4651 osób pobierało w ubiegłym roku w Polsce zasiłek dla bezrobotnych transferowany z innych państw, znacznie więcej niż w poprzednich latach – wynika z danych resortu pracy. Prawo do takiego transferu daje unijna koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego obowiązują od wejścia Polski do UE. Z informacji zawartych na stronie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej (MPiPS) wynika, że dają one osobom podejmującym pracę równocześnie lub kolejno w kilku państwach UE m.in. prawo do opieki lekarskiej, świadczeń chorobowych, rodzinnych, emerytur czy rent bądź zasiłków dla bezrobotnych. Jak poinformowało PAP Biuro Promocji i Mediów MPiPS, w ramach koordynacji najczęściej wypłacane są zasiłki dla bezrobotnych, świadczenia emerytalno-rentowe oraz świadczenia rodzinne.
Zobacz: Zasiłek dla bezrobotnych w 2015 r.
Transfer zasiłku - warunki
Zgodnie z przepisami zasiłki dla bezrobotnych mogą być transferowane do innego państwa UE, państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) lub Szwajcarii po spełnieniu przez bezrobotnego kilku warunków.
Po pierwsze - transfer zasiłku może nastąpić po 4 tygodniach poszukiwania pracy w państwie, w którym bezrobotny otrzymał zasiłek. W wyjątkowych przypadkach okres ten można skrócić na wniosek bezrobotnego, ale zależy to od uznania instytucji przyznającej zasiłek. Po drugie - konieczna jest rejestracja w urzędzie pracy w państwie, do którego zasiłek ma być transferowany - do 7 dni od dnia wyjazdu z państwa przyznającego zasiłek. Maksymalny okres transferu zasiłku wynosi 3 miesiące, choć – jak dodały służby prasowe resortu pracy - w wyjątkowych przypadkach okres ten można wydłużyć do maksymalnie 6 m-cy.
Redakcja poleca: Umowy terminowe po zmianach (książka)
Ile osób korzysta z transferu
Według danych MPiPS w 2014 roku zasiłek dla bezrobotnych transferowany z innych państw pobierało w Polsce 4651 osób. W roku 2013 r. takich transferów zasiłku zanotowano 2748, rok wcześniej 2741. Polski zasiłek dla bezrobotnych do innego państwa w ub. roku transferowało 309 osób; w 2013 roku było to 280 osób, w 2012 roku - 199, a w 2011 roku - 129. Zasiłek dla bezrobotnych w ostatnich latach najczęściej transferowano do Polski z Holandii, Irlandii i Niemiec; a polski zasiłek dla bezrobotnych - do Niemiec i Wielkiej Brytanii.
Z kolei np. w zakresie świadczeń rodzinnych w 2014 roku liczba rozpatrywanych spraw i dokumentów otrzymanych z instytucji zagranicznych oraz wysłanych odpowiedzi na potrzeby ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych wypłacanych za granicą wyniosła 69 183 – podało MPiPS. W 2010 r. liczba tych spraw i dokumentów wynosiła niespełna 56,6 tys. Jak zauważyły służby prasowe resortu pracy – „z uwagi na rosnącą liczbę spraw w zakresie koordynacji (…) wydaje się, iż stale zwiększa się świadomość obywateli dot. przysługujących im praw za granicą”.
W woj. opolskim, gdzie - jak wynika z danych opolskich demografów - wskaźnik emigracji jest najwyższy w kraju, w ub. roku zanotowano 478 transferów zasiłków dla bezrobotnych z innych państw. Najwięcej z Holandii (266) i Niemiec (157). W tym roku będzie ich jeszcze więcej, bo już w pierwszym półroczu 2015 r. zasiłek dla bezrobotnych transferowany z zagranicy pobierało 528 osób w regionie – najwięcej z Holandii (335).
Zobacz: Kiedy bezrobotny bez prawa do zasiłku może wykonywać umowę o dzieło
Wicedyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy (WUP) w Opolu Renata Cygan powiedziała PAP, że zgodnie z przepisami o zasiłek po skończeniu pracy za granicą obywatele UE – w tym Polacy - powinni się starać w kraju, w którym ostatnio pracowali. „Oczywiście o ile przepracowali w danym państwie odpowiednie okresy uprawniające ich do tego zasiłku” – zastrzegła.
