Czym jest program: „Od zależności ku samodzielności”? Jakiego wsparcia udzieli rząd i samorządy osobom z zaburzeniami psychicznymi w 2023 roku? Jaki jest cel programu? zdrowie psychiczne jest fundamentalnym dobrem osobistym człowieka, a ochrona praw osób z zaburzeniami psychicznymi należy do obowiązków państwa.
- Jak rozumieć „zaburzenie psychiczne”?
- Czym jest program: „Od zależności ku samodzielności”?
- Na co można przeznaczyć dotację?
- Co jest celem programu?
- Jak pomóc osobom z zaburzeniami psychicznymi?
- Moduł I – Wsparcie rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi.
- Moduł II – Samopomoc
- Moduł III – Umożliwianie osobom z zaburzeniami psychicznymi zdobywania kompetencji niezbędnych do samodzielnego życia
- Moduł IV – Integracja i innowacyjność
Jak rozumieć „zaburzenie psychiczne”?
Przez zaburzenie psychiczne należy definiować zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych - ICD-10 oraz ustawą z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2020 r. poz. 685).
Zgodnie z ww. ustawą pojęcie osoby z zaburzeniami psychicznymi, odnosi się to do osoby:
a) chorej psychicznie (wykazującej zaburzenia psychotyczne),
b) upośledzonej umysłowo,
c) wykazującej inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym.
Czym jest program: „Od zależności ku samodzielności”?
W dniu 28 grudnia 2022 r. ogłoszono, że Minister Rodziny i Polityki Społecznej Marlena Maląg podpisała program wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi i dla ich rodzin: „Od zależności ku samodzielności”. Budżet programu na 2023 rok został ustalony na kwotę 3 mln zł. Jak podkreśla Minister Marlena Maląg:
„To bardzo ważne, aby osoba z zaburzeniami psychicznymi była partnerem instytucji i organizacji, które działają na rzecz osób wymagających wsparcia. Istotne jest więc wzmocnienie i poszerzenie ofert sieci oparcia społecznego w zakresie poprawy sytuacji życiowej i społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi oraz ich rodzin i opiekunów”.
Kto może ubiegać się o dofinansowanie?
W ramach programu ogłaszany jest otwarty konkurs ofert. O dofinansowanie mogą wnosić, m.in:
1) jednostki samorządu terytorialnego, które realizują zadania wynikające z ustawy o pomocy społecznej organizując na obszarze swojego działania oparcie społeczne dla osób, które z powodu występujących u nich zaburzeń psychicznych mają trudności w życiu codziennym.
2) organizacja pozarządowe, stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, spółdzielnie socjalne, spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe, tj. podmioty, o których mowa w art. 25 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, które mogą uczestniczyć w otwartych konkursach ofert na dofinansowanie programów i projektów, wynikających z lokalnych strategii rozwiązywania problemów społecznych.
Podmioty otrzymają dotację w ustalonej wysokości, jednak będą musiały też posiadać wkład własny, w ramach którego może być częściowo zakwalifikowany wkład osobowy.
Na co można przeznaczyć dotację?
Środki finansowe stanowiące kwotę dofinansowania muszą być wykorzystane do dnia 31 grudnia 2023 r. i mogą zostać przeznaczone przez na:
1) zakup podstawowych materiałów, narzędzi lub sprzętu technicznego (w klasyfikacji księgowej nie może to być środek trwały) oraz zakup przedmiotów i środków niezbędnych do organizacji lokalnych działań na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi;
2) koszty obsługi zadania publicznego, w tym koszty administracyjne (koszty obsługi związane z wykonywaniem działań o charakterze administracyjnym, nadzorczym i kontrolnym, w tym obsługa finansowa i prawna projektu), przy czym finansowanie tej kategorii kosztów z dotacji nie może być wyższe niż określony procent kwoty dotacji.
Co jest celem programu?
