- Czym jest stres?
- Czym jest stres w pracy?
- Jak dochodzi do stresu w pracy?
- Jakie są objawy stresu?
- Do czego może doprowadzić stres w pracy?
- Jakie są choroby związane ze stresem?
- Jakie są skutki stresu w pracy?
- Jakie są obowiązki pracodawcy w przeciwdziałaniu stresu?
Czym jest stres?
Stres, zgodnie z encyklopedyczną definicją, to stan obciążenia systemu regulacji psychicznej powstający w sytuacji zagrożenia, utrudnienia lub niemożności realizacji ważnych dla jednostki celów, zadań, wartości.
Czym jest stres w pracy?
Stres w pracy nie jest chorobą. Jest zjawiskiem, które negatywnie może wpływać na stan zdrowia pracownika oraz na jakoś i ilość świadczonej pracy przez niego pracy. To psychiczna i fizyczna reakcja organizmu na wymagania stawiane pracownikowi.
Jak dochodzi do stresu w pracy?
Stres powstaje wskutek pewnego rodzaju dyskomfortu psychicznego i presji wywołanej koniecznością wykonywania wielu zadań, często w szybkim czasie. Stres może więc być spowodowany obciążeniem pracą. Czasami też stres występuję ze względu na przydzielanie pracownikom zadań, które są nieproporcjonalne do ich umiejętności, doświadczenia i kompetencji. Pracownicy często nie chcąc utracić pracy, pracują ponad siły i możliwości. Taki stres negatywnie wpływa na balans pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym, ponieważ często pracownicy w sytuacji stresowej nie wykorzystują dobowego czy tygodniowego czasu na odpoczynek w należyty sposób. Chcąc sprostać wyzwaniom nie odpoczywają, a wręcz pracują ponad miarę.
Jakie są objawy stresu?
Wskutek stresu zwiększa się wydzielanie adrenaliny, akcja serca staje się przyspieszona, wrasta ciśnienie krwi, zwiększa się napięcie mięśni, oddech się pogłębia i przyspiesza. Wskutek powyższego i przymusu działania pracownik odczuwa niepokój, smutek, lęk, a nawet złość, gniew lub strach (szczególnie jeżeli nie radzi sobie z daną sytuacją). Często pracownicy tracą do siebie zaufanie, ale też do przełożonych, współpracowników jak i do samego pracodawcy. Z powodu niewłaściwej atmosfery w miejscu pracy - w skrajnych sytuacjach rezygnują z niej. Wszystko oczywiście zależy od specyfiki pracy i branży. Inaczej wygląda bowiem praca w korporacji w dużym zespole, a inaczej praca wykonywana indywidualnie i na własny rachunek.
Do czego może doprowadzić stres w pracy?
Stres w pracy może doprowadzić do chorób związanych ze stresem, m.in. do nerwicy, udaru czy zawału. Taki stres (szczególnie długotrwały i nasilony) może też powodować niewłaściwe relacje w zespole współpracowników a czasami nawet dyskryminację, molestowanie czy mobbing.
Ze względu na nieradzenie sobie ze stresem pracownicy często sięgają do używek: do alkoholu, tytoniu lub środków odurzających i substancji psychotropowych.
Na sytuacje stresowe nie są odporni szczególnie młodzi ludzie, dopiero wchodzący na rynek pracy i zdobywający doświadczenie zawodowe. Ze stresem trudniej też radzą sobie osoby wrażliwe, niedopasowane do obowiązków, które muszą wykonywać (tu wiodącą rolę odgrywają rekruterzy), osoby z problemami rodzinnymi czy osoby w podeszłym wieku.
Pozytywną stroną stresu (okazjonalnego) jest jednak to, że człowiek uczy się radzić sobie w trudnych sytuacjach. Jak wskazuje PIP: „Taki rodzaj stresu wzmacnia poczucie wartości pracownika, zachęca do zmian, uczenia się i robienia nowych rzeczy – jest korzystny dla pracownika, jego pracodawcy i całego przedsiębiorstwa”.
Jakie są choroby związane ze stresem?
Stres nie jest chorobą, ale do chorób i różnych schorzeń psychicznych i fizycznych może prowadzić. Z badań i komunikatów PIP wynika, że długotrwały i niezwalczany stres może prowadzić do: bólów mięśni, owrzodzenia układu pokarmowego, obniżenia odporności organizmu i związanych z nią chorób infekcyjnych, nadciśnienia tętniczego, udaru mózgu, choroby wieńcowej, zawału mięśnia sercowego, depresji, nerwic, zwiększenia ryzyka zachorowania na chorobę nowotworową.
Nadmierny stres w połączeniu z innymi czynnikami może też prowadzić do wypalenia zawodowego, a to Światowa Organizacja Zdrowia traktuje już jako jednostkę chorobową, tzw. "professional burnout" znajduje się w wykazie Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych.
Jakie są skutki stresu w pracy?
Zestresowany pracownik może częściej brać zwolnienia lekarskie i być długotrwale niezdolny do pracy. Może też częściej popełniać błędy, pracować niewydajnie i nieefektywnie. Pracownik może też omijać przepisy i zasady bezpiecznej oraz higienicznej pracy, co może prowadzić do wypadku przy pracy i zagrożenia dla zdrowia i życia innych pracowników oraz osób trzecich.
Pracodawca powinien zapobiegać takim sytuacjom, w zakładzie pracy powinny panować zasady współżycia społecznego i koleżeństwa. Kadra kierownicza powinna posiadać odpowiednie kompetencje zarządcze a przełożeni nie powinni przydzielać pracownikom zadań niemożliwych do wykonania. Z pozoru takie błahe zjawisko może prowadzić do dużych strat ekonomicznych u pracodawcy (np. konieczność zastęp nieobecnych pracowników, wypłata odszkodowań w zw. z wypadkami, konieczność szkoleń, utrata klientów).
Jakie są obowiązki pracodawcy w przeciwdziałaniu stresu?
Pracodawca powinien zapewnić bezpieczne oraz psychospołeczne warunki pracy. W szczególności pracodawcy są zobowiązani do:
-
zaznajamiania pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz podstawowymi uprawnieniami;
-
organizowania pracy w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiągania przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy;
-
organizowania pracy w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie;
-
przeciwdziałania dyskryminacji;
-
zapobiegania mobbingowi;
-
ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych;
-
stosowania obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny pracowników oraz wyników ich pracy oraz
-
wpływania na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.
-
ograniczanie ryzyka zawodowego,
-
dostosowanie warunków i procesów pracy do możliwości pracownika,
-
informowanie i szkolenie pracowników.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U.2022.1510 t.j.).