Niezdolność do pracy rozróżnia się na częściową lub całkowitą. Lekarz orzecznik może uznać Cię za osobę częściowo niezdolną do pracy, gdy w znacznym stopniu utraciłeś zdolność do pracy zgodnej z Twoimi kwalifikacjami. Całkowita niezdolność do pracy, występuje wtedy, gdy utraciłeś zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.
Jakie warunki muszą być spełnione?
Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy będzie przysługiwać, jeśli zostaną spełnione łącznie następujące warunki:
- jesteś niezdolny do pracy,
- nie masz ustalonego prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS) ani nie spełniasz warunków, aby ją uzyskać,
- masz wymagany – odpowiednio do wieku, w którym powstała niezdolność do pracy – staż (okresy składkowe i nieskładkowe),
- niezdolność do pracy powstała w okresie składkowym lub nieskładkowym albo w ciągu 18 miesięcy od zakończenia takiego okresu.
Okresy składkowe i nieskładkowe wymagane do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy
Staż, na który składają się okresy składkowe i nieskładkowe, wymagany do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy zależy od wieku, w którym powstała niezdolność do pracy. Wynosi:
- rok – jeśli stałeś się niezdolny do pracy, zanim skończyłeś 20 lat;
- 2 lata – jeśli stałeś się niezdolny do pracy, gdy miałeś ponad 20 lat, a nie więcej niż 22 lata;
- 3 lata – jeśli stałeś się niezdolny do pracy, gdy miałeś ponad 22 lata, a nie więcej niż 25 lat;
- 4 lata – jeśli stałeś się niezdolny do pracy, gdy miałeś ponad 25 lat, a nie więcej niż 30 lat;
- 5 lat – jeśli stałeś się niezdolny do pracy, gdy miałeś ponad 30 lat.
Okresy składkowe to m.in. okresy zatrudnienia lub prowadzenia działalności gospodarczej. Okresy nieskładkowe to okresy braku aktywności zawodowej i przerw w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne, np. okres studiów, pobierania zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego.
Jeśli niezdolność do pracy powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy, nie musisz mieć określonego stażu, aby nabyć prawo do renty.
Postępowanie
Postępowanie w sprawie orzeczenia niezdolności do pracy jest dwuinstancyjne. W I instancji orzeka lekarz orzecznik ZUS, natomiast w II instancji – komisja lekarska ZUS.
Jeśli lekarz orzecznik wyda niekorzystne orzeczenie, wnioskujący ma prawo wnieść sprzeciw od tego orzeczenia do komisji lekarskiej ZUS. Jest na to 14 dni, od dnia otrzymania orzeczenia. Ponadto w ciągu 14 dni, od kiedy lekarz orzecznik wydał orzeczenie, prezes ZUS może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia i przekazać sprawę do rozpatrzenia przez komisję lekarską.
Renta z tytułu niezdolności do pracy może być przyznana na stałe lub na określony czas. Zwykle lekarz lub komisja lekarska orzeka niezdolność do pracy na maksymalnie 5 lat. Jednak jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań na odzyskanie zdolności do pracy przed upływem tego okresu, lekarz albo komisja może orzec niezdolność do pracy na dłuższy okres. Jeśli lekarz orzecznik ZUS albo komisja lekarska ZUS stwierdzi, że w danym przypadku nastąpiło naruszenie sprawności organizmu w stopniu, który powoduje konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, to wyda dodatkowo orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji.
Wysokość renty
Wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy zależy od:
- stażu (udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych),
- wysokości zarobków wskazanych do obliczenia podstawy wymiaru renty,
- kwoty bazowej obowiązującej w dniu uzyskania prawa do renty,
- stopnia orzeczonej niezdolności do pracy.
Aktualne wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy możesz sprawdzić na stronie www.zus.pl