Dodatek wyrównawczy należy się pracownikowi, któremu pracodawca obniżył dotychczas pobierane wynagrodzenie za pracę, w ściśle określonych przepisami prawa sytuacjach.
Dlatego też świadczenie to przysługuje:
• pracownicy w ciąży lub karmiącej dziecko piersią, w związku ze zmianą warunków pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku pracy, skróceniem czasu pracy lub przeniesieniem pracownicy do innej pracy, przez cały okres trwania zmian;
• pracownikowi, przeniesionemu do innej pracy ze względu na stwierdzone objawy wskazujące na powstawanie choroby zawodowej przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy;
• pracownikowi, który stał się niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej i nie został uznany za niezdolnego do pracy przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy;
• pracownikom, którym w ramach zwolnień grupowych wypowiedziano warunki pracy i płacy do końca okresu, w którym korzystaliby ze szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy; dotyczy to wskazanych w ustawie niektórych kategorii pracowników, m.in. pracowników w wieku przedemerytalnym;
• pracownikom, którym w ramach zwolnień indywidualnych wypowiedziano warunki pracy i płacy, jeżeli z przyczyn niedotyczących pracowników nie jest możliwe dalsze ich zatrudnianie na dotychczasowych stanowiskach pracy, przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy; dotyczy to pracowników, których stosunek pracy podlega z mocy odrębnych przepisów szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy i wobec których jest dopuszczalne wypowiedzenie stosunku pracy w ramach zwolnienia grupowego.
Obliczanie dodatku wyrównawczego
Do obliczenia podstawy wymiaru dodatku wyrównawczego przyjmuje się wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy, wypłacane pracownikowi periodycznie, z wyjątkiem świadczeń wskazanych w § 6 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop, czyli np. wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju.
Wynagrodzenie stałe
Obliczając dodatek wyrównawczy przy stałym miesięcznym wynagrodzeniu, należy odjąć od kwoty dotychczasowego wynagrodzenia kwotę wynagrodzenia otrzymywanego po przeniesieniu. Jednak dodatek ten zmniejsza się za każdy dzień pracy, za który pracownikowi w okresie wypłacania dodatku nie przysługuje wynagrodzenie za pracę. W tym celu kwotę dodatku wyrównawczego dzieli się przez współczynnik służący do ustalenia ekwiwalentu za 1 dzień urlopu. Natomiast w przypadku otrzymania przez pracownika wynagrodzenia chorobowego albo zasiłku przewidzianego w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa kwotę dodatku dzielimy przez 30.
Przykład
Pracownica zatrudniona w firmie handlowej w związku z zajściem w ciążę od 1 października 2008 r. została przeniesiona do innej pracy. Przed przeniesieniem otrzymywała wynagrodzenie w stałej wysokości 2000 zł oraz dodatek stażowy w wysokości 10% wynagrodzenia zasadniczego, czyli 200 zł. Po przeniesieniu jej wynagrodzenie zostało obniżone do 1500 zł (dodatek stażowy 150 zł). Podstawa do obliczenia dodatku wyrównawczego wynosi 2200 zł. Zgodnie z zasadą, że dodatek wyrównawczy stanowi różnicę między wynagrodzeniem z okresu poprzedzającego przeniesienie a wynagrodzeniem po przeniesieniu pracownika do innej pracy, dodatek dla pracownicy przy wynagrodzeniu stałym będzie wynosił 550 zł (2200 zł - 1650 zł). Niemniej jednak w listopadzie pracownica przebywała przez 15 dni na zwolnieniu lekarskim, dlatego przysługujący jej dodatek wyrównawczy uległ zmniejszeniu i wyniósł 275 zł. Wyliczono go w następujący sposób: 550 zł : 30 = 18,33 zł,
18,33 zł x 15 dni = 275 zł,
550 zł - 275 zł = 275 zł.
Wynagrodzenie zmienne
Podstawę dodatku wyrównawczego do wynagrodzenia według składników wynagrodzenia określonych w stawkach godzinowych, za okres krótszy niż jeden miesiąc, oraz zmiennych składników wynagrodzenia wypłacanych za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc stanowi wynagrodzenie za 1 dzień z okresu poprzedzającego przeniesienie do innej pracy. Wynagrodzenie to mnożymy przez liczbę dni, za które pracownikowi po przeniesieniu przysługiwało wynagrodzenie, a następnie odejmujemy wynagrodzenie przysługujące pracownikowi po przeniesieniu. Otrzymana kwota jest kwotą dodatku wyrównawczego za okres miesięczny.
Przykład
Pracownik, który stał się niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy stolarza wskutek wypadku przy pracy, został pracownikiem ochrony. Jako stolarz otrzymywał 15 zł za godzinę, jako ochroniarz - 12 zł. W tej sytuacji pracodawca jest zobowiązany wypłacać pracownikowi dodatek wyrównawczy przez 6 miesięcy, biorąc pod uwagę wynagrodzenie z ostatnich 3 miesięcy przed przeniesieniem pracownika. W ciągu tego okresu pracownik przepracował 65 dni, czyli 520 godzin, a jego wynagrodzenie wyniosło 7800 zł. W pierwszym miesiącu po przeniesieniu pracownik przepracował 20 dni. Przysługujący mu dodatek wyrównawczy wyniesie 480 zł i został obliczony w następujący sposób:
7800 : 65 = 120 zł (wynagrodzenie za 1 dzień z okresu poprzedzającego przeniesienie do innej pracy),
120 zł x 20 dni = 2400 zł,
2400 zł - (12 zł x 160 godzin) = 480 zł.
Podstawę obliczenia dodatku wyrównawczego do wynagrodzenia, według składników wynagrodzenia wypłacanych za okresy dłuższe niż 1 miesiąc, stanowi wynagrodzenie za 1 dzień z okresu poprzedzającego przeniesienie do innej pracy, określone według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop, z tym że wynagrodzenie to dzieli się przez liczbę dni kalendarzowych, za które pracownikowi przysługiwało wynagrodzenie. W tym przypadku dodatek wyrównawczy oblicza się tak, jak przy wynagrodzeniu godzinowym.
Podstawa prawna:
• art. 179 § 4, 230 § 2, art. 231 Kodeksu pracy,
• art. 5 ust. 6 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.),
• art. 10 ust. 4 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844 ze zm.),
• § 7 ust. 1 rozporządzenia MPiPS z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU nr 62, poz. 289 ze zm.),
• § 6 rozporządzenia z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2, poz. 14 ze zm.).