Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Jeśli droga została przerwana, uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy tylko wtedy, gdy:
- przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby (np. w stołówce na obiad lub w sklepie spożywczym po codzienne zakupy), a także
- droga nie była drogą najkrótszą, ale była dla ubezpieczonego najdogodniejsza ze względów komunikacyjnych (art. 57b ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).
PRZYKŁAD
Pracownica codziennie po pracy odbiera z przedszkola 4-letniego syna. Przedszkole jest położone w przeciwnym kierunku do miejsca zamieszkania pracownicy. Podczas wychodzenia z przedszkola pracownica potknęła się o płytkę chodnikową, straciła równowagę i upadła doznając urazu łokcia. Pracodawca sporządził kartę wypadku uznając to zdarzenie za wypadek w drodze z pracy do domu. W tym przypadku nie można uznać, że droga została przerwana. Nie ma znaczenia, że pracownica odbywała drogę w kierunku przeciwnym do miejsca zamieszkania. Była to przerwa uzasadniona życiowo w celu odebrania dziecka z przedszkola.
Za drogę do pracy lub z pracy uważa się również drogę do miejsca lub z miejsca:
- innego zatrudnienia lub innej działalności, stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego,
- zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych,
- zwykłego spożywania posiłków,
- odbywania nauki lub studiów.
Jeżeli pracownik został skierowany do odbycia nauki lub studiów i ulegnie wypadkowi w drodze do miejsca lub z miejsca odbywania nauki/studiów, również to zdarzenie zostanie uznane za wypadek w drodze do/z pracy.
Obowiązki pracodawcy w razie wypadku przy pracy >>
Tryb postępowania w razie wypadku
Pracownik, który ulegnie wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy, powinien niezwłocznie zawiadomić o tym swego pracodawcę, który ma obowiązek ustalić okoliczności wypadku. Pracodawca uznaje zdarzenie za wypadek w drodze do pracy lub z pracy na podstawie:
- oświadczenia poszkodowanego, członka jego rodziny lub świadków co do czasu, miejsca i okoliczności zdarzenia,
- informacji i dowodów pochodzących od podmiotów badających okoliczności i przyczyny zdarzenia lub udzielających poszkodowanemu pierwszej pomocy (Policja, Straż Pożarna, Pogotowie Ratunkowe itp.),
- ustaleń sporządzającego kartę wypadku (§ 2 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy...).
Okoliczności wypadku w drodze do lub z pracy należy spisać w karcie wypadku. Kartę tę pracodawca sporządza po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku, nie później jednak niż w ciągu 14 dni od uzyskania zawiadomienia o wypadku. Pracodawca sporządza ją w dwóch egzemplarzach – jeden otrzymuje poszkodowany (lub członek jego rodziny), a drugi jest przechowywany w dokumentacji powypadkowej. Jeżeli pracodawca nie uzna zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, musi uzasadnić tę decyzję w karcie wypadku.
PRZYKŁAD
Po zakończonej pracy 7 maja br. o godzinie 17.00 pracownik spotkał znajomego, z którym udał się do kawiarni, gdzie spędzili 2 godziny. Gdy pracownik wychodził z kawiarni ok. godziny 19.00 potknął się na schodach. W wyniku upadku doznał urazu ręki. Po zdarzeniu zgłosił się do szpitala, gdzie został przyjęty na oddział chirurgii. Po wyjściu ze szpitala pracownik wystąpił do pracodawcy z wnioskiem o sporządzenie karty wypadku. Na podstawie oświadczenia pracownika oraz świadka wypadku, którym był kolega pracownika, pracodawca nie uznał zdarzenia za wypadek w drodze z pracy, uzasadniając fakt tym, że upadek nastąpił podczas przerwy w drodze do domu, która nie była uzasadniona życiowo (spotkanie towarzyskie w kawiarni).
Okres wyczekiwania na prawo do zasiłku
Pracownik nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. Jednak w przypadku pracowników, którzy są niezdolni do pracy z powodu choroby powstałej w wyniku wypadku w drodze do lub z pracy, zasada ta nie ma zastosowania. Nabywają oni prawo do świadczenia od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego (art. 4 ust. 3 pkt 2 ustawy zasiłkowej).
WAŻNE!
Ubezpieczony ma prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia niezdolności do pracy, jeśli została ona spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy.
PRZYKŁAD
52-letni pracownik został zatrudniony od 18 kwietnia br. Przed podjęciem zatrudnienia przez rok pobierał zasiłek dla bezrobotnych. 21 kwietnia br. uległ wypadkowi w drodze z domu do pracy. Z tego tytułu przebywa na zwolnieniu lekarskim od 21 kwietnia do 10 maja br. Pracownik, mimo że nie posiada 30-dniowego okresu wyczekiwania, ma prawo do wynagrodzenia, a następnie zasiłku chorobowego od pierwszego dnia orzeczonej niezdolności do pracy.
Okres wypłaty zasiłku chorobowego
Za czas niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem w drodze do lub z pracy trwającej łącznie do 33 dni w roku kalendarzowym (a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia – trwającej łącznie do 14 dni w roku kalendarzowym) pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas choroby (art. 92 Kodeksu pracy). Jeżeli niezdolność do pracy trwa dłużej niż 33 dni lub 14 dni, to pracownikowi od 34. lub od 15. dnia choroby przysługuje zasiłek chorobowy.
