Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym podlega ograniczeniu (art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – zwanej dalej ustawą systemową). Przepis ten stanowi, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. Do czasu osiągnięcia tej 30-krotności płatnik zobowiązany jest obliczać składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy ustalonej zgodnie z zasadami określonymi w powołanej ustawie oraz rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe i przekazywać je do jednostki terytorialnej ZUS.
Najniższa podstawa wymiaru składek >>
Ograniczenie podstawy wymiaru składek
Ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ma zastosowanie do osób, które:
- podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (np. pracownicy, żołnierze, duchowni, zleceniobiorcy – zgodnie z art. 6 ustawy systemowej),
- mają prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi (np. małżonkowie pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach pracy przy ONZ i innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą – art. 7 ustawy systemowej),
- kontynuują dobrowolnie ubezpieczenia emerytalne i rentowe – art. 10 ustawy systemowej (do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnych i rentowych mogą przystąpić tylko osoby, które podlegały tym ubezpieczeniom obowiązkowo).
Tak więc ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek dotyczy wszystkich ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, bez względu na to, czy podstawę wymiaru składek stanowi dla nich przychód (wynagrodzenie), deklarowana kwota czy też wskazany przez przepisy odpowiedni parametr.
Kwotę ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w 2010 r. podał Minister Pracy i Polityki Społecznej w obwieszczeniu z 11 grudnia 2009 r. Kwota ta wynosi 94 380 zł i jest niższa od kwoty z ubiegłego roku o 1410 zł, tj. o 1,5%. Taka sytuacja wystąpiła po raz pierwszy od momentu wprowadzenia w życie pułapu podstawy wymiaru składek, czyli od 1 stycznia 1999 r. Niższy pułap to nie tylko niższe składki, ale i niższa w przyszłości emerytura. Po przekroczeniu podanego pułapu płatnik składek jest zobowiązany (obligatoryjnie) zaprzestać obliczania i przekazywania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Dla ubezpieczonego istotne jest to, że przerwanie wpłat na te ubezpieczenia nie przerywa okresu ubezpieczenia.
WAŻNE!
Po przekroczeniu ustalonej granicy podstawy wymiaru składek płatnik w dalszym ciągu nalicza i opłaca składki na ubezpieczenie chorobowe, wypadkowe oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Również podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie podlega ograniczeniu do kwoty 30-krotności przeciętnego wynagrodzenia.
Jeżeli ubezpieczony jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, ZUS przekazuje do OFE składki w wysokości 7,3% podstawy wymiaru na ubezpieczenie emerytalne. Należy pamiętać, że przekazanie składek do OFE następuje tylko wówczas, gdy płatnik faktycznie opłaci składki. Samo złożenie dokumentów rozliczeniowych, tj. deklaracji rozliczeniowych i imiennych raportów miesięcznych w ZUS (bez wniesienia konkretnej kwoty składek), nie wystarczy, aby ubezpieczony miał zasilone konto w OFE.
Jeżeli na koncie ubezpieczonego nastąpi przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, to składki na te ubezpieczenia są nienależne do końca roku kalendarzowego (w którym nastąpiło przekroczenie) i w związku z tym ZUS nie przekazuje składek do OFE również do końca danego roku.
Przykład
Jan K. 1 marca 2010 r. przekroczył roczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, czyli kwotę 94 380 zł. Oznacza to, że płatnik składek od 2 marca 2010 r. nie nalicza i nie opłaca składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za tego ubezpieczonego, czyli nie są również odprowadzane składki do OFE do końca grudnia 2010 r. Mimo nieopłacenia składek na wskazane ubezpieczenia do 31 grudnia 2010 r. Jan K. pozostaje w ubezpieczeniach.
Opłacanie przeterminowanych składek >>
Informacja o przekroczeniu
Informację o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek przez danego ubezpieczonego płatnik zobowiązany jest – począwszy od miesiąca, w którym nastąpiło przekroczenie do końca danego roku kalendarzowego – wykazywać w polu 02 bloku IV, składanego za tego ubezpieczonego, imiennego raportu miesięcznego ZUS RCA (raport składkowy). Ubezpieczony, który jest równocześnie płatnikiem składek na swoje ubezpieczenia (np. osoba prowadząca działalność gospodarczą), składa wyłącznie deklarację rozliczeniową ZUS DRA, a informację taką wykazuje w polu 05 bloku X tego dokumentu.
Zaprzestanie przekazywania składek
Jeżeli z dokumentacji płacowej płatnika wynika, że w danym miesiącu następuje przekroczenie kwoty ograniczenia – wówczas płatnik oblicza i przekazuje składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tylko od takiej części podstawy wymiaru składek, jaka nie spowoduje przekroczenia kwoty ograniczenia.
W przypadku gdy do opłacania składek za danego ubezpieczonego zobowiązany jest więcej niż jeden płatnik, ubezpieczony po przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek przekazuje wszystkim płatnikom oświadczenie o zaprzestaniu potrącania składek.
Podstawa prawna:
- art. 19 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.),
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.),
- obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 grudnia 2009 r. (MP nr 80, poz. 997).