Zasiłki z ubezpieczenia chorobowego podlegają potrąceniom i egzekucji na zasadach określonych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Od 1 marca 2008 r. obowiązuje nowa kwota najniższej emerytury, na podstawie której oblicza się kwotę wolną od potrąceń przy potrąceniach z zasiłków i świadczenia rehabilitacyjnego.
(?) Zatrudniamy 24 pracowników. Komornik przysłał nam alimentacyjny tytuł wykonawczy na kwotę 1500 zł. Jeden z pracowników od 5 marca 2008 r. ma prawo do zasiłku chorobowego, a od 1 do 4 marca miał prawo do wynagrodzenia chorobowego. Za marzec 2008 r. pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy w kwocie 1590,25 zł, natomiast wynagrodzenie chorobowe otrzyma w kwocie 467 zł. W jaki sposób i w jakiej wysokości powinniśmy dokonać potrącenia z wynagrodzenia i zasiłku chorobowego pracownika?
Z wynagrodzenia chorobowego powinni Państwo potrącić w marcu 2008 r. kwotę 268,96 zł. Natomiast kwota potrącenia z zasiłku chorobowego w marcu br. to 954,15 zł.
Tytuł wykonawczy przysłany do Państwa przez komornika jest podstawą do dokonywania potrąceń z wynagrodzenia i zasiłku chorobowego pracownika. Potrąceń z wynagrodzenia za pracę należy dokonywać według zasad dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę określonych w Kodeksie pracy. Mimo że przy ustalaniu prawa i wysokości tego wynagrodzenia stosuje się zasady określone w ustawie z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, to wynagrodzenie chorobowe przysługuje pracownikom na podstawie art. 92 Kodeksu pracy (jest rodzajem wynagrodzenia za pracę, które jest wypłacane na takich samych zasadach jak wynagrodzenie za pracę). Natomiast potrąceń z zasiłku chorobowego należy dokonywać na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Dokonując potrącenia z wynagrodzenia chorobowego pracownika należy ustalić maksymalną kwotę potrącenia. W przypadku potrąceń alimentacyjnych nie ma kwoty wolnej od potrąceń. Przy potrąceniach alimentacyjnych nie może ono przekroczyć 3/5 wynagrodzenia chorobowego. Aby ustalić kwotę potrącenia z wynagrodzenia chorobowego należy ustalić:
• zaliczkę na podatek
467 zł (kwota wynagrodzenia chorobowego) - 111,25 zł (kup) = 355,75; po zaokrągleniu 356 zł,
(356 zł × 19%) - 48,90 zł = 18,74 zł,
• wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne:
467 zł × 9% = 42,03 zł; po obniżeniu do wysokości zaliczki 18,74 zł,
• wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne do odliczenia od zaliczki na podatek:
467 zł × 7,75% = 36,19 zł,
• zaliczkę na podatek po pomniejszeniu o składkę zdrowotną:
18,74 zł - 36,19 zł = 0 zł,
• dopuszczalną kwotę potrącenia z wynagrodzenia chorobowego:
3/5 × (467 zł - 18,74 zł) = 3/5 × 448,26 zł = 268,96 zł.
Z wynagrodzenia chorobowego pracownika za marzec 2008 r. powinni Państwo potrącić w związku z tytułem wykonawczym kwotę 268,96 zł.
Odrębnego potrącenia w związku z alimentacyjnym tytułem wykonawczym mają Państwo obowiązek dokonać z zasiłku chorobowego, który pracownikowi przysługuje w marcu 2008 r. (1590,25 zł):
1) na podstawie tytułu wykonawczego wydanego na należności alimentacyjne można potrącić 60% kwoty zasiłku chorobowego:
1590,25 zł × 60% = 954,15 zł,
2) wolna od potrąceń jest kwota 50% najniższej emerytury, która od 1 marca 2008 r. wynosi 636,29 zł; 636,29 zł × 50% = 318,15 zł,
3) pracownik otrzymał zasiłek chorobowy za część miesiąca od 5 do 31 marca 2008 r., dlatego kwotę wolną od potrąceń należy zmniejszyć odpowiednio do okresu, za jaki pracownik pobierał zasiłek:
318,15 zł : 31 dni (dni kalendarzowe marca) = 10,26 zł,
10,26 zł × 27 dni zasiłku = 277,02 zł,
4) z zasiłku pracownika należy potrącić zaliczkę na podatek dochodowy:
1590 zł × 19% = 302,10 zł; po zaokrągleniu 302 zł (kwota zmniejszająca podatek została zastosowana przy obliczaniu zaliczki na podatek od wynagrodzenia chorobowego pracownika).
