Dopuszczalne stężenia tlenku azotu w kopalniach i budowanych tunelach pozostaną na obecnym poziomie przez kolejne trzy lata. Dopuszczalne stężenia tlenku azotu wartość docelową osiągną więc w 2026 r. Rząd rozpoczął prace nad rozporządzeniem w tej sprawie. Wyjaśniamy, kogo dotyczy ta zmiana i na czym polega.
Najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) tlenku azotu określone dla sektora górnictwa podziemnego i budowy tuneli wynosi obecnie 3,5 mg/m3. Wartość najwyższych dopuszczalnych stężeń chwilowych (NDSCh) tego gazu wynosi natomiast 7 mg/m3. Wartości te aktualnie obowiązują do 21 sierpnia 2023 r. Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej zamierza utrzymać obecnie obowiązujące normy jeszcze przez trzy lata – do 21 sierpnia 2026 r. Wobec tego docelowy poziom NDS – 2,5 mg/m3 ma być osiągnięty w 2026 r. Projekt rozporządzenia w tej sprawie został skierowany do konsultacji z partnerami społecznymi.
Tlenek azotu NO – nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków azotu, w którym azot występuje na II stopniu utlenienia. W powietrzu samorzutnie reaguje z tlenem, tworząc trujący dwutlenek azotu NO2.
Stężenia tlenku azotu zgodnie z opiniami ekspertów
Przedłużenie obowiązywania obecnych wartości NDS i NDSCh tlenku azotu w górnictwie i budowie tuneli rekomendowała rządowi Międzyresortowa Komisja ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w środowisku pracy. W jej skład wchodzą przedstawiciele administracji rządowej, związków zawodowych, organizacji pracodawców oraz świata nauki.
Podczas 104. posiedzenia Komisji, które odbyło się w połowie marca br. przyjęto stanowisko w sprawie przedłużenia okresu przejściowego wejścia w życie wartości dopuszczalnego stężenia tlenku azotu na poziomie 2,5 mg/m3 do 21 sierpnia 2026 r. Komisja wzięła pod uwagę problemy z wdrożeniem dopuszczalnej wartości dla tlenku azotu w sektorze górnictwa podziemnego i budowy tuneli. Członkowie Komisji uznali wobec tego jednogłośnie, że konieczne jest wydłużenie okresu przejściowego o 3 lata. W stanowisku przyjętym przez Komisję wyrażono nadzieję, że „rozpoczęte przedsięwzięcia techniczne, technologiczne, organizacyjne oraz czas ich realizacji z uwzględnieniem najlepszych praktyk i dostępnych technologii w celu ograniczenia narażenia na tlenek azotu występujący w podziemnych wyrobiskach górniczych i przy budowie tuneli umożliwią osiągnięcie wartości przyjętej, zgodnie z dyrektywą 2017/164/UE, tj. 2,5 mg/m3” w terminie do 2026 r.
Najwyższe Dopuszczalne Stężenie (NDS)
– wartość średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego przepisami Kodeksu pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.
Najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh)
– wartość średnia stężenia, które nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina.
Komisja Europejska daje zielone światło
Dziesięć stowarzyszeń reprezentujących przemysł wydobywczy Polski, Niemiec, Szwecji, Finlandii, Austrii, Hiszpanii, Portugalii, Węgier oraz Grecji, w grudniu 2022 r. skierowało do Komisji Europejskiej pismo, w którym zasygnalizowano potrzebę wydłużenia okresu przejściowego poprzez zmianę dyrektywy Komisji (UE) 2017/164. Jak podkreśla się w uzasadnieniu projektu rozporządzenia MRiPS Komisja Europejska w odpowiedzi na pismo stowarzyszeń branży górniczej rekomendowała podjęcie prac nad przedłużeniem okresu przejściowego dla tlenku azotu na poziomie krajów członkowskich oraz wprowadzenie tej zmiany do właściwego aktu prawnego w krajowym porządku prawnym.
Zgodnie z motywem 7 Dyrektywy (UE) 2017/164 z dnia 31 stycznia 2017 r. ustanawiająca czwarty wykaz wskaźnikowych dopuszczalnych wartości narażenia zawodowego zgodnie z dyrektywą Rady 98/24/WE oraz zmieniająca dyrektywy Komisji 91/322/EWG, 2000/39/WE i 2009/161/UE (Dz. Urz. UE L 27 z 01.02.2017, str. 115), wdrażanej rozporządzeniem, „dla każdego czynnika chemicznego, dla którego ustalono wartość IOELV (wskaźnikowej dopuszczalnej wartości narażenia zawodowego) na poziomie Unii, państwa członkowskie są zobowiązane ustanowić krajową dopuszczalną wartość narażenia zawodowego. Państwa członkowskie uwzględniają przy tym unijną wartość dopuszczalną oraz określają rodzaj krajowej dopuszczalnej wartości zgodnie z ustawodawstwem krajowymi
i przyjętą praktyką.”. Wartość określona dla tlenku azotu jest wskaźnikową dopuszczalną wartością narażenia zawodowego, dlatego też istnieje możliwość, aby każde Państwo członkowskie indywidualnie dopasowało wartości NDS, jak i okresy przejściowe, dla tego związku chemicznego.
Kogo dotyczą normy stężenia tlenku azotu
Normy dopuszczalnych stężeń tlenku azotu dotyczą wszystkich podmiotów sektora górnictwa podziemnego i budowy tuneli oraz ich pracowników. Według Głównego Urzędu Statystycznego w 2022 r. w Polsce istniało 2516 podmiotów prowadzących działalność w zakresie górnictwa i wydobywania. Zatrudniały one ok. 127,7 tys. pracowników.
Stężenia tlenku azotu do konsultacji publicznych
Projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy zostało na początku lipca skierowane do konsultacji publicznych. W ich ramach o zaopiniowanie projektu zwrócono się do związków zawodowych, organizacji pracodawców, a także Rady Dialogu Społecznego i Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.
Ponadto projekt będzie przedmiotem konsultacji ze Związkiem Pracodawców Polska Miedź, Polską Izbą Przemysłu Chemicznego oraz Centralnym Instytutem Ochrony Pracy – PIB.
Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej zmieniające rozporządzenie w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy – projekt z dnia 30 czerwca 2023 r.