W MPiPS powstał projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. Projektowana nowelizacja zawiera propozycję zmiany zasad w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym w okresie przerwy w aktywności zawodowej w związku z wychowywaniem dziecka.
Zgodnie z aktualnie istniejącymi regulacjami, tylko pracownik ma prawo do podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w okresie przerwy w wykonywaniu zatrudnienia w związku ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem.
Realizując cele polityki prorodzinnej i kierując się potrzebą zapewnienia godziwej wysokości przyszłych świadczeń osób wychowujących dzieci projektodawca uznał za właściwe rozszerzenie kręgu osób, za które budżet państwa opłacałby składki w związku ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem. Składki te tak jak w przypadku osób przebywających na urlopach wychowawczych finansować ma w całości budżet państwa za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
W projekcie ustawy wprowadzono dwie podstawy wymiaru składek dla osób rezygnujących z pracy zarobkowej w związku z opieką nad dzieckiem:
- dla osób posiadających 6-miesięczny staż ubezpieczeniowy bezpośrednio przed skorzystaniem z możliwości ubezpieczenia w związku z opieką nad dzieckiem, miałaby to być kwota 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek;
- dla osób nie posiadających stażu ubezpieczeniowego, osób bezrobotnych, oraz osób z krótszym, niż półroczny, stażem podstawę wymiaru składek stanowiłaby kwota 75 % minimalnego wynagrodzenia za pracę.
W przypadku osób nieubezpieczonych, mają one prawo wyboru, w ramach którego systemu ubezpieczeń – powszechnego lub rolniczego, chcą być objęte w okresie sprawowania opieki nad dzieckiem. W przypadku wyboru systemu rolniczego – będą podlegały ubezpieczeniom na zasadach określonych w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Podstawowym warunkiem objęcia ubezpieczeniem w związku ze sprawowaniem opieki jest brak innego tytułu do ubezpieczenia. Dodatkowo warunkiem skorzystania z ubezpieczenia w okresie wychowywania dziecka będzie złożenie stosownego wniosku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zawierającego m.in. datę rozpoczęcia (nie wcześniejszą, niż data złożenia wniosku) i datę zakończenia okresu wychowywania objętego ubezpieczeniem wraz ze skróconym odpisem aktu urodzenia dziecka.
Projekt zawiera również regulacje dotyczące objęcia ubezpieczeniem społecznym finansowanym ze środków publicznych osób wychowujących dzieci i ubezpieczonych w systemie rolniczym.
W projektowanej ustawie wskazano, że za rolnika lub domownika podlegającego ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, w okresie przerwy w prowadzeniu działalności rolniczej albo wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, w związku z osobistym sprawowaniem opieki nad dzieckiem w wieku odpowiednio do lat 4 lub 18, i w okresie do 3 i odpowiednio 6 lat składkę na to ubezpieczenie finansuje Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, z dotacji budżetu państwa do Funduszu Emerytalno-Rentowego przeznaczonej na te składki od dnia zgłoszenia przez rolnika udokumentowanego wniosku wraz z oświadczeniem o sprawowaniu przez te osoby osobistej opieki nad dzieckiem. Składka miesięczna za te osoby ma wynosić 10 % emerytury podstawowej.
Ustawa będzie odnosiła się do rodziców dzieci, które urodziły się po 31 grudnia 2012 r. z wyjątkiem regulacji określających podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych lub sprawujących opiekę nad dzieckiem do lat 4 (odpowiednio – do lat 18) podlegających tym ubezpieczeniom w systemie powszechnym. Zgodnie z projektowaną regulacją podstawa ta będzie dotyczyła również wszystkich osób przebywających na urlopach wychowawczych w dniu wejścia w życie ustawy.
Ustawa ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2013 r. i ma dotyczyć dzieci, które urodzą się po 31 grudnia 2012 r.