Praca zmianowa – to wykonywanie pracy według ustalonego rozkładu czasu pracy przewidującego zmianę pory wykonywania pracy przez poszczególnych pracowników po upływie określonej liczby godzin, dni lub tygodni.
W systemie zmianowym pracownicy zmieniają się na tych samych stanowiskach pracy według określonego harmonogramu, łącznie z systemem następowania po sobie, który może mieć charakter nieprzerwany lub przerywany oraz pociąga za sobą konieczność wykonywania pracy przez pracownika o różnych porach w ciągu określonych dni lub tygodni.
Praca zmianowa jest dopuszczalna bez względu na stosowany system czasu pracy. Z reguły wykorzystywana jest przy zatrudnieniu, przy którym ze względu na wymagania technologii produkcji praca nie może być wstrzymana i odbywa się przez 24 godziny na dobę.
W doktrynie wyróżnia się 3 typy organizacji pracy zmianowej:
- system nieciągły z dwoma zmianami, z przerwą w pracy w nocy i na koniec tygodnia,
- system półciągły z trzema zmianami, z przerwą w pracy tylko na koniec tygodnia,
- system ciągły, gdzie praca trwa 24 godziny we wszystkie dni tygodnia łącznie ze świętami.
Przy pracy zmianowej dozwolona jest praca w niedziele i święta.