W lutym 2009 r. Spółka „Kuźnia Polska” w S. ogłosiła upadłość. Zgodnie z orzeczeniem sądowym była to upadłość z możliwością zawarcia układu. O tym, że spółka miała nadal prowadzić działalność gospodarczą i regulować swoje zobowiązania, świadczyły też dalsze decyzje sądowe. Pozostawiono zarząd własny upadłej spółki, zarządzający jej majątkiem, nie powołano syndyka, lecz ustanowiono jedynie sędziego komisarza i nadzorcę sądowego masy upadłości.
Odszkodowania dla pracownika - za dyskryminację i nieprawidłowe zwolnienie >>
Wkrótce, w ramach restrukturyzacji spółki rozpoczęły się zwolnienia, które objęły także pracowników szczególnie chronionych. Z powodu trudnej sytuacji ekonomicznej spółki i związanej z tym upadłości utracili pracę m.in. pracownicy w wieku przedemerytalnym, chronieni przed zwolnieniem. W każdym z tych przypadków pracodawca wskazywał jako powód wypowiedzenia umowy o pracę – upadłość zakładu. Zgodnie bowiem z art. 411 § 1 k.p., w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, nie stosuje się przepisów art. 38, 39 i 41 k.p., ani przepisów szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę.
Zwalniani pracownicy odwoływali się od wypowiedzenia, jednak w ośmiu przypadkach rozpoznawanych przez Sąd Rejonowy w C. powództwa zostały oddalone. Sąd stwierdził bowiem, że pracodawca prawidłowo zastosował art. 411 k.p., gdyż doszło do upadłości spółki. Apelację złożyli wszyscy pracownicy – powodowie. Sprawa trafiła do Sądu Okręgowego w B., który zdecydował się skierować pytanie prawne do Sądu Najwyższego w kwestii zastosowania art. 411 k.p. w przypadku upadłości z możliwością zawarcia układu.
Czy odchodzący na emeryturę pracownik ma prawo do odprawy uzupełniającej >>
Sąd Najwyższy wskazał, że przepis ten pozwala niemal natychmiast zwolnić wszystkich pracowników. Nie można więc przyjąć, że dopuszczalne jest jego zastosowanie przy każdej upadłości, bez względu na jej rodzaj. Gdyby przyjąć odmienną wykładnię i dopuścić zastosowanie art. 411 k.p. także do upadłości z możliwością zawarcia układu, to każdy pracodawca mógłby, po ogłoszeniu upadłości układowej, sprzedać zakład pracy bez pracowników, po ich uprzednim zwolnieniu. To prowadziłoby do obejścia art. 231 k.p. – czyli przepisów o przejściu zakładu pracy na innego pracodawcę.
Z analizy uchwały Sądu Najwyższego wynika, że art. 411 k.p. ma ułatwiać likwidowanie zakładu pracy spowodowane jego upadłością. Dlatego nie wolno swobodnie zwalniać pracowników w sytuacji, gdy pracodawca ogłosi upadłość z możliwością zawarcia układu. W tym przypadku zakład może (a nawet powinien) nadal funkcjonować w celu uregulowania zobowiązań i naprawy sytuacji ekonomicznej.
Wyrok SN: Nauczyciel akademicki nie ma prawa do zasiłku chorobowego >>
Pracodawca, który ogłosił upadłość z możliwością zawarcia układu, musi nadal stosować się do wszystkich przepisów chroniących stosunek pracy. Nadal chronieni są więc np. związkowcy, pracownice w ciąży i na urlopach macierzyńskich lub wychowawczych, pracownicy w wieku przedemerytalnym itp. Zwolnienia grupowe należy przeprowadzać wyłącznie na zasadach określonych w przepisach o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.