pracy obowiązujących u pracodawcy, a także o stosowanych okresach rozliczeniowych. Wydłużonego ewentualnie limitu godzin nadliczbowych szukaj już w umowach o pracę.
Natomiast pora nocna, sposoby usprawiedliwiania nieobecności w pracy będą zawarte w informacji o warunkach zatrudnienia.
Podsumowanie
Zapoznając się z przepisami wewnątrzzakładowymi zdobędziesz wiele informacji o regulacjach obowiązujących u Twojego pracodawcy, niezbędnych do prawidłowego sporządzenia umowy, przyznawania określonych świadczeń, naliczania wynagrodzeń, czy dodatkowych uprawnień pracowników. Zapoznanie się z tymi przepisami powinno zatem być jednym z pierwszych działań jakie należy wykonać w pierwszych dniach pracy.
Cykl artykułów dla początkujących kadrowych >>> KADRY DLA POCZĄTKUJĄCYCH
Podstawa prawna:
Art. 9, 771, 772, 104,1041 Kodeksu pracy