Koszty uzyskania przychodów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych lub rozporządzania przez nich tymi prawami – ustala się w wysokości 50% uzyskanego przychodu. Koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawą wymiaru jest ten przychód (art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych; zwanej dalej u.p.d.o.f.).
Przedmiot prawa autorskiego
Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia – utwór (art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych).
Przedmiotem prawa autorskiego są w szczególności utwory:
- wyrażone słowem, symbolami matematycznymi,
- znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe),
- plastyczne,
- fotograficzne,
- lutnicze,
- wzornictwa przemysłowego, architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne,
- muzyczne i słowno-muzyczne,
- sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne,
- audiowizualne (w tym filmowe).
Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego:
- akty normatywne lub ich urzędowe projekty,
- urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole, opublikowane opisy patentowe lub ochronne, proste informacje prasowe.
Twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu (art. 8 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych).
Warunki zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodu
Zastosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów jest dopuszczalne po spełnieniu dwóch przesłanek:
- zaistnienia utworu w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych,
- udzielenia przez twórcę odpłatnie licencji na korzystanie z danego utworu zamawiającemu albo dokonania innego odpłatnego rozporządzania przysługującymi mu majątkowymi prawami autorskimi do utworu.
O możliwości zastosowania 50% kosztów przez konkretną osobę decyduje faktyczny wkład twórczy danej osoby w dzieło. Twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu (art. 17 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych).
Zasady stosowania 50% kosztów uzyskania przychodu
Koszty uzyskania przychodów w wysokości 50% nie mają zastosowania w stosunku do przychodów uzyskiwanych w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 22 ust. 12 u.p.d.o.f.). Nie ma natomiast zakazu, z którego wynikałoby, że kosztów autorskich nie można zastosować w przypadku umów cywilnoprawnych i umowy o pracę, jeżeli są spełnione warunki do ich zastosowania.
Przykład
Architekt wykonał projekt wykonawczy budynku biurowego dla dewelopera na podstawie umowy o dzieło z przeniesieniem praw autorskich. Otrzymał za to 5000 zł brutto. Rozliczenie umowy powinno wyglądać następująco:
Krok 1. Ustalamy przychód: 5000 zł
Krok 2. Obliczamy koszty uzyskania przychodów:
5000 zł x 50% = 2500 zł
Krok 3. Ustalamy podstawę opodatkowania:
5000 zł – 2500 zł = 2500 zł
Krok 4. Obliczamy zaliczkę na podatek:
2500 zł x 18% = 450 zł
Krok 5. Obliczamy kwotę do wypłaty:
5000 zł (przychód) – 450 zł (podatek) = 4550 zł.
W przypadku zawarcia umowy o dzieło z własnym pracownikiem płatnik rozlicza przychody z obu umów oddzielnie. Obliczając zaliczkę na podatek od dochodu z etatu, stosujemy pracownicze, zryczałtowane koszty uzyskania przychodu określone kwotowo. Natomiast z tytułu umowy o dzieło można zastosować koszty autorskie (50% przychodu, jeśli wynagrodzenie z tej umowy przysługuje z racji korzystania z praw autorskich).
Pracownik może również w ramach stosunku pracy stworzyć utwór. Wówczas wynagrodzenie pracownicze może w części stanowić honorarium za autorskie prawa majątkowe do stworzonego utworu, do którego należy zastosować 50% koszty uzyskania przychodu. Pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron (art. 12 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych).
WAŻNE!
Jeżeli pracownik w ramach umowy o pracę wykonuje również prace twórcze w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, to do wynagrodzenia za przeniesienie autorskich praw majątkowych można zastosować 50% koszty uzyskania przychodu.
Do przychodu ze stosunku pracy mogą być zastosowane podwyższone 50% koszty uzyskania przychodu, jeżeli:
- praca wykonywana przez podatnika jest twórcza, tzn. niepowtarzalna, ma indywidualny charakter oraz spełnia przesłanki utworu określone w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych,
- pracownik jest twórcą w rozumieniu tej ustawy i uzyskiwanie przychodu przez pracownika wynika z korzystania przez twórcę z tych praw lub rozporządzania tymi prawami,
- umowa o pracę przewiduje zróżnicowanie wynagrodzenia należnego pracownikowi na część związaną z korzystaniem z praw autorskich i część związaną z wykonywaniem typowych obowiązków pracowniczych oraz prowadzona jest stosowna dokumentacja w tym zakresie, np. ewidencja czasu pracy twórczej pracownika (interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 16 września 2010 r., IPPB2/415-548/10-4/MK).
Przepisy szczególne dotyczące programów komputerowych
Inaczej została uregulowana kwestia przejścia majątkowych praw autorskich w przypadku programów komputerowych. Prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, jeśli umowa o pracę nie stanowi inaczej (art. 74 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych). Oznacza to, że prawa majątkowe do programów komputerowych nie są przenoszone przez pracownika na pracodawcę, ponieważ z mocy prawa pracodawca jest ich właścicielem od samego początku.
Podstawa prawna:
- art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.),
- art. 1 ust. 1, art. 8 ust. 2, art. 12 ust. 1, art. 17, art. 74 ust. 3 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (DzU z 2006 r. nr 90, poz. 631 ze zm.).