Ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych oraz ich wypłata odbywa się na wniosek uprawnionych. Są nimi małżonkowie, jedno z małżonków, rodzice, jedno z rodziców, opiekun faktyczny dziecka, opiekun prawny dziecka, osoba ucząca się. Uprawnionymi do wystąpienia z wnioskiem o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych oraz do otrzymania świadczeń jest także pełnoletnia osoba niepełnosprawna lub inna osoba upoważniona do reprezentowania dziecka lub pełnoletniej osoby niepełnosprawnej, a także osoby, na których, zgodnie z przepisami ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ciąży obowiązek alimentacyjny. Osoba występująca o przyznanie świadczeń rodzinnych do wniosku powinna też dołączyć inne dokumenty niezbędne do ustalenia prawa do tych świadczeń.
Wszystkie zmiany prawa w jednym miejscu > www.zmianyprawa.infor.pl
Złożenie wniosku
Świadczenia rodzinne realizuje organ właściwy, czyli wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy. Wniosek o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych należy złożyć w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania. Realizacja świadczeń rodzinnych może być również przekazana do jednostki organizacyjnej gminy, np. do ośrodka pomocy społecznej.
Zaświadczenie albo oświadczenie
Ustawa o świadczeniach rodzinnych przewiduje, że osoba ubiegająca się o przyznanie świadczenia rodzinnego może przedłożyć stosowne zaświadczenie albo oświadczenie jeżeli w sprawach o przyznanie świadczeń rodzinnych wymagane jest potwierdzenie:
- uczęszczania dziecka do szkoły lub szkoły wyższej,
- wysokości dochodu rodziny lub członków rodziny uzyskanego przez rodzinę lub członków rodziny w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy (w tym dochodów, o których mowa w art. 23 ust. 4 pkt 1 i 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych),
- wielkości gospodarstwa rolnego,
- wysokości opłaty za pobyt członka rodziny w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie,
- terminu i okresu, na jaki został udzielony przez pracodawcę urlop wychowawczy, oraz okresów zatrudnienia,
- zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych,
- niekorzystania z całodobowej opieki nad dzieckiem umieszczonym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym,
- braku propozycji zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.
Oświadczenia te składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Składający oświadczenie jest zobowiązany do zawarcia w nim klauzuli: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
Ponadto w przypadku złożenia oświadczenia potwierdzającego wysokość opłaty za pobyt członka rodziny w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie osoba występująca o przyznanie świadczenia powinna dołączyć dowód wniesionej opłaty, a w przypadku zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, powinna dołączyć również kopię imiennego raportu miesięcznego potwierdzającego odprowadzanie składek na ubezpieczenie społeczne.
Nowe formularze
Obecnie obowiązujące wzory wniosków, zaświadczeń, oświadczeń i innych dowodów niezbędnych do ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych zostały określone w załącznikach do rozporządzenia w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne. Nowe formularze wniosków oraz innych dokumentów niezbędnych do ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych udostępnia organ właściwy prowadzący postępowanie w sprawie świadczeń rodzinnych.
Od 1 stycznia 2012 r. obowiązuje nowy wzór:
- wniosku o ustalenie prawa do zasiłku rodzinnego oraz dodatków do zasiłku rodzinnego (zał. nr 1), wniosku o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego (zał. nr 15), wniosku o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego (zał. nr 16), wniosku o ustalenie prawa do dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka dla osób, które otrzymywały do 1 maja 2004 r. ustalone na siebie świadczenie na podstawie ustawy z 18 lipca 1974 r. o funduszu alimentacyjnym – DzU z 1991 r. nr 45, poz. 200 ze zm. (zał. nr 17),
- oświadczenia o uczęszczaniu dziecka do szkoły (zał. nr 2),
- oświadczenia o uczęszczaniu dziecka do szkoły wyższej (zał. nr 3),
- zaświadczenia z urzędu skarbowego o dochodzie członka rodziny podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach określonych w art. 27, 30b, 30c i 30e ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągniętym w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy (zał. nr 4),
- oświadczenia członka rodziny o dochodzie podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach określonych w art. 27, 30b, 30c i 30e ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągniętym w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy (zał. nr 5),
- oświadczenia członka rodziny rozliczającego się na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiągniętych przez osoby fizyczne o dochodzie osiągniętym w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy (zał. nr 6),
- oświadczenia członka rodziny o dochodzie niepodlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, osiągniętym w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy (zał. nr 7),
- oświadczenia o wysokości składek na ubezpieczenie zdrowotne w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy (zał. nr 8),
- oświadczenia członka rodziny o wielkości gospodarstwa rolnego wyrażonej w hektarach przeliczeniowych ogólnej powierzchni w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy (zał. nr 9),
- oświadczenia o terminie i okresie, na jaki został udzielony urlop wychowawczy, oraz o co najmniej sześciomiesięcznym okresie pozostawania w stosunku pracy bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego (zał. nr 10),
- oświadczenia o zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych (zał. nr 11),
- oświadczenia o niekorzystaniu z całodobowej opieki nad dzieckiem umieszczonym w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym (zał. nr 12),
- oświadczenia o uczęszczaniu dziecka do szkoły poza miejscem zamieszkania (zał. nr 13),
- oświadczenia potwierdzającego tymczasowe zameldowanie ucznia poza miejscem zamieszkania (zał. nr 14),
- wywiadu (zał. nr 18).
W rozporządzeniu został też określony sposób i tryb postępowania w sprawach o przyznanie świadczeń rodzinnych, sposób i tryb postępowania w sprawach wstrzymywania lub zawieszenia wypłaty tych świadczeń oraz sposób ustalania dochodu uprawniającego do świadczeń rodzinnych.
Podstawa prawna:
- art. 23 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (DzU z 2006 r. nr 139, poz. 992 ze zm.),
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 27 grudnia 2011 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (DzU nr 298, poz. 1769).