Dodała, że jeśli dana osoba spełnia takie warunki i przyznawany jest jej zasiłek, to może go transferować - czyli przenieść - do innego kraju. „Wynika to z tego, że każdy, kto uzyska gdzieś zasiłek, może jechać do dowolnego kraju UE poszukiwać pracy” - wyjaśniła.
Formularz U2
Do tego, by móc skorzystać z transferu zasiłku, potrzebny jest tzw. formularz U2, obowiązujący w całej Unii. „W Niemczech wydaje go w zasadzie każdy urząd pracy, w Holandii jest jedna instytucja, która się tym zajmuje; w Polsce zaś sprawami transferu zasiłków zajmują się wojewódzkie urzędy pracy” – powiedziała PAP Cygan i zastrzegła, by zwracać uwagę na to, jaki druk wydają rejestrującym się bezrobotnym za granicą tamtejsze instytucje. „Czasem zdarza się, że wypisują one druk U1, a to jest dokument potrzebny do zaliczenia przepracowanego okresu i starania się o nasz zasiłek” – zaznaczyła.
Wysokość zasiłku
Wielkość wypłacanego bezrobotnemu zasiłku zależna jest od kraju, w którym ten zasiłek jest przyznawany. Wpłacany jest on na konto założone w kraju, który świadczenie przyznaje i w którym dana osoba ostatnio pracowała. Cygan dodała, że w takich krajach jak Niemcy, Holandia, Austria czy Szwajcaria zasiłek uzależniony jest np. od wysokości ostatnich zarobków, a w niektórych krajach liczy się też np. staż pracy. „W przypadku Szwajcarii czy Austrii brana jest też pod uwagę liczba członków rodziny. Ma to znaczenie przy wyliczaniu wysokości zasiłku i długości okresu, na jaki jest on przyznawany” – dodała Cygan.
Rekomendowany produkt: Komplet Prawo Pracy i ZUS
Wicedyrektor opolskiego WUP zaznaczyła, że widać, iż rośnie liczba osób korzystających z transferu świadczeń. „Z jednej strony Polacy lepiej wiedzą, gdzie i co załatwiać, by transfer dostać, z drugiej - większe jest doświadczenie instytucji w takich krajach jak Niemcy czy Holandia w tym zakresie” – dodała.
Zaznaczyła, że początki obowiązywania tych przepisów były trudne - np. w Holandii, gdzie do pracy wyjeżdża wielu Opolan. Praca tam najczęściej jest czasowa i trwa do określonego terminu, a tylko do końca okresu zatrudnienia podejmujące ją osoby są zameldowane w Holandii. Zameldowanie jest natomiast potrzebne do zarejestrowania się w tamtejszym urzędzie pracy. Dlatego - podpowiedziała Cygan - osoby pracujące w Holandii, korzystając z możliwości, jakie dają holenderskie przepisy, powinni się rejestrować w urzędach pracy w ciągu ostatniego miesiąca zatrudnienia. „Wtedy mają jeszcze zameldowanie, bo pracują” – wyjaśniła i dodała, że wiele agencji zatrudnienia, z których usług korzystają Polacy, pomaga obecnie załatwić te formalności.
Regulacje prawne
Jak podało MPiPS kwestie dot. koordynacji świadczeń z zabezpieczenia społecznego regulowane są dwoma rozporządzeniami Parlamentu Europejskiego i Rady - z kwietnia 2004 r. oraz z września 2009 r. Zasady koordynacji obowiązują w państwach członkowskich UE, a także w państwach EOG - Islandii, Lichtensteinie i Norwegii - na podstawie umowy o EOG oraz w Szwajcarii na podstawie umowy pomiędzy UE a Szwajcarią o swobodnym przepływie osób.
Zobacz: Wyższy zasiłek dla bezrobotnych?
Wg informacji podanych na stronie resortu pracy świadczenia, których dotyczy unijna koordynacja to: emerytury, renty inwalidzkie czy rodzinne, świadczenia dla osób bezrobotnych, świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, świadczenia rodzinne, świadczenia z tytułu choroby i macierzyństwa oraz równoważne świadczenia dla ojców, świadczenia zdrowotne, w tym opieka medyczna, zasiłki pogrzebowe czy świadczenia przedemerytalne.