Obowiązki pracownicze – to zespół powinności, które spoczywają na pracowniku w procesie świadczenia pracy. Niewykonanie nałożonych na pracownika obowiązków może się wiązać dla niego z poniesieniem sankcji dyscyplinarnych (rozwiązanie umowy o pracę; kary porządkowe: upomnienia, nagany lub kary pieniężnej) i cywilnych (odpowiedzialności materialnej – w przypadku wyrządzenia szkody w mieniu pracodawcy ze swojej winy musi ją pokryć w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła).
Ich źródłem są przede wszystkim przepisy prawa pracy (ważną rolę w tym zakresie odgrywają pragmatyki służbowe), które mogą być następnie doprecyzowane przez postanowienia umowy o pracę oraz, jak stwierdził w jednym z orzeczeń Sąd Najwyższy, zwyczaj zakładowy (wyrok z 23 października 2003 r., I PK 425/02, OSNP 2004/20/345).
Do podstawowych obowiązków pracowniczych zaliczamy:
- obowiązek wykonywania pracy sumiennie i starannie oraz stosowanie się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę,
- przestrzeganie czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy,
- przestrzeganie regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku,
- przestrzeganie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych, dbanie o dobro zakładu pracy, ochronę jego mienia oraz zachowanie w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,
- przestrzeganie tajemnicy przedsiębiorstwa oraz zasad współżycia społecznego obowiązujących w zakładzie pracy.