W ramach zadań koordynowanych centralnie przeprowadzony zostanie ostatni etap programu długofalowego, koncentrującego się w latach 2010-2012 na poprawie bezpieczeństwa w branżach i zakładach o największej skali zagrożeń zawodowych. Działania kontrolno-prewencyjne PIP obejmą zwłaszcza budownictwo, a w tym szczególnie roboty na wysokości i prace ziemne, związane z największymi zagrożeniami wypadkowymi.
Oprócz budownictwa, przewiduje się prowadzenie intensywnych działań kontrolno-prewencyjnych w transporcie drogowym. Kontrole uwzględnią kwestie wynikające z założeń „Krajowej strategii kontroli przepisów w zakresie czasu jazdy i czasu postoju, obowiązkowych przerw i czasu odpoczynku kierowców”, a także przestrzeganie norm czasu pracy przez firmy transportowe.
Kontynuowane mają być długofalowe działania kontrolne, doradcze i promocyjne w zakładach o wysokim przekroczeniu norm czynników szkodliwych dla zdrowia, znacznej liczbie chorób zawodowych i wysokich wskaźnikach wypadkowości.
W grupie koordynowanych centralnie zadań rocznych planowane są kontrole zapewnienia bezpiecznych warunków pracy w zakładach nowo powstałych. Badania inspektorów wskazują bowiem, że wypadkom przy pracy najczęściej ulegają osoby o krótkim stażu pracy. Kontrole będą więc miały na celu sprawdzenie warunków pracy nowo zatrudnionych. Jednocześnie monitorowane będzie stosowanie przez inspektorów PIP nowego uprawnienia, umożliwiającego odstąpienie od środków prawnych i poprzestanie na ustnym pouczeniu pracodawcy rozpoczynającego działalność.
Akceptując program działania PIP na 2012 rok, Rada Ochrony Pracy zaleciła uwzględnienie w przyszłorocznej działalności inspekcji pracy także kilku sformułowanych w stanowisku uwag. Chodzi o zwrócenie przez PIP szczególnej uwagi na prawidłowość wypłacania wynagrodzeń i innych świadczeń ze stosunku pracy oraz na przypadki zawierania umów cywilnoprawnych, gdy stan faktyczny realizacji umowy wskazuje na zasadność zawarcia umowy o pracę. Zdaniem ROP, inspekcja pracy powinna też poszerzać współpracę ze środkami masowego przekazu w celu popularyzowania właściwych zachowań w miejscu pracy, przeanalizować skuteczność wystąpień inspektorów pracy do prokuratury, a także objąć wzmożoną kontrolą agencje pracy tymczasowej, kierujące pracowników za granicę. ROP zaleciła ponadto PIP monitorowanie funkcjonowania przepisów o czasie pracy w placówkach medycznych oraz bliższe zbadanie funkcjonowania społecznej inspekcji pracy.
W rutynowej działalności inspekcja pracy zamierza realizować zadania wynikające wprost z zapisów ustawowych. Zgodnie z zaleceniem Rady Ochrony Pracy planuje przeprowadzić znacznie więcej niż w ubiegłych latach kompleksowych kontroli wynagrodzeń i innych świadczeń ze stosunku pracy. Przedmiotem częstych rutynowych kontroli staną się również: czas pracy, urlopy wypoczynkowe, przygotowanie pracowników do pracy. Badane będą okoliczności i przyczyny wypadków przy pracy, zwłaszcza śmiertelnych i ciężkich; PIP będzie reagować na zagrożenia wypadkowe o charakterze publicznym, rozpatrywać skargi pracownicze. Jeśli liczba tych skarg utrzyma się na poziomie roku 2011, to ich badanie zajmie aż 1/3 planowanych kontroli.
PIP planuje poza tym przeprowadzić ok. 24-25 tys. kontroli legalności zatrudnienia w branżach charakteryzujących się dotychczas największą skalą nieprawidłowości (w hotelach i restauracjach, budownictwie, handlu oraz rolnictwie – zwłaszcza przy produkcji sadowniczej i warzywniczej).
Wśród zadań centralnego programu rocznego znalazły się projekty prewencyjne. Kampania informacyjna „Stres i inne czynniki psychospołeczne związane z pracą” uwzględni założenia „Europejskiej kampanii SLIC 2012 na temat ryzyka psychospołecznego”. Podejmie problematykę ważną w kontekście zarządzania zespołami pracowników. Zaadresowana będzie do pracodawców, kadry kierowniczej, specjalistów w dziedzinie przepisów prawa pracy oraz pracowników.
Kampania informacyjna „Poznaj swoje prawa w pracy”, która rozpoczęła się w październiku 2011 r. i będzie kontynuowana w 2012 r., jest skierowana w zasadzie do ogółu społeczeństwa. Chodzi w niej o uświadomienie pracodawcom i pracownikom, że znajomość przepisów prawa pracy sprzyja komfortowi w zatrudnieniu, właściwym relacjom w środowisku pracy oraz rozwojowi firmy.
Adresatami programu „Zarządzanie bezpieczeństwem pracy – prewencja wypadkowa” będą zaś małe i średnie firmy, które wybrane zostaną na podstawie wypadkowych baz danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Celem programu ma być eliminowanie zagrożeń w zakładach o największej liczbie wypadków przy pracy poprzez akcentowanie znaczenia analizy ryzyka i ekonomicznych aspektów bezpieczeństwa pracy.
oprac. Anna Jeleńska, konsultant podatkowy
Zespół Doradców Podatkowych Jacek Czernecki Spółka z o. o.