Jakie dokumenty potwierdzają okresy zatrudnienia w państwach UE

Pracodawca ma prawo żądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie podania danych osobowych obejmujących przebieg dotychczasowego zatrudnienia (art. 22¹ § 1 pkt 6 k.p.). Ponadto może żądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie świadectw pracy z poprzednich miejsc pracy lub innych dokumentów potwierdzających okresy zatrudnienia, obejmujących okresy pracy przypadające w roku kalendarzowym, w którym pracownik ubiega się o zatrudnienie (§ 1 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika; zwanego dalej rozporządzeniem). Według § 1 ust. 2 tego rozporządzenia osoba ubiegająca się o zatrudnienie może dodatkowo przedłożyć dokumenty potwierdzające jej umiejętności i osiągnięcia zawodowe, świadectwa pracy z poprzednich miejsc pracy lub inne dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia, obejmujące okresy pracy przypadające w innym roku kalendarzowym niż rok, w którym ubiega się o zatrudnienie.

W związku z potwierdzeniem okresów zatrudnienia w innym państwie członkowskim warto również zwrócić uwagę na regulacje dotyczące obowiązku stosowania języka polskiego. Na terytorium RP przy wykonywaniu przepisów z zakresu prawa pracy używa się języka polskiego, jeżeli osoba świadcząca pracę ma miejsce zamieszkania na terytorium RP w chwili zawarcia umowy oraz umowa ma być wykonywana na terytorium RP (art. 7 ust. 1 ustawy o języku polskim). Z kolei według art. 7 ust. 3 tej ustawy jej przepisy stosuje się do dokumentów i informacji, których obowiązek sporządzenia lub podania wynika z odrębnych przepisów. Z ww. przepisów wynika, po pierwsze, że pracodawca może żądać od osoby, która wcześniej była zatrudniona w innym państwie członkowskim, przedstawienia dokumentów potwierdzających okresy zatrudnienia w tym państwie (w ograniczonym zakresie – tj. obejmujących okresy pracy przypadające w roku kalendarzowym, w którym osoba ta ubiega się o zatrudnienie). Po drugie, może żądać od niej informacji na temat przebiegu dotychczasowego zatrudnienia. Po trzecie, osoba ubiegająca się o zatrudnienie powinna przedstawić informację na temat dotychczasowego zatrudnienia w języku polskim, jeżeli udzielenia takiej informacji żąda pracodawca, a także w razie takiej potrzeby załączyć polskie tłumaczenia dokumentów składanych pracodawcy.

Wybrane regulacje krajowe

Prawo unijne w przeciwieństwie do obowiązku przekazania pracownikowi informacji o istotnych składnikach jego umowy o pracę (zob. dyrektywa 91/533/EWG z 14 października 1991 r. w sprawie obowiązku pracodawcy dotyczącego informowania pracowników o warunkach stosowanych do umowy lub stosunku pracy; DzUrz WE L 288 z 18.10.1991 r., s. 32, DzUrz UE Polskie wydanie specjalne 2004, rozdz. 5, t. 2, s. 3) nie ujednolica regulacji krajowych dotyczących obowiązku wydania pracownikowi wraz z ustaniem stosunku pracy dokumentu potwierdzającego okres zatrudnienia.

WAŻNE!

W efekcie każde państwo reguluje odrębnie kwestię obowiązku wydania pracownikowi wraz z ustaniem stosunku pracy dokumentu potwierdzającego okres zatrudnienia. Co więcej, przepisy krajowe państw członkowskich różnią się nie tylko co do rodzaju i treści dokumentu wydawanego pracownikowi wraz z ustaniem zatrudnienia, ale także w zakresie istnienia samego obowiązku wydania takiego dokumentu.

Przykładowo, obowiązek wydania świadectwa pracy przewiduje prawo francuskie. Zgodnie z art. L1234–19 francuskiego Kodeksu pracy pracodawca ma obowiązek wydać pracownikowi w związku z ustaniem stosunku pracy świadectwo pracy (fran. un certificat de travail).

Podobnie według prawa niemieckiego pracodawca ma obowiązek wydania pracownikowi wraz z ustaniem stosunku pracy świadectwa pracy (niem. Arbeitszeugnis). Przy czym w prawie niemieckim wyróżnia się kilka rodzajów świadectw pracy m.in. einfache Arbeitszeugnis, które zawiera podstawowe informacje o zatrudnieniu, w tym poświadcza okres zatrudnienia pracownika, czy qualifizierte Arbeitszeugnis, które zawiera informację na temat osiągnięć pracownika.

W Anglii z kolei pracownik wraz z zakończeniem zatrudnienia powinien otrzymać od pracodawcy formularz P45 Details of employee leaving work, który wystawiany jest do celów podatkowych. Formularz ten zawiera m.in. informację o dacie ustania stosunku pracy oraz wysokości wynagrodzenia otrzymanego w czasie zatrudnienia, a także nazwę i adres pracodawcy. Co do zasady natomiast, pracodawca nie ma obowiązku wystawienia odchodzącemu pracownikowi listu referencyjnego (ang. the letter of reference), chyba że obowiązek taki wynika z treści umowy o pracę.

Konsekwencje dla polskiego pracodawcy

Polski pracodawca może otrzymać od osób ubiegających się o zatrudnienie różnego rodzaju dokumenty, różnie nazwane, z których będzie wynikać, że dana osoba była wcześniej zatrudniona u pracodawcy z innego państwa członkowskiego. Co istotne, pracodawca nie może odrzucić kandydata tylko z tego powodu, że przedstawił on dokumenty potwierdzające poprzednie okresy zatrudnienia, które są nieznane w prawie polskim. Działanie takie koliduje z unijną swobodą przepływu osób, ponieważ stawia osoby, które korzystały z możliwości przemieszczania się i podjęcia pracy w innym państwie członkowskim w niekorzystnej sytuacji względem tych osób, które nie skorzystały z tej swobody i były zatrudnione wyłącznie w Polsce.

Dodatkowo, zawężenie kryteriów zawartych w § 1 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia i żądanie od kandydata na pracownika wyłącznie świadectw pracy zamiast – jak stanowi rozporządzenie – świadectw pracy lub innych dokumentów potwierdzających okresy zatrudnienia, może prowadzić do dyskryminacji pośredniej ze względu na narodowość. Wymóg taki potencjalnie może ograniczyć możliwości znalezienia pracy przez obywateli pochodzących z innych państw członkowskich, w których nie ma obowiązku wydania świadectwa pracy o treści odpowiadającej polskiemu świadectwu pracy.

Podstawa prawna:

• art. 22¹ § 1 pkt 6 Kodeksu pracy,
• § 1 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (DzU nr 62, poz. 286 ze zm.),
• art. 7 ust. 1 i 3 ustawy z 7 października 1999 r. o języku polskim (DzU z 2011 r. nr 43, poz. 224 ze zm.).