Kodeks pracy określa, jaki wymiar urlopu wypoczynkowego przysługuje pracownikowi, a także wskazuje, kiedy pracownik nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego. Szczególnie kłopotliwa może być sytuacja, gdy pracownik ma urlop ustalany w wymiarze proporcjonalnym lub gdy pracownik doniesie dokument, na podstawie którego okres niewykonywania pracy zostanie mu zaliczony do stażu pracy, ze skutkiem dla wymiaru urlopu wypoczynkowego, np. doniesie zaświadczenie z gminy o prowadzeniu gospodarstwa rolnego albo dokument z urzędu pracy o pobieraniu zasiłku dla bezrobotnych.
Przykład
Pracownik w kwestionariuszu osobowym zawarł informacje, że ukończył studia wyższe. Pracodawca, nie weryfikując w żaden sposób tej informacji, zaliczył do stażu pracy 8 lat z tytułu ukończenia studiów wyższych. Doliczył też 2 lata pracy, jaką pracownik ten wykonywał po skończeniu liceum, a przed rozpoczęciem studiów, i udzielił 26 dni urlopu wypoczynkowego. Niestety, później okazało się, że pracownik nie posiada dyplomu ukończenia studiów, gdyż nie obronił pracy dyplomowej, ma tylko absolutorium.
Pracodawca nie może kazać temu pracownikowi odpracować 6 dni, na które niepotrzebnie udzielił mu urlopu wypoczynkowego, chociaż pracownik w rzeczywistości miał prawo tylko do 20 dni urlopu. Dotyczy to nie tylko „zamiany” dni wolnych na dni pracy, ale także ewentualnego odpracowywania „nadprogramowego” urlopu po godzinach, ponieważ będzie to pracą nadliczbową. Pracodawca będzie musiał zapłacić wynagrodzenie urlopowe za 26 dni urlopu wypoczynkowego i pogodzić się z tym, że pracownik nie wypracuje wymiaru czasu pracy, jaki mu zaplanował na dany rok kalendarzowy.
Dlaczego nie można nakazać odpracowania
Pracodawca nie może nakazać odpracowania nadprogramowych dni udzielonego urlopu, gdyż sprzeciwia się temu:
- obowiązek prowadzenia na bieżąco ewidencji czasu pracy pracownika. Pracodawca zakłada i prowadzi odrębnie dla każdego pracownika kartę ewidencji czasu pracy w zakresie obejmującym m.in. urlopy. A zatem wykreślenie z ewidencji czasu pracy dni oznaczonych jako urlop wypoczynkowy i zastąpienie ich np. dniami wolnymi z tytułu niedziel i świąt oraz przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy może zostać, np. przez inspektora PIP, uznane za fałszowanie karty ewidencji czasu pracy (§ 8 rozporządzenia z 28 maja 1996 r.),
- zasada niepogarszania sytuacji pracownika w porównaniu z tym, czego wymaga Kodeks pracy. Kodeks nie nakłada bowiem na pracownika obowiązku odpracowania urlopu wypoczynkowego ani żadnego innego czasu wolnego, jeżeli pracodawca udzieli go pracownikowi w wyższym wymiarze niż przewidują przepisy.
Więcej na ten temat znajdziesz w płatnej części serwisu w artykule: Jakie są skutki udzielenia urlopu w wyższym wymiarze
Podstawa prawna:
- § 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (DzU nr 62, poz. 286 ze zm.),
- art. 84, 86 k.c. w zw. z art. 300 k.p.