PRZYKŁAD
Pracownica mająca 23 lata 1 kwietnia br. po zakończeniu pracy wracała autobusem do domu. Podczas wysiadania z autobusu skręciła kostkę w nodze. Pracodawca na tę okoliczność sporządził kartę wypadku w drodze z pracy do domu. Pracownica przedłożyła zwolnienie lekarskie od 1 kwietnia do 9 maja br. W związku z powyższym pracownica nabyła prawo do:
- wynagrodzenia chorobowego – od 1 kwietnia do 3 maja br., czyli za 33 dni,
- zasiłku chorobowego – od 4 do 9 maja.
Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby, nie dłużej jednak niż przez 182 dni, chyba że choroba przypada na okres ciąży lub ubezpieczony choruje na gruźlicę – wówczas zasiłek może być wypłacany za 270 dni. Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy orzeczonej niezdolności do pracy, za które przysługuje wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy.
Wysokość wynagrodzenia/zasiłku chorobowego
W przypadku niezdolności do pracy powstałej wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy, zarówno wynagrodzenie chorobowe, jak i zasiłek chorobowy przysługują w wysokości 100% podstawy wymiaru, także za okres pobytu w szpitalu.
Zasiłek chorobowy przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru również wówczas, gdy niezdolność do pracy wynika z późniejszych następstw zaistniałych w stanie zdrowia w związku ze stwierdzonym wcześniej wypadkiem w drodze do lub z pracy. Związek tej niezdolności do pracy z wcześniejszym wypadkiem pracownik powinien potwierdzić dodatkowym zaświadczeniem lekarskim.
PRZYKŁAD
Pracownik w wieku 28 lat przedłożył zwolnienie lekarskie od 24 kwietnia do 15 maja br. Jest to jego pierwsza niezdolność do pracy w tym roku kalendarzowym. Dodatkowo przedłożył odrębne zaświadczenie od lekarza leczącego, stwierdzające, że ta niezdolność wynika z następstw zaistniałych w stanie zdrowia w związku z wypadkiem w drodze do pracy, któremu pracownik uległ 3 lutego 2010 r. (kiedy był zatrudniony u innego pracodawcy). Pracodawca zażądał dodatkowo od pracownika karty wypadku uznającej to zdarzenie za wypadek w drodze do pracy. Na podstawie tej dokumentacji pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe w wysokości 100% podstawy wymiaru.
Jeżeli występują okoliczności uprawniające do wypłaty zasiłku chorobowego w wysokości 100% podstawy wymiaru, a zasiłek chorobowy przysługuje z więcej niż jednego tytułu, pracownikowi przysługuje prawo do zasiłku chorobowego w wysokości 100% z każdego z tych tytułów, także z tego, podczas którego okoliczności te nie wystąpiły.
PRZYKŁAD
53-letni pracownik jest zatrudniony jednocześnie w dwóch zakładach. 21 marca br. uległ wypadkowi w drodze do domu z pracy u jednego ze swoich pracodawców. Z tego tytułu przedłożył zwolnienie lekarskie od 21 marca do 11 maja br. (52 dni), z czego 12 dni przypada na pobyt w szpitalu. Na okoliczność wypadku została sporządzona karta wypadku w drodze z pracy do domu. Pracownik ma prawo do wynagrodzenia chorobowego od 21 marca do 3 kwietnia br. (14 dni), a następnie do zasiłku chorobowego od 4 kwietnia do 11 maja br. w wysokości 100% podstawy wymiaru u obydwu pracodawców (również za czas pobytu w szpitalu).
Prawo do świadczenia rehabilitacyjnego
Pracownik, który wykorzystał pełny okres zasiłkowy i jest nadal niezdolny do pracy z powodu choroby, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy, może ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne. Jest ono wypłacane przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy. Stan zdrowia ubezpieczonego mający wpływ na przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego ocenia lekarz orzecznik ZUS, który wydaje w tej sprawie orzeczenie.
Świadczenie rehabilitacyjne, mimo że niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, przysługuje na ogólnych zasadach i wynosi:
- 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych 3 miesięcy (90 dni) świadczenia rehabilitacyjnego,
- 75% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za pozostały okres,
- 100% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, gdy przypada na okres ciąży.
PRZYKŁAD
36-letni pracownik 11 października 2010 r. uległ wypadkowi w drodze do pracy. W okresie od 11 października do 12 listopada 2010 r. otrzymał wynagrodzenie chorobowe, a następnie od 13 listopada 2010 r. do 10 kwietnia br. zasiłek chorobowy w wysokości 100% podstawy wymiaru. Zgodnie z orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS, jest on uprawniony do świadczenia rehabilitacyjnego przez okres 6 miesięcy. Na podstawie decyzji wydanej przez ZUS pracownik ma prawo do świadczenia rehabilitacyjnego:
- w wysokości 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego od 11 kwietnia do 9 lipca 2011 r. (90 dni)
- w wysokości 75% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego od 10 lipca do 7 października 2011 r. (za pozostały okres).
WAŻNE!
Wypadek w drodze do pracy lub z pracy nie jest podstawą do wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego w wysokości 100% podstawy wymiaru.
Podstawa prawna:
- art. 4 ust. 3 pkt 2, art. 8, art. 11 ust. 2 pkt 3, art. 18, art. 19 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.),
- art. 92 Kodeksu pracy,
- art. 57b ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.),
- rozporządzenie z 24 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jego sporządzania (Dz.U. Nr 237, poz. 2015).