Z przysługującego pracownikowi w marcu 2008 r. zasiłku chorobowego powinni Państwo potrącić kwotę 954,15 zł (tj. 60% zasiłku chorobowego), bo pracownikowi zostanie wyższa kwota niż kwota wolna od potrąceń:
1590,25 zł - 277,02 zł (kwota wolna od potrąceń) - 302 zł (zaliczka na podatek) = 1011,23 zł,
1011,23 zł > 954,15 zł.
(?) Jesteśmy dużym zakładem produkcyjnym i sami wypłacamy świadczenia z ubezpieczenia chorobowego. Pracownik ma prawo do zasiłku opiekuńczego za okres od 14 do 21 marca 2008 r. w kwocie 925 zł. Ma zadłużenie w banku i komornik zajął jego wynagrodzenie i wierzytelności z tytułu zasiłków na kwotę 3800 zł. Jaką część z przysługującego mu zasiłku opiekuńczego mamy obowiązek przekazać komornikowi?
Z zasiłku opiekuńczego należnego pracownikowi za marzec 2008 r. powinni Państwo przekazać komornikowi kwotę 231,25 zł. Zasiłek opiekuńczy podlega egzekucji komorniczej na takich samych zasadach jak pozostałe zasiłki z ubezpieczenia chorobowego.
Otrzymali Państwo tytuł wykonawczy na należności inne niż alimentacyjne, dlatego z przysługującego pracownikowi zasiłku opiekuńczego można potrącić najwyżej 25% kwoty zasiłku:
1) należy ustalić maksymalną kwotę potrącenia, tj. 25% kwoty zasiłku:
925 zł × 25%= 231,25 zł,
2) przy potrąceniu na mocy tytułu wykonawczego na inne należności niż alimentacyjne wolna od potrąceń jest kwota 50% najniższej emerytury:
636,29 zł × 50% = 318,15 zł,
318,15 zł : 31 dni = 10,26 zł,
10,26 zł × 8 dni zasiłku = 82,08 zł,
3) z zasiłku opiekuńczego w pierwszej kolejności powinni Państwo potrącić zaliczkę na podatek dochodowy:
925 zł × 19% = 175,75 zł; po zaokrągleniu 176 zł
(kwotę zmniejszającą podatek należało zastosować przy naliczaniu zaliczki na podatek od wynagrodzenia za pracę uzyskanego przez pracownika w tym miesiącu).
4) kwota potrącenia z przysługującego pracownikowi zasiłku opiekuńczego w marcu 2008 r.:
925 zł - 82,08 zł (kwota wolna od potrąceń) - 176 zł (zaliczka na podatek dochodowy) = 666,92 zł.
Kwota potrącenia nie może być wyższa niż 25% zasiłku opiekuńczego przysługującego pracownikowi, czyli 231,25 zł. Jest to niższa kwota niż kwota przychodu pomniejszona o zaliczkę i kwotę wolną od potrąceń (666,92 zł), dlatego można potrącić całą kwotę 231,25 zł.
Poza potrąceniem tej kwoty z zasiłku opiekuńczego na rzecz niespłaconego kredytu bankowego powinni Państwo dokonać potrącenia również z wynagrodzenia pracownika wypłacanego w marcu br. na podstawie przepisów Kodeksu pracy.
(?) Jesteśmy zakładem pracy zobowiązanym do wypłacania naszym pracownikom świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Pracownik do 29 lutego 2008 r. otrzymywał wynagrodzenie chorobowe, a od 1 marca otrzymuje zasiłek chorobowy. Otrzymaliśmy zajęcie komornicze dotyczące zaległości alimentacyjnych tego pracownika. Pracownik otrzymuje minimalne wynagrodzenie (1126 zł). W jakiej wysokości można zająć jego zasiłek chorobowy za cały miesiąc?
Powinni Państwo przekazać komornikowi 381,06 zł z zasiłku pracownika. Ustalając, czy wyliczony zasiłek chorobowy przysługujący pracownikowi będzie podlegał egzekucji na mocy tytułu wykonawczego na pokrycie należności alimentacyjnych, należy ustalić kwotę wolną od potrąceń. Przy zasiłkach i świadczeniu rehabilitacyjnym jest ona ustalana inaczej niż przy wynagrodzeniu za pracę.
Pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego za 31 dni marca br. w wysokości 803,21 zł:
1126 zł - (1126 zł × 9,76%) - (1126 zł × 1,5%) - (1126 zł × 2,45%) = 1126 zł - 109,90 zł - 16,89 zł - 27,59 zł = 971,62 zł,
971,62 zł × 80% = 777,30 zł,
777,30 zł : 30 dni = 25,91 zł,
25,91 zł × 31 dni = 803,21 zł.
W przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych mogą Państwo zająć 60% kwoty zasiłku (803,21 zł × 60% = 481,93 zł), ale należy równocześnie uwzględnić kwotę zasiłku wolną od egzekucji, która wynosi 50% najniższej emerytury (636,29 zł × 50% = 318,15 zł).
Z zasiłku chorobowego należy potrącić w pierwszej kolejności zaliczkę na podatek dochodowy:
(803 zł × 19%) - 48,90 zł = 103,67 zł; po zaokrągleniu 104 zł.
Z zasiłku chorobowego pracownika mogą Państwo potrącić kwotę 381,06 zł zgodnie z wyliczeniem:
803,21 - 104 zł - 318,15 zł = 381,06 zł.
Kwota ta jest niższa od 60% wysokości zasiłku chorobowego (481,93 zł).
(?) Pracownik, który jest zatrudniony w naszym zakładzie pracy do 29 marca 2008 r., zachorował w okresie wypowiedzenia. Zwolnienie lekarskie obejmuje także okres po rozwiązaniu umowy o pracę. Pracownikowi z przysługującego mu wynagrodzenia za pracę i zasiłku potrącaliśmy zaległe alimenty na podstawie zajęcia komorniczego. Czy powinniśmy poinformować o tym ZUS, który będzie wypłacał temu pracownikowi zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia?
Mają Państwo obowiązek powiadomić ZUS o dokonywanych potrąceniach w trakcie zatrudnienia pracownika. ZUS będzie płatnikiem zasiłku chorobowego dla pracownika po rozwiązaniu umowy o pracę i powinien przejąć dokonywanie potrąceń na rzecz egzekucji (na podstawie nowego tytułu wykonawczego od komornika).
Powinni Państwo przesłać do ZUS kopię tytułu wykonawczego, na podstawie którego dokonywane były potrącenia lub umieścić informację dotyczącą zobowiązań pracownika na dokumentach przekazywanych do ZUS dotyczących wypłaty zasiłku chorobowego, np. na druku ZUS Z-3. W informacji przekazanej do ZUS należy podać nazwę organu egzekucyjnego oraz numer sprawy egzekucyjnej. Do dokumentów mogą Państwo dołączyć kopię świadectwa pracy, gdzie powinny być podane informacje dotyczące zajęcia.
Jednostka ZUS, która będzie wypłacać zasiłek chorobowy po rozwiązaniu umowy o pracę, ma wówczas możliwość poinformowania organu egzekucyjnego o przejęciu wypłaty świadczeń dla pracownika. ZUS będzie prowadził ewentualną egzekucję z zasiłku chorobowego na podstawie nowego tytułu wykonawczego wystawionego przez komornika na ZUS.
(?) Była żona naszego pracownika zwróciła się do nas z odpisem prawomocnego wyroku o rozwodzie. W wyroku jest również zobowiązanie pracownika do płacenia alimentów na dzieci. Czy na tej podstawie mamy obowiązek dokonywać potrąceń z zasiłku chorobowego pracownika? Wiem, że na tej podstawie możemy potrącać alimenty z wynagrodzenia za pracę.
Odpis prawomocnego wyroku o rozwodzie, w którym sąd zobowiązał pracownika do świadczeń alimentacyjnych na dzieci, jest podstawą do dokonywania potrąceń z zasiłku chorobowego, ale pod warunkiem, że sąd nadał mu klauzulę wykonalności.
Mają Państwo obowiązek dokonywania potrąceń do 60% wysokości zasiłku przy zachowaniu kwoty wolnej od potrąceń.
Przy dokonywaniu potrąceń należności alimentacyjnych na wniosek żony pracownika na podstawie przedłożonego przez nią tytułu wykonawczego, czyli w trybie bezegzekucyjnym, w pierwszej kolejności powinni Państwo potrącać alimenty zaległe za okres wskazany w tytule wykonawczym, jeśli była żona pracownika złoży oświadczenie, że nie zostały wcześniej zapłacone przez pracownika.
(?) Jesteśmy dużym zakładem pracy i sami wypłacamy świadczenia w razie choroby i macierzyństwa. Dostaliśmy dwa zajęcia komornicze dotyczące pracownika, który obecnie jest na świadczeniu rehabilitacyjnym. Jedno zajęcie dotyczy zaległych alimentów - 1500 zł, a drugie dotyczy niespłaconego kredytu bankowego - 2500 zł. W jaki sposób powinniśmy dokonywać potrąceń i jaką kwotę możemy zająć? Za marzec br. pracownik otrzyma świadczenie rehabilitacyjne w kwocie 1280,25 zł.
