Zatrudnianie dzieci – oznacza dopuszczalność zatrudnienia dzieci, tj. osób poniżej 16. roku życia lub wykonywania przez takie osoby innego zajęcia zarobkowego w wyjątkowych przypadkach.
Pierwszą grupę wyjątków zawierają przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 5 grudnia 2002 r. w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum oraz osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum (DzU nr 214, poz. 1808). Rozporządzenie odnosi się wyłącznie do sytuacji, w których z osobą niemającą 16 lat zawierana jest umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu lub w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy. Skuteczność tej umowy uzależniona jest od:
- wyrażenia na to zgody przez przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tej osoby,
- przedstawienia aktualnego zaświadczenia lekarza, uprawnionego do przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników, stwierdzającego, że praca danego rodzaju nie zagraża zdrowiu tej osoby oraz
- przedstawienia pozytywnej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej.
W odniesieniu do małoletniego, z którym zamierza się podpisać umowę pracę w celu przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy, wymagane jest dodatkowo uzyskanie zezwolenia dyrektora gimnazjum, w którego obwodzie mieszka ta osoba, na spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą.
Również w Kodeksie pracy dopuszczalne jest wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16. roku życia. Jest to dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową, dopiero po uprzedniej zgodzie jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tego dziecka, a także zezwolenia właściwego inspektora pracy. Inspektor wyda przedmiotowe zezwolenie na wniosek uprawnionego podmiotu (prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową), pod warunkiem że wykonywanie pracy lub inne zajęcie zarobkowe:
- nie powoduje zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego dziecka,
- nie zagraża wypełnianiu obowiązku szkolnego przez dziecko.
Podmiot ten musi dołączyć do wniosku o wydanie zezwolenia:
- pisemną zgodę przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka na wykonywanie przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych,
- opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej dotyczącą braku przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych,
- orzeczenie lekarza stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych,
- opinię dyrektora szkoły, do której dziecko uczęszcza, dotyczącą możliwości wypełniania przez dziecko tego obowiązku w czasie wykonywania przez nie pracy lub innych zajęć zarobkowych, jeżeli dziecko podlega obowiązkowi szkolnemu.
Inspektor pracy może cofnąć zezwolenie na wniosek przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka. Zezwolenie może być również cofnięte z urzędu w przypadku stwierdzenia, że warunki pracy dziecka nie odpowiadają warunkom określonym w wydanym zezwoleniu.