Celem głównym programu jest poprawa warunków zdrowotnych, bytowych i życiowych, społecznych i instytucjonalnych w zakresie bieżącego funkcjonowania osoby z zaburzeniami psychicznymi w życiu społeczno-gospodarczym. Często osoby te są wykluczone społecznie, których społeczeństwo się obawia. Rząd zauważa, że takim osobom trzeba pomóc, według przedstawionych danych: 1,5 mln (0,3%) ludzi miało zaburzenia ze spektrum schizofrenii (szczególnie w pandemii). Ciężkie choroby psychiczne, takie jak zaburzenia afektywne dwubiegunowe, dotykały prawie 5 mln ludzi (1% populacji). Badania wykazują, że zaburzenia lękowe, zaburzenia depresyjne i zaburzenia dwubiegunowe występują częściej wśród kobiet niż wśród mężczyzn. Od kilku lat mówi się nie tylko o epidemii wirusa Sars-CoV-2 ale i o epidemii depresji. Jak z tym walczyć? Poniżej opis programu pomocy.
Jak pomóc osobom z zaburzeniami psychicznymi?
Program opiera się na trzech głównych filarach, tj: samopomoc, wsparcie rodzin, integracja. Te trzy filary są rozwijane w ramach poszczególnych modułów.
Moduł I – Wsparcie rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi.
1. Rozwój skutecznych, innowacyjnych form i metod wsparcia środowiskowego dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi.
2. Umożliwienie rodzinom osób z zaburzeniami psychicznymi korzystania z usług wspierających okresowe zastąpienie ich w sprawowaniu funkcji opiekuńczych.
3. Szkolenia, kursy i warsztaty dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi, służące nabyciu niezbędnej wiedzy i umiejętności w radzeniu sobie z chorobą i jej objawami w życiu codziennym.
4. Inicjowanie i wsparcie grup samopomocowych dla rodzin osób z zaburzeniami psychicznymi.
Moduł II – Samopomoc
1. Edukowanie i motywowanie się osób chorujących psychicznie i osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz ich rodzin w dążeniu do samodzielności.
2. Wspieranie organizowania się osób chorujących psychicznie i osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz rodzin tych osób, np. w formie grup wsparcia - mające na celu udzielanie sobie wzajemnej pomocy w przezwyciężaniu barier, w zaspokajaniu materialnych i bytowych potrzeb, ale i w pokonywaniu trudności na jakie napotykają w funkcjonowaniu społecznym.
3. Wymiana doświadczeń i informacji o znaczeniu samopomocy osób chorujących psychicznie i osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz ich rodzin w tworzeniu możliwości rozwijania kompetencji niezbędnych do ich funkcjonowania społecznego.
Moduł III – Umożliwianie osobom z zaburzeniami psychicznymi zdobywania kompetencji niezbędnych do samodzielnego życia
1. Wzmacnianie motywacji w kierunku rozwoju zainteresowań i umiejętności, które wpłyną pozytywnie na samoocenę uczestników oraz będą prowadziły do ich usamodzielniania.
2. Szkolenia, warsztaty, kursy dostosowane do potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi.
3. Spotkania ze specjalistami (doradca zawodowy, prawnik, trener - coach rozwojowy itp.).
4. Motywowanie osób z zaburzeniami psychicznymi do udziału w różnorodnych formach aktywności sportowo-ruchowej.
5. Organizowanie spotkań mających na celu zrozumienie własnej sytuacji i poprawę kontaktu z otoczeniem.
Moduł IV – Integracja i innowacyjność
1. Wzmacnianie pozytywnej postawy i budzenie świadomości społecznej na temat zaburzeń psychicznych w celu promowania postaw zrozumienia, akceptacji i tolerancji dla osób z zaburzeniami psychicznymi.
2. Rozwój nowych form i metod wsparcia środowiskowego dla osób z zaburzeniami psychicznymi.
3. Integracja osób z zaburzeniami psychicznymi i ich rodzin ze środowiskiem lokalnym poprzez promowanie dobrych praktyk i innowacyjnych działań w zakresie pomocy, w tym usług świadczonych na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi przez jednostki organizacyjne służb pomocy społecznej i inne podmioty oraz tworzenie sieci optymalnych ofert wsparcia.
Każdy model programu jest nastawiony na podniesienie poziomu świadomości osób z zaburzeniami psychicznymi o tkwiących w nich możliwościach oraz przysługujących im prawach co, jak się zakłada, zwiększy pewność siebie oraz umocni ich pozycję, jak również pomoże w lepszym wykorzystaniu potencjalnych możliwości.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. z 2020 r. poz. 685)