Jan G. pełnił od września 2006 r. funkcję prezesa Spółdzielni Mieszkaniowej w M. W tym charakterze został zatrudniony na podstawie umowy o pracę. W kwietniu 2010 r. rada nadzorcza spółdzielni odwołała go ze stanowiska, a następnie otrzymał on wypowiedzenie umowy o pracę.
Nie zgadzając się z decyzją rady nadzorczej Jan G. wniósł pozew do sądu, żądając uznania rozwiązania umowy o pracę za bezskuteczne. Jego zdaniem, rozwiązanie umowy nastąpiło z naruszeniem przepisów Kodeksu pracy. Naruszenie to miało dotyczyć braku obowiązkowej konsultacji wypowiedzenia umowy o pracę. Zgodnie bowiem z art. 38 Kodeksu pracy, pracodawca jest zobowiązany do pisemnego zawiadomienia reprezentującego pracownika związku zawodowego o zamiarze wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony, z podaniem przyczyn wypowiedzenia.
Jan G. wskazał jako organizację reprezentującą jego interesy wobec pracodawcy związek zawodowy NSZZ „S”, do którego wstąpił w marcu 2010 r., kiedy jeszcze pełnił funkcję prezesa. Natomiast rada nadzorcza spółdzielni odwołując go ze stanowiska, a następnie składając wypowiedzenie nie przeprowadziła stosownej konsultacji związkowej.
Orzeczenia sądów i pytanie prawne
Sąd I instancji uznał wypowiedzenie za bezskuteczne, jednak rozpoznający apelację spółdzielni sąd II instancji powziął zasadniczą wątpliwość, czy w ogóle konieczne jest przeprowadzanie konsultacji związkowej w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę prezesowi spółdzielni mieszkaniowej. Skierował więc do Sądu Najwyższego następujące pytanie prawne:
„Czy wypowiedzenie umowy o pracy zawartej na czas nieokreślony z prezesem zarządu spółdzielni mieszkaniowej, dokonane po odwołaniu go z tej funkcji przez radę nadzorczą, powinno być poprzedzone przewidzianym w art. 38 Kodeksu pracy trybem konsultacji wypowiedzenia z zakładową organizacją związkową, której członkiem jest ten pracownik”?
Uchwała Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy w odpowiedzi wydał uchwałę, w której potwierdził, że takie wypowiedzenie umowy o pracę powinno być poprzedzone konsultacją z zakładową organizacją związkową.
W uzasadnieniu SN wskazał, że wypowiedzenie nastąpiło po odwołaniu. Wówczas prezes zarządu utracił swoje stanowisko w zarządzie spółdzielni i stał się „szeregowym” pracownikiem. W tej sytuacji mają do niego zastosowanie wszystkie przepisy prawa pracy. To oznacza, że były prezes podlega regułom kodeksowym i konsultacja związkowa jest obligatoryjna. W tym konkretnym przypadku dodatkowo konsultacja będzie tym bardziej obowiązkowa, gdyż żaden przepis Prawa spółdzielczego również nie wyłącza konsultacji związkowej wobec takich pracowników.
Wnioski dla pracodawcy
Nawet w przypadku, gdy ochronę związkową deklaruje prezes czy inny członek zarządu spółdzielni, spółki bądź innej osoby prawnej, konsultacja związkowa ewentualnego wypowiedzenia stosunku pracy lub rozwiązania go bez zachowania okresu wypowiedzenia jest obowiązkowa. Nie ma znaczenia kierownicze stanowisko, jakie zajmuje zarządzający pracownik. Istotne jest, aby umowa o pracę na czas nieokreślony była zawarta ważnie i skutecznie, a także aby pracownik zgłosił właściwą organizację związkową do obrony jego interesów. Wówczas, zgodnie z art. 38 Kodeksu pracy, pracodawca musi wykonać następujące czynności:
- zawiadomić na piśmie organizację związkową o zamiarze wypowiedzenia umowy, z podaniem przyczyny zwolnienia,
- po otrzymaniu stanowiska organizacji związkowej (lub w przypadku braku stanowiska w terminie 5 dni od zawiadomienia związków zawodowych) podjąć decyzję w sprawie wypowiedzenia umowy o pracę członka zarządu.
Opinia organizacji związkowej nie jest dla pracodawcy wiążąca.