Choroba pracownika – to czasowa niezdolność pracownika do pracy stanowiąca jedną z wielu przyczyn usprawiedliwiających nieobecność pracownika w pracy. W związku z chorobą na pracowniku ciążą odpowiednie obowiązki. Pracownik, który zachoruje i nie może stawić się do pracy, musi zawiadomić pracodawcę o przyczynie oraz przewidywanym okresie nieobecności. Zawiadomienie powinno nastąpić niezwłocznie, nie później jednak niż w 2. dniu nieobecności w pracy (chyba że szczególne okoliczności uniemożliwiają terminowe zawiadomienie pracodawcy, wówczas pracownik powinien zawiadomić pracodawcę w ciągu 2 dni od ustania szczególnych okoliczności). Dowodami usprawiedliwiającymi nieobecność w pracy z powodu choroby są:
- zaświadczenia lekarskie o czasowej niezdolności do pracy, wystawione zgodnie z przepisami o orzekaniu o czasowej niezdolności do pracy,
- decyzja właściwego państwowego inspektora sanitarnego, wydana zgodnie z przepisami o zwalczaniu chorób zakaźnych – w razie odosobnienia pracownika z przyczyn przewidzianych tymi przepisami.
Zaświadczenie lekarskie stanowi podstawę do wypłaty zasiłku chorobowego. Przy ustalaniu prawa do zasiłku jest ono dowodem stwierdzającym czasową niezdolność do pracy z powodu choroby. Zaświadczenie powinno spełniać odpowiednie wymagania określone w przepisach oraz być wystawione na specjalnym druku przez uprawnionego lekarza. Stanowi dowód usprawiedliwiający nieobecność w pracy z powodu choroby.
Pracownik przebywający na zwolnieniu może zostać poddany kontroli prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego. Kontrola ma na celu uzyskanie informacji, czy pracownik przebywający na zwolnieniu nie wykonuje pracy zarobkowej lub nie wykorzystuje zwolnienia w sposób niezgodny z jego celem. Kontrolę przeprowadzają z reguły: osoby wyznaczone przez pracodawcę (na podstawie pisemnego upoważnienia wystawionego przez pracodawcę) lub sam pracodawca albo ZUS. Wątpliwości, czy zwolnienie zostało wykorzystane zgodnie z jego celem, rozstrzyga właściwa jednostka organizacyjna ZUS. W wyniku kontroli pracownik może zostać pozbawiony wynagrodzenia lub zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia.
W czasie nieobecności pracownika spowodowanej chorobą pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę oraz warunków pracy i płacy.
Pracodawca nie może dopuścić do wykonywania pracy przez pracownika, wobec którego lekarz orzekł niezdolność do pracy i udzielił na jej czas zwolnienia od pracy.
Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe w wysokości 80% podstawy wymiaru, gdy niezdolność do pracy jest spowodowana chorobą, chyba że przepisy u pracodawcy przewidują wyższe wynagrodzenie. Wynagrodzenie chorobowe wypłacane jest przez 33 dni, a pracownikowi, który ukończył 50 lat, przez 14 dni w ciągu roku kalendarzowego (sumuje się poszczególne okresy niezdolności do pracy bez względu na długość przerw między nimi i bez względu na zmianę zatrudnienia pracownika. Sumowaniu podlegają wszystkie dni niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy). Od 34. dnia (odpowiednio od 15. w przypadku pracownika 50+) niezdolności do pracy pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego. Natomiast od pierwszego dnia niezdolności do pracy pracownik ma prawo wyłącznie do zasiłku chorobowego w przypadku wypadku przy pracy lub choroby.