Choroba pracownika - problem pracodawcy

W miarę swoich możliwości pracodawca powinien ponownie zatrudnić pracownika, którego zwolnił w trybie art. 53 k.p., a który w ciągu 6 miesięcy od zwolnienia zgłosi swój powrót do pracy niezwłocznie po ustaniu tych przyczyn (art. 53 § 5 k.p.). Uprawnienie to przysługuje tylko temu pracownikowi, który, zgłaszając się do pracodawcy, jest zdolny do pracy.

WAŻNE!

Artykuł 53 § 5 k.p. stosuje się odpowiednio do pracownika pobierającego świadczenie rehabilitacyjne, jeżeli zgłosi pracodawcy swój powrót niezwłocznie po wyczerpaniu tego świadczenia, choćby nastąpiło to po upływie 6 miesięcy od rozwiązania stosunku pracy (art. 20 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia w razie choroby lub macierzyństwa).

Kodeks pracy nie definiuje, jak należy oceniać możliwości pracodawcy dotyczące ponownego zatrudnienia pracownika. Pomocne jest więc orzecznictwo Sądu Najwyższego (np. wyrok z 12 stycznia 1998 r., I PKN 459/97). Wynika z niego, że oceniając możliwość ponownego zatrudnienia pracownika, który został zwolniony na podstawie art. 53 k.p., należy uwzględniać zarówno okoliczności dotyczące pracodawcy, jak i tego pracownika. Może się okazać, że pracodawca po zwolnieniu pracownika zatrudnił na stałe jego dotychczasowego zastępcę, a nie ma innego wolnego stanowiska pracy.

Pracodawca musi być jednak przygotowany na to, że pracownik może skierować przeciw niemu sprawę do sądu pracy, twierdząc, że ten ma możliwość ponownego zatrudnienia, ale bezzasadnie nie chce tego uczynić.

Jeżeli pracodawca nie udowodni przed sądem braku możliwości ponownego zatrudnienia pracownika i pracownik wygra spór, będzie miał w stosunku do pracodawcy roszczenie o:

• nawiązanie stosunku pracy,
• odszkodowanie za okres pozostawania bez pracy od chwili zgłoszenia się w terminie 6 miesięcy od dnia zwolnienia.

Potwierdza to uchwała Sądu Najwyższego z 10 września 1976 r., I PZP 48/76.

Okres choroby nie zmniejsza wymiaru urlopu

Tak jak długo trwa stosunek pracy chorego pracownika, tak długo nabywa on prawo do urlopu wypoczynkowego. Okres długotrwałej choroby nie jest wymieniony w art. 155² k.p. razem z okresami nieobecności powodującymi proporcjonalne obniżenie wymiaru urlopu wypoczynkowego (jak np. okres trwającego dłużej niż miesiąc urlopu bezpłatnego). A zatem przez okres pobierania wynagrodzenia i zasiłku chorobowego, a także przez ewentualne pierwsze 3 miesiące pobierania świadczenia rehabilitacyjnego pracownik nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego.

Jeżeli dojdzie do zwolnienia pracownika w trybie art. 53 k.p., pracodawca będzie musiał zapłacić mu ekwiwalent za urlop proporcjonalnie do okresu zatrudnienia.

Ponadto pracownik może po okresie pobierania wynagrodzenia i zasiłku chorobowego skorzystać od razu z urlopu wypoczynkowego bez konieczności poddania się badaniom kontrolnym i uzyskania zaświadczenia o zdolności do pracy. W ocenie Sądu Najwyższego nie można uznać, że niezbędnym warunkiem rozpoczęcia urlopu wypoczynkowego jest przeprowadzenie kontrolnych badań lekarskich (wyrok SN z 28 marca 2008 r., II PK 214/07).

Częste choroby przyczyną wypowiedzenia

Odzyskanie przez pracownika zdolności do pracy, pozbawiające pracodawcę prawa do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 53 § 3 k.p., musi dotyczyć pracy, co do której uprzednio orzeczono niezdolność jej wykonywania, a nie innej pracy lub tej samej pracy, ale w innych warunkach (wyrok SN z 18 kwietnia 2001 r., I PKN 357/00).

Jeżeli długotrwałe i wyjątkowo częste nieobecności w pracy spowodowane chorobą pociągają za sobą koszty finansowe i organizacyjne związane z zapewnieniem zastępstwa na czas nieobecności pracownika, co do zasady, pracodawca może go zwolnić za wypowiedzeniem, jeżeli odzyska już zdrowie i wróci do pracy.

Nie ma ani przepisu, ani wyroku Sądu Najwyższego, który odpowiadałby na pytanie, jak długa i częsta musi być absencja chorobowa pracownika, żeby uzasadniała wypowiedzenie umowy o pracę. Zależy to od konkretnej sytuacji faktycznej. Trzeba jednak pamiętać, że w razie sporu przed sądem pracy to pracodawca musi udowodnić, że miał prawdziwy powód do zwolnienia pracownika. Musi więc mieć przygotowane dokumenty, np. zestawienie, ile zostało wypłacone za nadgodziny pracowników, którzy pracowali dłużej z powodu częstych nieobecności tego pracownika, czy wykaz kosztów poniesionych na badania wstępne, szkolenia bhp i pensje pracowników zatrudnianych na zastępstwo, dokumenty wskazujące na koszt skorzystania z usług agencji pracy tymczasowej.

Długotrwałe nieobecności w pracy spowodowane chorobą, które zdarzają się danemu pracownikowi częściej niż pozostałym, a przy tym szkodzą interesom pracodawcy i pociągają za sobą koszty po stronie pracodawcy, uprawniają do wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę z tego powodu (wyrok SN z 4 grudnia 1997 r., I PKN 422/97, wyrok SN z 21 października 1999 r., I PKN 323/99).

Nie można jednak z powodu długotrwałych lub częstych chorób zwolnić pracownika z dłuższym stażem, który sumiennie wykonywał swoje obowiązki. Dowodem na sumienne wykonywanie obowiązków przez pracownika jest m.in. fakt, że np. awansował, zawsze otrzymywał premie uzależnione od wyników pracy itp. Jak podkreśla Sąd Najwyższy, jakkolwiek długotrwałe nieobecności pracownika spowodowane chorobą mogą uzasadniać wypowiedzenie umowy o pracę, to jednak takie wypowiedzenie może być uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego w sytuacji, gdy dotyczy długoletniego pracownika nienagannie wykonującego dotąd swoje obowiązki pracownicze (wyrok SN z 21 stycznia 2003 r., I PK 96/02).

Podstawa prawna:

• art. 53, 155² Kodeksu pracy,
• art. 20 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia w razie choroby lub macierzyństwa (DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm.),
• orzeczenia Sądu Najwyższego:

- z 28 marca 2008 r. (II PK 214/07, niepubl.),

- z 12 stycznia 1998 r. (I PKN 459/97, OSNP 1998/22/656),

- z 10 września 1976 r. (I PZP 48/76, OSNC 1977/4/65),

- z 18 kwietnia 2001 r. (I PKN 357/00, OSNP 2003/2/40),

- z 4 grudnia 1997 r. (I PKN 422/97, OSNP 1998/20/600),

- z 21 października 1999 r. (I PKN 323/99, OSNP 2001/5/157),

- z 21 stycznia 2003 r. (I PK 96/02, M.P.Pr. - wkł. 2004/2/5).