W tej sytuacji w pierwszej kolejności należy dokonywać potrąceń na należności alimentacyjne. Jeżeli kwota świadczenia rehabilitacyjnego wystarczy, to powinni Państwo pozostałą kwotę podlegającą potrąceniu przekazać komornikowi w związku z niespłaconym kredytem bankowym.
Kwota potrącenia w przypadku zbiegu egzekucji nie może przekroczyć 60% kwoty świadczenia rehabilitacyjnego, który przysługuje pracownikowi w marcu 2008 r.
Potrącenie alimentacyjne:
1) kwota świadczenia rehabilitacyjnego:
1280,25 zł × 60% = 768,15 zł,
2) kwota wolna od potrąceń:
636,29 zł × 50% = 318,15 zł,
3) kwota podatku, którą można potrącić ze świadczenia rehabilitacyjnego:
(1280 zł × 19%) - 48,90 zł = 194,30 zł; po zaokrągleniu 194 zł,
1280,25 zł - 194 zł - 318,15 zł = 768,10 zł.
Ze świadczenia rehabilitacyjnego, które przysługuje pracownikowi za marzec br., powinni Państwo potrącić 768,10 zł w związku z tytułem alimentacyjnym (przy uwzględnieniu kwoty wolnej od potrąceń jest to kwota niższa niż 60% świadczenia rehabilitacyjnego; 768,10 zł < 768,15 zł).
Po dokonaniu tego potrącenia w marcu br. nie pozostała żadna kwota, z której można byłoby realizować potrącenie niealimentacyjne w związku z niespłaconym kredytem bankowym.
(?) Pracownica zatrudniona od 1 stycznia 2008 r. na 1/4 etatu otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 300 zł miesięcznie. Od 7 marca 2008 r. jest na urlopie macierzyńskim i ma prawo do zasiłku macierzyńskiego. Dostaliśmy od komornika tytuł wykonawczy w związku z niespłaconym przez pracownicę kredytem bankowym na kwotę 1280 zł. Czy z zasiłku macierzyńskiego można dokonywać potrąceń?
Zasiłek macierzyński jest świadczeniem, z którego można dokonywać potrąceń w związku z niespłaconym kredytem bankowym do wysokości 25% kwoty zasiłku. Wolna od egzekucji jest kwota 50% najniższej emerytury obliczonej proporcjonalnie do liczby dni, za które w danym miesiącu pracownicy przysługuje zasiłek macierzyński.
Przy tak niskim wynagrodzeniu za pracę kwota zasiłku macierzyńskiego będzie niższa od kwoty wolnej od potrąceń, zgodnie z wyliczeniem:
1) wysokość zasiłku macierzyńskiego za marzec br.:
300 zł - (300 zł × 9,76%) - (300 zł × 1,5%) - (300 zł × 2,45%) = 300 zł - 29,28 zł - 4,5 zł - 7,35 zł = 258,87 zł,
258,87 zł : 30 dni = 8,63 zł,
8,63 zł × 25 dni = 215,75 zł,
2) kwota wolna od potrąceń:
636,29 zł × 50% = 318,15 zł,
318,15 zł : 31 dni = 10,26 zł,
10,26 zł × 25 dni zasiłku = 256,50 zł,
3) zaliczka na podatek:
216 zł × 19% = 41,04 zł, po zaokrągleniu 41 zł (kwotę wolną od podatku należy zastosować przy obliczaniu zaliczki na podatek od wynagrodzenia za pracę wypłaconego w marcu br.),
4) kwota potrącenia niealimentacyjnego:
215,75 zł × 25% = 53,94 zł,
215,75 zł - 41 zł - 256,50 zł < 0 zł.
W takim przypadku nie można dokonać potrącenia z zasiłku macierzyńskiego pracownicy.
Podstawa prawna:
• art. 833 § 5, art. 895, art. 896 Kodeksu postępowania cywilnego,
• art. 75, art. 79 ustawy z 17 czerwca 1996 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (DzU z 2005 r. nr 229, poz. 1954 ze zm.),
• art. 139-142 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.),
• art. 97 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (DzU z 2002 r. nr 72, poz. 665 ze zm.),
• art. 87-88 Kodeksu pracy.
Anna Szocińska
specjalista z zakresu ubezpieczeń społecznych
Edyta Pisarczyk
specjalista z zakresu ubezpieczeń społecznych
Orzecznictwo uzupełniające:
• Zasady zwrotu lub potrącenia świadczeń uregulowane są w przepisach prawa ubezpieczeniowego, a tym samym nie stosuje się do nich norm prawa cywilnego. Zasady współżycia społecznego w sprawach dotyczących ubezpieczenia społecznego nie mają tu zastosowania. (Wyrok Sądu Apelacyjnego z 3 września 1998 r., III AUa 200/98, OSA 1999/5/27)