Potrącenie z wynagrodzenia za pracę - ustawowe lub umowne prawo pracodawcy do wypłaty niższego wynagrodzenia niż przysługujące pracownikowi w rzeczywistości.
Potrącenia z wynagrodzenia nie należy mylić z odliczeniem od wynagrodzenia. Temu drugiemu podlegają składki na ubezpieczenie społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Niezależnie od tego pracodawca może z wynagrodzenia za pracę potrącić tylko następujące należności:
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
- kary pieniężne przewidziane w katalogu kar porządkowych.
Potrąceń dokonuje się w takiej też kolejności.
Przepisy określają również bardzo sztywno granice potrąceń, gwarantując w ten sposób pracownikowi prawo do zachowania wynagrodzenia w określonej wysokości, poniżej której nie wolno zejść. Potrącenia mogą być dokonywane przy zachowaniu następujących limitów:
- w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych do wysokości 3/5 wynagrodzenia,
- w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych do wysokości 1/2 wynagrodzenia,
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne oraz zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi nie mogą w sumie przekraczać 1/2 wynagrodzenia, a łącznie z potrąceniami sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych – 3/5 wynagrodzenia,
- kara pieniężna zarówno za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać 1/10 części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrąceń,
- nagroda z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne oraz należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej podlegają egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych do pełnej wysokości.
Z wynagrodzenia za pracę odlicza się w pełnej wysokości kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia.
Potrąceń należności z wynagrodzenia pracownika w miesiącu, w którym są wypłacane składniki wynagrodzenia za okresy dłuższe niż 1 miesiąc, dokonuje się od łącznej kwoty wynagrodzenia uwzględniającej te składniki wynagrodzenia.
Natomiast całkowicie wolne od potrąceń są kwoty wynagrodzenia za pracę w wysokości:
- minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- 75% powyższego wynagrodzenia przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi oraz 90% tego wynagrodzenia przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w przepisach o odpowiedzialności porządkowej.
Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty tych potrąceń ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych pracodawca może dokonać również bez postępowania egzekucyjnego, z wyjątkiem przypadków gdy:
- świadczenia alimentacyjne mają być potrącane na rzecz kilku wierzycieli, a łączna suma, która może być potrącona, nie wystarcza na pełne pokrycie wszystkich należności alimentacyjnych,
- wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w trybie egzekucji sądowej lub administracyjnej.
Tego rodzaju potrąceń pracodawca dokonuje jednak tylko na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego.
Niektóre należności mogą być potrącane z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie. Zawsze jednak musi pozostać odpowiednia kwota wolna od potrąceń w wysokości:
- wskazanej powyżej przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy,
- 80% kwoty wymienionej w punkcie poprzedzającym przy potrącaniu innych należności.