Czy pracownik ochrony, który w ramach komputerowego stanowiska pracy użytkuje monitor ekranowy, jednak wyłącznie obserwując ekran bez używania klawiatury lub myszy, jest pracownikiem w rozumieniu przepisów rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe?
PROBLEM
W naszym sklepie zatrudniamy pracownika ochrony. Do jego obowiązków należy ochrona mienia oraz zapewnienie bezpieczeństwa klientom i pracownikom. Pracownik ochrony monitoruje sklep za pomocą kamer w celu zapobiegania kradzieżom oraz innym incydentom. Czy pracownik ochrony, który w ramach komputerowego stanowiska pracy użytkuje monitor ekranowy, jednak wyłącznie obserwując ekran bez używania klawiatury lub myszy, jest pracownikiem w rozumieniu przepisów rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe? Czy w skierowaniu na badania profilaktyczne powinien mieć umieszczoną informację o pracy przed komputerem? Czy przysługują mu okulary korekcyjne ze środków pracodawcy?
RADA
Należy uznać, że osoba, która w czasie pracy spogląda wyłącznie na zawartość ekranu, również jest uważana za pracownika korzystającego z monitora ekranowego. Powinna ona mieć taką informację wpisaną w skierowanie na badania profilaktyczne, a jeśli wynik badania okulistycznego wskazuje na konieczność korekcji wzroku, pracownik ma prawo do dofinansowania zakupu okularów przez pracodawcę.
UZASADNIENIE
Praca z wykorzystaniem monitorów ekranowych wiąże się z wielogodzinnym patrzeniem na ekran i wykonywaniem pracy w pozycji siedzącej. Takie warunki pracy mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia narządu wzroku i układu mięśniowo-szkieletowego.
Bhp przy komputerze - regulacje prawne
Przepisy w sposób szczególny traktują pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy wyposażonych w monitory ekranowe. Efektem tego jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe, które reguluje:
- wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii dla stanowisk pracy wyposażonych w monitory ekranowe,
- wymagania dotyczące organizacji pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.
Obowiązek zapewnienia okularów
Pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym na stanowiskach z monitorami ekranowymi szczególne zasady profilaktycznej opieki zdrowotnej Przede wszystkim ma obowiązek dofinansować pracownikom zakup okularów korygujących wzrok, zgodnie z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.
W praktyce może powstać wątpliwość, czy za pracownika na gruncie przepisów rozporządzenia w sprawie bhp na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe może zostać uznana osoba, która jedynie obserwuje ekran monitora, bez dodatkowej ingerencji w postaci np. wprowadzania danych, wykorzystując do tego celu klawiaturę. Zgodnie ze wskazanym rozporządzeniem pracownikiem jest każda osoba zatrudniona przez pracodawcę, w tym praktykant i stażysta, użytkująca w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy.
Taka definicja pracownika wskazuje wyłącznie na użytkowanie w czasie pracy monitora ekranowego bez wymogu, aby takie użytkowanie wiązało się z czynnościami dodatkowymi, na przykład w zakresie wprowadzania danych do komputera i tym samym wykorzystywania dodatkowych akcesoriów.
Gdyby definicja pracownika miała być rozumiana zawężająco, wówczas odwoływałaby się zarówno do użytkowania w czasie pracy monitora ekranowego, jak i urządzeń dodatkowych, takich jak mysz czy klawiatura. Ponadto należy zauważyć, że przepisy nie wyłączają zastosowania rozporządzenia w sytuacji, gdy zadaniem pracownika jest wyłączna obserwacja zawartości monitora ekranowego.
Zgodnie z rozporządzeniem dotyczącym pracy przy monitorach ekranowych pracownikiem jest każda osoba zatrudniona przez pracodawcę, w tym praktykant i stażysta, użytkująca w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy.
Pracownik, który spędza czas pracy patrząc na monitor, powinien być poddawany badaniom profilaktycznym, które uwzględniają czas korzystania z ekranu. Lekarz prowadzący badanie profilaktyczne może zalecić pracownikowi stosowanie okularów korygujących wzrok, jeśli wyniki badania wskazują na taką potrzebę. W takim przypadku powinny one być sfinansowane ze środków pracodawcy.
Wysokość środków finansowych przeznaczonych na refundację zakupu okularów ustala pracodawca, przy czym środki te powinny umożliwiać zakup okularów korygujących wzrok zgodnych z zaleceniem lekarza. Spełnienie tego obowiązku będzie polegało na przeznaczeniu nawet najmniejszej kwoty, za którą można kupić okulary (z tanią oprawką). Celowe jest zatem ustalenie przez pracodawcę kwoty przeznaczonej na zakup okularów (najlepiej po dokonaniu rozpoznania w zakładach optycznych w danym rejonie) i poinformowanie o tym zainteresowanych pracowników.
Podstawa prawna:
- art. 212, art. 229 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510; ost. zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 641 ze zm.),
- § 1-3, § 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. Nr 148, poz. 973).
SEBASTIAN KRYCZKA
ekspert z zakresu prawa pracy, prawnik, były pracownik Państwowej Inspekcji Pracy; od kilkunastu lat specjalizuje się w problematyce prawa pracy oraz zagadnieniach kontroli i nadzoru nad przestrzeganiem prawa pracy;
autor wielu komentarzy, artykułów i porad z zakresu prawa pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony danych osobowych