Środki ochrony indywidualnej - to wszelkie środki noszone lub trzymane przez pracownika w celu jego ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń związanych z występowaniem niebezpiecznych lub szkodliwych czynników w środowisku pracy, w tym również wszelkie akcesoria i dodatki przeznaczone do tego celu, które mogą mieć wpływ na jego bezpieczeństwo lub zdrowie.
Konieczność ich zapewnienia to jeden z najważniejszych obowiązków pracodawcy. Oprócz ich wydania przepisy nakładają na pracodawcę dalsze czynności z tym związane, przede wszystkim obowiązek poinformowania pracowników o sposobach posługiwania się tymi środkami, które muszą spełniać wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odpowiednich przepisach.
Środki ochrony indywidualnej muszą odpowiadać standardom określonym w Polskich Normach. Powinny spełniać następujące warunki:
- zapewniać wystarczającą ochronę przed występującymi zagrożeniami,
- być zaprojektowane oraz wykonane zgodnie z wymaganiami ergonomii w taki sposób, aby w przewidywanych warunkach używania, do których są przeznaczone, użytkownik mógł normalnie wykonywać wszystkie czynności w przypadku zagrożenia, korzystając równocześnie z odpowiedniej ochrony na możliwie najwyższym osiągalnym poziomie (tj. takim, powyżej którego niedogodności związane z ich noszeniem uniemożliwiają ich skuteczne używanie podczas narażenia na zagrożenia lub uniemożliwiają normalne wykonywanie czynności).
Środki ochrony indywidualnej powinny być tak zbudowane, aby wykluczały zagrożenia i inne niedogodności w przewidywanych warunkach użytkowania. Materiały, z których są wyprodukowane części i materiały użyte do produkcji środków ochrony indywidualnej, łącznie z produktami ich rozkładu, nie powinny wpływać niekorzystnie na zdrowie lub higienę użytkownika. Każda część składowa środków ochrony, która ma kontakt lub która potencjalnie może mieć kontakt z użytkownikiem podczas jej używania, powinna być gładka, pozbawiona ostrych brzegów, występów i krawędzi zagrażających okaleczeniem użytkownika. Wszelkie utrudnienia związane z poruszaniem się, zmianą pozycji ciała i postrzeganiem zmysłami w wyniku używania środków ochrony indywidualnej, powinny być zminimalizowane; jednocześnie nie mogą one powodować wykonywania ruchów niebezpiecznych dla użytkownika lub innych osób.
Powinny być zaprojektowane i wykonane tak, aby możliwe było ich łatwe i prawidłowe założenie na użytkownika oraz pozostawienie ich na właściwym miejscu przez przewidywany okres użytkowania, z uwzględnieniem panujących wokół warunków, wykonywanych ruchów i przyjmowanych pozycji ciała. Jednocześnie powinny być możliwie jak najlżejsze, z zachowaniem wymaganej wytrzymałości i skuteczności ich działania oraz odporne na działanie czynników otoczenia, w przewidywanych warunkach ich używania.
Środki ochrony indywidualnej wykonane z materiału przeznaczonego do używania w warunkach, w których obecność każdego użytkownika powinna być wizualnie sygnalizowana, należy wyposażyć w jeden lub więcej właściwie rozmieszczonych elementów lub urządzeń emitujących albo odbijających promieniowanie widzialne o odpowiedniej intensywności świetlnej oraz właściwościach fotometrycznych i kolorymetrycznych.
Części składowe środków ochrony indywidualnej, które mogą być regulowane, odłączane lub wymieniane przez użytkownika, powinny być odpowiednio zaprojektowane i wytwarzane, aby czynności te mogły być wykonane bez użycia narzędzi.
Za zgodne z zasadniczymi wymaganiami uznaje się:
- środki ochrony indywidualnej zaliczane do środków o prostej konstrukcji, posiadające oznakowanie CE, dla których producent lub jego upoważniony przedstawiciel wystawił deklarację zgodności WE,
- środki ochrony indywidualnej inne niż określone w punkcie poprzedzającym, posiadające oznakowanie CE, dla których producent lub jego upoważniony przedstawiciel posiada certyfikat potwierdzający zgodność z zasadniczymi wymaganiami określonymi w rozporządzeniu i wystawił deklarację zgodności WE.
Do każdego rodzaju środków ochrony indywidualnej powinna być załączona instrukcja użytkowania.
Jeżeli środki ochrony indywidualnej wyposaża się w system regulacji, należy go zaprojektować i wykonać w sposób uniemożliwiający ustawienie nieprawidłowych parametrów regulacji dokonujących się bez wiedzy użytkownika w przewidywanych warunkach używania tych środków. W sytuacji gdy środki ochrony indywidualnej służą do zakrycia chronionych części ciała, należy dopilnować, aby posiadały odpowiedni system wentylacji na tyle, na ile jest to możliwe, aby ograniczyć wydzielanie się potu podczas ich używania. Jeżeli spełnienie tego warunku nie jest możliwe, środki te powinny być wyposażone w układy do wchłaniania potu.
Środki ochrony indywidualnej, przeznaczone dla użytkowników wymagających korekcji wzroku, powinny być dostosowane do ich noszenia wraz z okularami lub szkłami kontaktowymi.