- Kiedy pobyt Ukraińców jest legalny w Polsce?
- Kim jest obywatel Ukrainy?
- Czy obywatel Ukrainy może legalnie pracować na terytorium Polski?
- Czy obywatel Ukrainy może założyć firmę w Polsce?
- Jak zatrudnić obywatela Ukrainy?
- Co umowa powinna określać?
- Jakie umowy można zawrzeć i na jaki czas?
- Umowa o pracę czy umowa zlecenia?
- Jakie prawa pracownicze mają obywatele Ukrainy zatrudnieni w ramach stosunku pracy?
- Jakie najważniejsze obowiązki ma obywatel Ukrainy będący pracownikiem w Polsce?
Kiedy pobyt Ukraińców jest legalny w Polsce?
Obywatele Ukrainy, którzy w okresie od 24 lutego 2022 r. legalnie przybyli do Polski z Ukrainy (nie tylko bezpośrednio, ale również przez inne kraje) w związku z trwającymi w Ukrainie działaniami wojennymi i deklarują zamiar pozostania na terytorium Polski mają prawo do legalnego pobytu w Polsce przez 18 miesięcy, licząc od dnia 24 lutego 2022 r., tj. do 24 sierpnia 2023 r.
Jeżeli wjazd obywatela Ukrainy na terytorium RP nie został zarejestrowany przez Straż Graniczną podczas kontroli granicznej, zarejestrowanie pobytu obywatela Ukrainy następuje na jego wniosek o nadanie numeru PESEL, który należy złożyć osobiście w urzędzie miasta lub gminy – nie później niż 90 dni od dnia wjazdu do Polski
Wyjazd obywatela Ukrainy z terytorium Polski na okres powyżej 1 miesiąca pozbawia go uprawnienia do legalnego pobytu. Oczywiście, jeżeli obywatel Ukrainy wykonujący pracę w Polsce, zatrudniony przez podmioty prowadzące działalność w Polsce, jest skierowany do wykonywania swojej pracy poza granicami Polski – nie utraci on statusu legalnego pobytu w Polsce.
Kim jest obywatel Ukrainy?
Przez obywatela Ukrainy rozumie się także małżonka obywatela Ukrainy, który nie posiada obywatelstwa ukraińskiego, jeśli przybył on na terytorium Polski z Ukrainy w związku z działaniami wojennymi na terytorium tego państwa.
Czy obywatel Ukrainy może legalnie pracować na terytorium Polski?
Tak, obywatel Ukrainy może leganie pracować w Polsce. Co ważne nie jest zobowiązany do posiadania zezwolenia na pracę czy oświadczenia pracodawcy o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, wpisanego do ewidencji w PUP – jeżeli tylko pracodawca w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy powiadomi powiatowy urząd pracy właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania pracodawcy o powierzeniu pracy obywatelowi Ukrainy. Jeżeli obywatel Ukrainy złożył wniosek o ochronę międzynarodową (status uchodźcy), również może wykonywać pracę w Polsce.
Czy obywatel Ukrainy może założyć firmę w Polsce?
Tak, obywatele Ukrainy legalnie przebywający w Polsce mają możliwość podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w Polsce (oczywiście muszą mieć wcześniej nadany numer PESEL).
Jak zatrudnić obywatela Ukrainy?
Po zgłoszeniu do PUP zamiaru zatrudnienia obywatela Ukrainy, powinien on być skierowany na badania lekarskie, które wykażą czy jest zdolny do pracy. Jeżeli tak, wówczas podmiot zatrudniający powinien przedstawić do wglądu obywatelowi Ukrainy umowę, która będzie sporządzona w języku dla niego zrozumiałym (ukraiński, angielski czy polski). Dla ułatwienia umowa może być dwu języczna, polsko-ukraińska. Kiedy Ukrainiec się zdecyduje na zatrudnienie umowa powinna zostać podpisana. Niezgodne z prawem jest dopuszczenie do pracy bez podpisanej umowy czy choćby bez potwierdzenia pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków. Obywatela Ukrainy należy następnie zgłosić do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego – w terminie 7 dni. Krótko po zatrudnieniu, pracodawca powinien zaznajomić obywatela Ukrainy z zakresem jego obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz z podstawowymi uprawnieniami.
Co umowa powinna określać?
Umowa o pracę zawarta z obywatelem Ukrainy powinna określać: strony umowy, rodzaj umowy i rodzaj pracy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, miejsce wykonywania pracy; wymiar czasu pracy; termin rozpoczęcia pracy. Oczywiście można też wskazać inne elementy. Jeżeli w zakładzie pracy jest regulamin pracy czy płacy obywatel Ukrainy powinien zostać z nimi zapoznany.
Jakie umowy można zawrzeć i na jaki czas?
Mając na uwadze fakt, że legalny pobyt obywateli Ukrainy w Polsce trwa przez 18 miesięcy, licząc od dnia 24 lutego 2022 r., tj. do 24 sierpnia 2023 r. to wydaje się, że zawieranie z nimi umowy o pracę na czas nieokreślony nie ma większego sensu. Oczywiście na początku można zawrzeć umowę o pracę na okres próbny 3 miesięcy a następnie umowę czy umowy na czas określony.
Umowa o pracę czy umowa zlecenia?
Obywatele Ukrainy powinni mieć świadomość, co dokładnie w swoich ulotkach i informacjach wyjaśnia PIP, że czym innym jest umowa o pracę a czym innym umowa cywilnoprawna (np. zlecenia, o dzieło czy agencyjna). Przy zatrudnieniu w ramach stosunku pracy w oparciu o Kodeks Pracy, pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Jeżeli te elementy będą spełnione umowa cywilnoprawna nie powinna zostać zawarta, a jeśli już została zawarta to powinna być rozwiązana, a w jej miejsce powinna być zawarta umowa o pracę.
Jakie prawa pracownicze mają obywatele Ukrainy zatrudnieni w ramach stosunku pracy?
Do obywateli Ukrainy zatrudnionych w ramach stosunku pracy stosuje się przepisy Kodeksu Pracy. Do najważniejszych praw pracowniczych należą:
-
swoboda nawiązania stosunku pracy
-
poszanowanie dóbr osobistych obywatela Ukrainy
-
prawo do równego traktowania i zakaz dyskryminacji, m.in. ze względu na narodowość
-
prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
-
prawo do minimalnego wynagrodzenia (w 2022 r. jest to 3010 zł brutto) i terminowego otrzymywania wynagrodzenia
-
prawo do przerw w pracy, prawo do urlopu wypoczynkowego
-
prawo do tworzenia związków zawodowych i przystępowania do nich
-
uprawnienia związane z rodzicielstwem
Jakie najważniejsze obowiązki ma obywatel Ukrainy będący pracownikiem w Polsce?
Pracownik będący obywatelem Ukrainy, pracujący w Polsce jest obowiązany m.in.:
-
przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy;
-
przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku;
-
przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych;
-
dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę;
-
przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach;
-
przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (Dz.U. 2022 r. poz. 1510).
Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa z dnia 12 marca 20222 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 583)