Odprawa rentowa – to świadczenie przysługujące wszystkim pracownikom w związku z przejściem na rentę. Podstawy jej uzyskania są tożsame z tymi, jakie obowiązują przy przejściu na emeryturę, stąd niekiedy zbiorczo obie te odprawy określa się terminem odprawy emerytalno-rentowej.
Odprawa należy się od pracodawcy, u którego ustaje stosunek zatrudnienia. Przepisy Kodeksu pracy określają jej minimalną wysokość. Jest to 1-miesięczne wynagrodzenie. Postanowienia układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania oraz indywidualnych umów o pracę mogą ustanawiać odprawy w wysokości wyższej.
W przypadku gdy pracownik był zatrudniony u kilku pracodawców, odprawa rentowa przysługuje od każdego z pracodawców, zawsze ma ona jednak charakter jednorazowy – pracownik, który otrzymał odprawę rentową, nie może ponownie nabyć do niej prawa.
Przysługuje bez względu na rodzaj umowy oraz niezależnie od przyczyny niezdolności do pracy (np. choroba zawodowa, wypadek przy pracy), zakresu niezdolności (całkowita albo częściowa) oraz charakteru renty (stała, okresowa).
Przepisy wymagają, aby ustanie stosunku pracy pozostawało w związku z przejściem na rentę. Z jednej strony musi więc zachodzić związek czasowy między ustaniem stosunku pracy a rozpoczęciem korzystania z uprawnień emerytalnych, a z drugiej musi istnieć związek funkcjonalny między tymi faktami.
Wysokość odprawy oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy.
Sposób ustania stosunku pracy nie ma znaczenia do nabycia prawa do odprawy – może to być rozwiązanie stosunku pracy na mocy porozumienia stron, wypowiedzenie umowy o pracę przez jedną ze stron, a nawet upływ czasu, na jaki była zawarta umowa na czas określony. Przejście na rentę nie musi być wyłączną czy jedyną przyczyną ustania stosunku pracy.
Roszczenie o wypłatę odprawy rentowej staje się wymagalne w dniu rozwiązania umowy o pracę z uprawnionym do niej pracownikiem, jeżeli w chwili ustania stosunku pracy uprawnienia pracownika są stwierdzone decyzją organu ubezpieczeniowego, lub z chwilą ustalenia uprawnień pracownika przez organ ubezpieczeniowy po ustaniu stosunku pracy. Pracodawca nie ma obowiązku ustalania uprawnień pracownika do renty. Nabycie prawa do odprawy uzależnione jest zatem od zrezygnowania ze świadczenia pracy w związku z przejściem na rentę, a nie tylko od uzyskania uprawnień rentowych.
Prawo do renty może jednak ustać – w razie ustania przesłanki nabycia do niej prawa.
Wypłacenie odprawy powinno być odnotowane w świadectwie pracy, stanowi bowiem informację niezbędną do ustalenia uprawnień pracowniczych, a fakt otrzymania odprawy przesądza o braku uprawnień do tej odprawy od innego pracodawcy.
Odprawa ma z założenia ułatwić pracownikowi przystosowanie się do nowych warunków życia po ustaniu aktywności zawodowej.