Przesłanki odpowiedzialności pracownika
Należy podkreślić, że pracownik ponosi odpowiedzialność materialną za szkodę wyrządzoną pracodawcy wyłącznie, gdy powstała ona wskutek zawinionego niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych. Oznacza to, że pracownik, który dołożył wymaganej staranności do wykonania swego obowiązku, a mimo to naraził pracodawcę na szkodę, nie będzie za tę szkodę ponosił odpowiedzialności. Szkody powstałe wskutek tego rodzaju zachowania pracownika mieszczą się w granicach ryzyka gospodarczego czy osobowego pracodawcy. Na pracodawcy spoczywa obowiązek udowodnienia zarówno szkody, jak i winy pracownika.
Odpowiedzialność pracownika za szkody wyrządzone nieumyślne
W przypadku wyrządzenia szkody z winy nieumyślnej pracownik zobowiązany jest do jej naprawienia granicach szkody rzeczywistej. Jednak wysokość odszkodowania nie może przekroczyć trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującemu pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody.
Odpowiedzialność pracownika za szkody wyrządzone umyślnie
Odmiennie przedstawia się odpowiedzialność pracownika, który z winy umyślnej wyrządził pracodawcy szkodę. Wówczas pracownik jest zobowiązany do pokrycia szkody w pełnej wysokości, bez ograniczenia jego odpowiedzialności do równowartości 3-miesięcznego wynagrodzenia. Ustawodawca nie określił w Kodeksie pracy, co należy rozumieć przez naprawienie szkody w pełnej wysokości. Należy zatem odpowiednio zastosować, zgodnie z art. 300, przepisy Kodeksu cywilnego. Art. 361 § 2 k.c. stanowi, że w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Porównaj: Odpowiedzialność odszkodowawcza pracownika
Na kim spoczywa ciężar dowodu
Na pracodawcy spoczywa obowiązek udowodnienia wystąpienia przesłanek odpowiedzialności materialnej pracownika. Pracodawca powinien więc udowodnić pracownikowi niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków pracowniczych, winę, powstanie szkody oraz normalny związek przyczynowy między niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem obowiązków pracowniczych a poniesioną szkodą.
Szkoda musi być wyrządzona przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych, nie zaś przy okazji wykonywania tych obowiązków.
Porównaj: Kiedy pracownik ponosi odpowiedzialność materialną?
Może się tak bowiem zdarzyć, że z winy pracownika powstanie szkoda, która nie będzie związana z majątek pracodawcy. W przypadku wyrządzenia przez pracownika szkody osobie trzeciej – osoba ta będzie mogła dochodzić naprawienia szkody wyłącznie od pracodawcy, pracodawca zaś będzie uprawniony do roszczenia regresowego w stosunku do pracownika.
Pracodawca natomiast względem osoby trzeciej odpowiada na zasadach ogólnych. Jego roszczenie regresowe w stosunku do pracownika powstanie dopiero po naprawieniu szkody osobie trzeciej.