Niewykorzystanie urlopu wypoczynkowego – to sytuacje, w których w danym roku kalendarzowym lub podczas trwającego stosunku zatrudnienia pracownik nie wykorzysta przysługującego mu zgodnie z przepisami prawa do urlopu wypoczynkowego.
Pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu wypoczynkowego w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Urlopu niewykorzystanego w ustalonym terminie i w roku, za który przysługuje, należy udzielić pracownikowi najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego. Nie dotyczy to urlopu na żądanie pracownika.
Niewykorzystanie urlopu wypoczynkowego może mieć miejsce w sytuacji, gdy np. nie został ustalony na dany rok plan urlopów, przewidujący wykorzystanie przez pracownika urlopu w pełnym wymiarze bądź też w razie usprawiedliwionej nieobecności w pracy, np. w związku z czasową niezdolnością do pracy wskutek choroby, odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną. W tych przypadkach pracodawca ma obowiązek przesunąć termin urlopu na późniejszy okres.
Pracodawca nie ma prawa do wypłaty pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego w zamian za nieudzielenie mu urlopu w naturze. Może to zrobić tylko wówczas, gdy pracownik nie wykorzystał urlopu, a nastapiło rozwiązanie stosunku pracy.
Pracodawca, który nie udziela pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnie obniża jego wymiar, podlega karze grzywny.