Odpowiadamy na pytania związane z głosowaniem podczas wyborów samorządowych w 2018 r.
W celu lepszego zobrazowania sytuacji wyborców posłużymy się dwoma przykładami.
Przykład nr 1
Czytelnik mieszka w Warszawie, ale jest zameldowany w Rzeszowie. Chce jednak uczestniczyć w warszawskich wyborach i głosować na warszawskich kandydatów. Czy może tego dokonać i jeśli tak, to w jaki sposób? Odpowiedzi udziela Wojciech Dąbrówka, rzecznik prasowy Krajowego Biura Wyborczego.
Aby móc zagłosować, wyborca musi znajdować się w rejestrze wyborców, na podstawie którego sporządzane są spisy wyborców. Warto, aby zawczasu sprawdził w urzędzie gminy, czy jest wpisany do rejestru wyborców. Jeśli jest obywatelem polskim i posiada zameldowanie na pobyt stały w tej gminie, będzie wpisany do rejestru wyborców z urzędu. Jeśli stale zamieszkuje w danej gminie bez zameldowania na pobyt stały, może zostać dopisany do tego rejestru. Jak to zrobić? Wystarczy złożyć w tej sprawie w urzędzie gminy pisemny wniosek. Powinien on zawierać nazwisko, imię (imiona), imię ojca, datę urodzenia oraz numer ewidencyjny PESEL wnioskodawcy. Do wniosku dołącza się kserokopię ważnego dokumentu stwierdzającego tożsamość wnioskodawcy oraz pisemną deklarację, w której wnioskodawca podaje swoje obywatelstwo i adres stałego zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Stałe zamieszkanie oznacza, że stale przebywa się w określonej miejscowości pod konkretnym adresem z zamiarem przebywania w tym miejscu w przyszłości. Ta sama procedura ma zastosowanie do wyborcy nigdzie niezamieszkałego, przebywającego stale na obszarze gminy.
Decyzję o wpisaniu lub o odmowie wpisania do rejestru wyborców wydaje wójt w terminie 3 dni od dnia wniesienia wniosku. Decyzję o odmowie wpisania do rejestru wyborców, wraz z uzasadnieniem, niezwłocznie doręcza się wnioskodawcy. Wójt przed wydaniem decyzji jest obowiązany sprawdzić, czy osoba, która złożyła wniosek o wpisanie do rejestru wyborców, spełnia warunki stałego zamieszkania na obszarze danej gminy. O wpisaniu wyborcy do rejestru wyborców niezwłocznie zawiadamia się urząd gminy właściwy ze względu na ostatnie miejsce zameldowania wnioskodawcy na pobyt stały w celu skreślenia go z rejestru wyborców w tej gminie. Od decyzji w sprawie odmowy wpisania do rejestru wyborców przysługuje prawo wniesienia skargi do właściwego miejscowo sądu rejonowego. Skargę wnosi się za pośrednictwem wójta w terminie 3 dni od dnia doręczenia decyzji. Wójt przekazuje sądowi niezwłocznie skargę wraz z decyzją i aktami sprawy. Może też niezwłocznie zmienić albo uchylić swoją decyzję, jeżeli uzna skargę w całości za zasadną. Sąd rozpozna skargę na decyzję wójta o odmowie wpisania wyborcy do rejestru wyborców w postępowaniu nieprocesowym w terminie 3 dni od doręczenia tej skargi. Odpis postanowienia sądu doręcza się osobie, która wniosła skargę, oraz wójtowi. Od postanowienia sądu nie przysługuje środek prawny.
Polecamy: e-wydanie Dziennika Gazety Prawnej
Przepisy prawa wyborczego nie określają terminu, do jakiego należy złożyć wniosek o wpisanie do rejestru wyborców. Należy jednak mieć na uwadze, że wójt (burmistrz, prezydent miasta) wydaje decyzję w tej sprawie w terminie 3 dni, dlatego też wskazane jest aby data złożenia wniosku nie nastąpiła w przeddzień wyborów.
Przykład nr 2
Czytelnik mieszka w Warszawie i przebywa w dniu wyborów w tym mieście, lecz chce zagłosować na kandydatów z Rzeszowa. Czy może tego dokonać?
W przeciwieństwie do wyborów parlamentarnych, podczas wyborów samorządowych nie możemy uzyskać z właściwego urzędu gminy zaświadczenia o prawie głosowania i wybrać dowolną komisję, w której zamierzmy oddać głos. Wynika to bowiem ze specyfiki wyborów samorządowych, w których co do zasady wybieramy przedstawicieli z najbliższego otoczenia. Dodatkowo ogromnym problemem logistycznym byłoby dostarczenie odpowiednich kart do głosowania w miejsce pobytu danego wyborcy – nawet jeśli taka informacja, byłaby przekazana znacznie wcześniej. Niemożliwa jest więc sytuacja, w której osoba mieszkająca na stałe w Warszawie i przebywająca w dniu głosowania w tym mieście mogła zagłosować na kandydatów z Rzeszowa.
Pamiętajmy, że czynne prawo wyborcze, a więc prawo wybierania, w wyborach do rady gminy oraz w wyborach wójta, burmistrza lub prezydenta miasta ma obywatel polski oraz obywatel Unii Europejskiej niebędący obywatelem polskim, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat, oraz stale zamieszkuje na obszarze tej gminy. W wyborach do rady powiatu i sejmiku województwa czynne prawo wyborcze ma wyłącznie obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat, oraz stale zamieszkuje na obszarze tej gminy. Co ważne, prawa wybierania nie mają osoby pozbawione praw publicznych lub ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądu albo pozbawione praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu.