Znane przedsiębiorcom i zatrudnionym zaświadczenie na formularzu A1 otrzymane z ZUS-u gwarantuje, że firma nie musi opłacać składek na ubezpieczenia społeczne za pracownika w państwie, w którym świadczy pracę. Jak uzyskać to zaświadczenie?
- Zaświadczenie A1 z ZUS. Do czego jest potrzebne? Zasada i wyjątek
- Jak uzyskać zaświadczenie A1?
- Czy zaświadczenie A1 można wycofać?
- Rekord w Opolu
Zaświadczenie A1 z ZUS. Do czego jest potrzebne? Zasada i wyjątek
Podstawowym celem zaświadczenia A1 jest potwierdzenie podlegania systemowi zabezpieczenia społecznego państwa, które wydaje taki dokument. W rzeczywistości oznacza to, że osoba która ma zaświadczenie A1 nie jest objęta systemem ubezpieczeń społecznych w państwie, w którym wykonuje pracę najemną lub na własny rachunek i m.in. nie musi w nim opłacać składek.
Swoboda przemieszczania się pracowników na terytorium Unii Europejskiej jest związana z koniecznością ustalenia dla nich właściwego systemu zabezpieczenia społecznego. Osoba, która migruje w celach zarobkowych (praca najemna lub na własny rachunek) do innego państwa członkowskiego podlega regułom tamtejszego systemu ubezpieczeń społecznych.
Od tej zasady są odstępstwa, które dotyczą:
1) delegowania pracownika do wykonywania pracy w innym państwie członkowskim,
2) przeniesienia działalności gospodarczej na własny rachunek do innego państwa członkowskiego,
3) wykonywania pracy w więcej niż w jednym państwie członkowskim UE.
ZUS przypomina, że w przypadku wniosków dotyczących delegowania pracownika bądź delegowania działalności na własny rachunek za granicę, okres delegowania nie może być dłuższy niż 24 miesiące oraz powinien wynikać z zawartych umów i kontraktów na pracę w innym kraju.
Jak uzyskać zaświadczenie A1?
Zaświadczenie A1 wydawane jest na wniosek zainteresowanego czyli pracownika/osoby pracującej na własny na rachunek lub pracodawcy. Od 1 kwietnia 2022 r. ZUS wydaje zaświadczenia A1 na wnioski składane drogą elektroniczną przez Platformę Usług Elektronicznych ZUS. Klient otrzymuje zaświadczenie w formie dokumentu elektronicznego na swój profil na PUE ZUS. Wersja drukowana dokumentu ma taką samą moc dowodową jak zaświadczenia A1 wydawane w tradycyjnej papierowej formie.
Złożenie wniosku o zaświadczenie jest intuicyjne. Kreator na PUE ZUS podpowiada jak krok po kroku wypełnić wniosek. Wnioskujący odpowiada na pytania, a system na tej podstawie dobiera odpowiedni wniosek, w zależności np. od charakteru pracy. Po wypełnieniu wszystkich pól, komplet dokumentów jest gotowy do wysłania.
Czy zaświadczenie A1 można wycofać?
Zaświadczenie wydane przez ZUS jest wiążące dla instytucji i służb zatrudnienia innych państw członkowskich dopóki nie zostanie wycofane bądź uznane za nieważne. Pracownik, który posiada „A jedynkę” nie może być objęty ustawodawstwem innego państwa bez wycofania z obrotu prawnego lub unieważnienia tego dokumentu.
ZUS informuje, że zaświadczenie A1 może zostać wycofane na wniosek instytucji innego państwa członkowskiego UE, które zakwestionuje ten dokument bądź z urzędu – w wyniku postępowania wyjaśniającego lub kontroli przeprowadzonej przez ZUS.
Wycofanie zaświadczenia będzie możliwe, gdy kontrola wykaże, że dowody i zaświadczenia złożone przez wnioskodawcę (pracownika lub pracodawcę) na potrzeby wydania A1 były niezgodne ze stanem faktycznym. Ponadto w sytuacji, gdy doszło do zmiany okoliczności na podstawie których wydano zaświadczenie, przez co jego dalsze trwanie jest nieuzasadnione.
Wycofanie A1 może również wynikać z wniosku samego ubezpieczonego, ale pod warunkiem, że unieważnienie zaświadczenia ma uzasadnienie. Uchylenia zaświadczenia A1 może skutkować wyłączeniem pracownika z polskiego systemu ubezpieczeń społecznych z okresem wstecznym oraz potrzebą zgłoszenia do systemu ubezpieczeń społecznych innego państwa i opłaceniem składek na jego rzecz. Kolejną konsekwencją może być konieczność zwrotu wypłaconych przez ZUS świadczeń.
Rekord w Opolu
Ubiegły rok był rekordowy pod względem wydanych przez oddział ZUS w Opolu „A jedynek”. Świadczy to o tym, że opolskie firmy coraz częściej wysyłają pracowników oraz świadczą swoje usługi w więcej niż jednym państwie na terytorium Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Norwegia, Islandia, Liechtenstein) oraz Szwajcarii.
- W 2023 roku wystawiliśmy 42,6 tysięcy zaświadczeń A1 i był to ewidentnie nadzwyczajny okres. Rok wcześniej, bo w 2022 roku ZUS w Opolu potwierdził nieco ponad 31,4 tysiąca tych formularzy. W latach 2020-2021 liczba wydanych dokumentów A1 w regionie oscylowała wokół 34,5 tysiąca rocznie – informuje Sebastian Szczurek, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa opolskiego.