Istotne jest, że to pracownik musi udowodnić w sądzie cywilnym, że istnieje związek pomiędzy zachowaniem pracodawcy, a powstałą szkodą. Pracodawca będzie musiał wypłacić świadczenie, tylko kiedy ponosi winę za wypadek lub odpowiada za swoje działania na zasadzie ryzyka.
Pracownik może liczyć na świadczenia z ubezpieczenia społecznego z tytułu wypadku przy pracy, m.in.:
- jednorazowe odszkodowanie,
- świadczenie rehabilitacyjne,
- renta z tytułu niezdolności do pracy.
Natomiast pracodawca może zostać zmuszony przez sąd cywilny do wypłaty:
- odszkodowania,
- zadośćuczynienia,
- renty wyrównawczej,
- jednorazowego odszkodowania.
Zobacz: Wypadek na szkoleniu
Pracownik, który chce od swojego pracodawcy dochodzić roszczeń cywilnych, powinien najpierw wystąpić o przyznanie świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego.
Przesłanki odpowiedzialności pracodawcy
Pracodawca ponosi odpowiedzialność za wypadek przy pracy, jeśli:
- do zdarzenia doszło z jego winy,
- odpowiada na zasadzie ryzyka.
Wina pracodawcy. Pracodawca ponosi winę, jeśli jego zachowanie jest źródłem powstania szkody, w wyniku wypadku w pracy. Zachowanie pracodawcy to zarówno działanie, jak i powstrzymanie się od określonego działania, czyli zaniechanie. Zachowanie pracodawcy musi być bezprawne. Oznacza to, że musi być sprzeczne z przepisami prawa i ponadto z zasadami współżycia społecznego.
Pracownik wskazując, że pracodawca ponosi winę za wypadek, nie musi wskazać dokładnie, kto zawinił. Niekiedy dla niego jest to trudne lub niemożliwe. Jest to tzw. wina bezimienna.
Przyczyną odpowiedzialności pracodawców jest najczęściej niezapełnienie właściwych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.
Ryzyko pracodawcy. Prawo cywilne przewiduje, że niektórzy pracodawcy mają zwiększoną zakres odpowiedzialności za skutki wypadków w ich zakładach pracy. Wiąże się to z rodzajem prowadzonej działalności.
Pracodawca prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu. Jest to odpowiedzialność na zasadzie ryzyka. Pracodawca może się uwolnić, od takiej odpowiedzialności, jeśli:
- szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej, np. powódź, uderzenie pioruna,
- wyłącznie z winy poszkodowanego,
- wyłącznie z winy osoby trzeciej, za którą pracodawca nie ponosi odpowiedzialności.
Do sił przyrody wprawiających w ruch przedsiębiorstwo lub zakład zaliczymy m.in.:
- parę,
- gaz,
- elektryczność.
Zaostrzenie odpowiedzialności takich pracodawców, wprowadzono ponieważ, przedsiębiorstwa wprowadzane w ruch siłami przyrody stanowią większe zagrożenie od przedsiębiorstw innego rodzaju.
Do przedsiębiorstw wprawianych w ruch silami przyrody zaliczymy m.in.:
- przedsiębiorstwa zajmujące się budownictwem przemysłowym,
- przedsiębiorstwa zajmujące się budową mostów,
- przedsiębiorstwa zajmujące się budową rurociągów,
- przedsiębiorstwa zajmujące się budową urządzeń komunikacyjnych (np. samochodów)
Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka powstaje bez względu na winę pracodawcy.
Na jakie roszczenia może liczyć pracownik
| Rodzaj świadczenie | Szczegóły dotyczące świadczenia |
| Odszkodowanie dla pracownika | W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszystkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego pracownika, pracodawca zobowiązany jest wyłożyć z góry sumę potrzebną do pokrycia kosztów leczenia. W przypadku, kiedy pracownik został inwalidą, pracodawca musi wyłożyć także sumę potrzebną na pokrycie kosztów przygotowania zawodowego. Szkoda polega na:
Zwrot wszelkich kosztów obejmuje koszty m.in.:
Przyznanie odszkodowania jest niezależne od tego, czy poszkodowany pracownik posiada własne środki na pokrycie kosztów leczenia i czy jest objęty opieką zdrowotna ze środków publicznych. |
| Zadośćuczynienie | W przypadku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia pracownika na skutek wypadku przy pracy, poszkodowany pracownik może liczyć na odpowiednią sumę pieniężną, jako rekompensatę za doznaną krzywdę niematerialną. Krzywda to cierpienie fizyczne oraz cierpienie psychiczne związane z powstałym wypadkiem. Nie jest możliwe przeliczenie cierpienia na konkretną sumą pieniężną. Istnieją jednak wskaźniki, które sąd bierze pod uwagę zasądzając to świadczenie:
Zadośćuczynienie nie jest świadczeniem obowiązkowym, zależy od oceny sądu. |
| Renta wyrównawcza | Niekiedy zdarza się, że szkoda wynikła z wypadku przy pracy polega na zmniejszeniu dochodów poszkodowanego pracownika. Następuje to w wyniku stwierdzenia całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy. Może być to rekompensowane przez rentę wyrównawczą, inaczej zwaną uzupełniająca. Renta ma zrównać sytuację finansową pracownika z sytuacją, w której znajdowałby się, gdyby do wypadku nie doszło. W przypadku utraty całkowitej zdolności do pracy, renta przyznawana jest w wysokości zarobków, jakie poszkodowany pracownik poniósłby, gdyby pracował. W przypadku, kiedy poszkodowany pracownik utracił zdolność do pracy zgodnej z jego kwalifikacjami przy zachowaniu zdolności do pracy niewymagającej pełnej sprawności, rentę przyznaje się w wysokości różnicy między zarobkami uzyskiwanymi na dotychczasowym stanowisku, a zarobkami, jakie pracownik może uzyskać wykorzystując ograniczoną zdolność do pracy. |
| Jednorazowe odszkodowanie | Możliwe jest na zasadzie wyjątku, aby zamiast renty przyznać poszkodowanemu pracownikowi jednorazowe odszkodowanie. Dotyczy to przypadków, kiedy poszkodowany stał się inwalidą, a przyznanie zamiast renty jednorazowego odszkodowania ułatwi mu wykonywanie nowego zawodu lub podjęcie działalności gospodarczej. |
Zobacz serwis: Bezpieczeństwo pracy
Roszczenia cywilnoprawne, z jakimi może wystąpić poszkodowany pracownik wobec swojego pracodawcy ulegają przedawnieniu. Ulegają przedawnieniu po upływie 3 lat, od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Jednak nie później niż 10 lat, od dnia w którym nastąpił wypadek w pracy.