Ustawa – Karta Nauczyciela w sposób kompleksowy reguluje problematykę czasu pracy nauczyciela.
Czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień. W tak ustalonych ramach nauczyciel zobowiązany jest realizować:
- zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz (tzw. pensum),
- inne czynności i zajęcia wynikające z zadań statutowych szkoły, ze szczególnym uwzględnieniem zajęć opiekuńczych i wychowawczych wynikających z potrzeb i zainteresowań uczniów,
- zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.
Przepisy ustalają różne wymiary pensum, czyli liczbę godzin, jakie ma realizować nauczyciel bezpośrednio z uczniami czy wychowankami. Ich wymiar zależny od placówki, w której realizowane są zajęcia, oraz od rodzaju tych zajęć.
Przykład
Nauczyciel języka polskiego realizuje pensum w wymiarze 18 godzin tygodniowo, natomiast nauczyciel biblioteki 30 godzin.
Karta Nauczyciela przewiduje w określonych przypadkach możliwość obniżenia pensum nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze. Obniżenie pensum następuje na podstawie uchwał rady gminy, rady powiatu i sejmiku województwa. Organy te podejmują uchwały, w których określą przypadki, w jakich można obniżyć pensum, jak również warunki i tryb obniżenia.
Dodatkowe godziny
Od 1 września 2010 r. każdy nauczyciel szkoły podstawowej i gimnazjum będzie realizował 2 godziny zajęć tygodniowo, które zgodnie z ramowymi planami nauczania przeznaczone są do dyspozycji dyrektora lub na zajęcia opieki świetlicowej. Godziny te rozliczane są w ciągu 6 miesięcy, co ma umożliwiać realizację w ramach tych godzin różnych projektów. Jest to godzina dodatkowej pracy z dziećmi niewliczana do pensum, czyli do tzw. godzin przeznaczonych na prowadzenie zajęć lekcyjnych z uczniami. Ich realizacja nie ma wpływu na wysokość otrzymywanego wynagrodzenia przez tych nauczycieli.
Przykład
Nauczyciel przyrody zabrał piątą klasę szkoły podstawowej na wycieczkę do Puszczy Białowieskiej, w dniu w którym nie miał zaplanowanych godzin lekcyjnych z uczniami. Wycieczka trwała od 8.00 do 18.00. Za opiekę nad uczniami na wycieczce nie otrzyma wynagrodzenia, jak za godziny nadliczbowe, gdyż w czasie wycieczki zrealizował 10 godzin dodatkowych.
Nowe regulacje wprowadzone są w ramach innych zadań i czynności wynikających z zadań statutowych szkoły.
Natomiast nauczyciele szkół ponadgimnazjalnych od 1 września 2009 r. realizują w ramach czasu pracy dodatkowo 1 godzinę tygodniowo. Zgodnie z ramowymi planami nauczania przeznaczona jest ona do dyspozycji dyrektora, z wyjątkiem godzin zwiększających obowiązkowe zajęcia edukacyjne. W bieżącym roku obowiązek ten nie zostanie zwiększony o kolejne godziny.
Wzrost wynagrodzenia
Podstawą dla kształtowania wysokości wynagrodzeń nauczycieli jest kwota bazowa ustalana corocznie w ustawie budżetowej.
Zamiast wcześniej projektowanych dwóch podwyżek po 5% (od 1 stycznia i od 1 września), od 1 września 2010 r. średnie wynagrodzenie nauczycieli wzrośnie o 7%, w stosunku do 2009 r.
W skład płacy nauczycielskiej wchodzi wynagrodzenie zasadnicze i jako integralne elementy dodatki:
- za wysługę lat,
- motywacyjny,
- funkcyjny,
- za warunki pracy,
oraz wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw.
Wysokość wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela zależna jest od stopnia awansu zawodowego, posiadanych kwalifikacji oraz wymiaru zajęć obowiązkowych. Nauczyciel musi udowodnić prawo do określonej stawki wynagrodzenia zasadniczego, przedstawiając dyrektorowi oryginalne dokumenty, m.in. akt nadania stopnia awansu zawodowego czy dyplomy.
Wysokość dodatków do wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela zależna jest od:
- okresu zatrudnienia – przy dodatku za wysługę lat,
- jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań czy prowadzenia dodatkowych zajęć – przy dodatku motywacyjnym,
- powierzonego stanowiska lub sprawowanej funkcji – przy dodatku funkcyjnym,
- trudnych bądź uciążliwych warunków pracy – przy dodatku za warunki pracy.
Dodatek za wysługę wynosi 1% wynagrodzenia zasadniczego za każdy rok pracy i jest wypłacany w okresach miesięcznych, poczynając od 4. roku pracy (dodatek nie może przekroczyć 20% wynagrodzenia).
Z uwagi na to, że środki na wynagrodzenia gwarantuje w części państwo, a w części samorządy terytorialne, na ustalanie indywidualnych wynagrodzeń nauczyciela mają wpływ zarówno zasady zawarte w rozporządzeniach Ministra Edukacji Narodowej, jak i regulaminy wynagradzania uchwalane lokalnie przez rady gmin i miast, powiatu, sejmiku województwa.
Zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu oraz reguły polityki antydyskryminacyjnej >>
Od 1 września 2010 r. w wyniku zmiany przepisów rozporządzenia zaczną obowiązywać wyższe minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli. Zmiana ta dotyczy nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach, szkołach i placówkach oświatowych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz przez organy administracji rządowej jak też nauczycieli zatrudnionych w Centralnej Komisji Egzaminacyjnej i okręgowych komisji egzaminacyjnych. Oprócz wynagrodzeń zasadniczych wzrosną również te składniki wynagrodzenia nauczyciela, które stanowią procent od tego wynagrodzenia (tj. dodatek za staż pracy, wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe czy doraźne zastępstwa).
Przykład
Nauczyciel dyplomowany z tytułem zawodowym magistra i przygotowaniem pedagogicznym zatrudniony w liceum ogólnokształcącym w pełnym wymiarze zajęć, który ma 25-letni staż pracy, do 31 sierpnia br. otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 2990,40 zł (wynagrodzenie zasadnicze – 2492 zł + (20% dodatek stażowy) 498,40 zł.
Od 1 września 2010 r. jego wynagrodzenie wzrośnie o 368,40 zł i wyniesie 3358,80 zł (wynagrodzenie zasadnicze – 2799 zł + (20% dodatek stażowy) 559,80 zł.
Minister Edukacji Narodowej w rozporządzeniu określa minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego, które mogą być podwyższane przez poszczególne jednostki samorządu terytorialnego. Jednostki te mogą zwiększać środki na wynagrodzenia nauczycieli oraz upoważniać dyrektorów szkół, w indywidualnych przypadkach oraz w granicach ustalonego planu finansowego szkoły, do przyznawania nauczycielom stawki wynagrodzenia zasadniczego wyższej od stawki minimalnej ustalonej przez ministra.
Podstawa prawna:
- ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674 ze zm.).
- rozporządzenie MENiS z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzeń zasadniczego oraz wynagrodzenia za pracę w dniu wolnym od pracy (DzU nr 22, poz. 181 ze zm. – ostatnia zmiana DzU z 2010 r. nr 131, poz. 885).