Wynagrodzenie za czas nieobecności w pracy

Zgodnie z Kodeksem pracy wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Natomiast za czas nie wykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią (art. 80 k.p.). W pewnych sytuacjach pracodawca będzie więc miał obowiązek wypłacenia pracownikowi wynagrodzenia, mimo że nie wykonywał on żadnej pracy.

Kiedy przysługuje wynagrodzenie

Zgodnie z Kodeksem pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia m.in. za czas:

• zwolnienia od pracy na poszukiwanie pracy (art. 37 § 1 k.p.),

• zwolnienia od pracy pracownicy na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą (art. 185 § 2 k.p.),

• zwolnienia od pracy na 2 dni na opiekę nad dzieckiem do lat 14 (art. 188 k.p.),

• powstrzymywania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca pracy ze względu na zaistnienie bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia lub życia pracownika (art. 210 § 3 k.p.),

• przeprowadzania badań lekarskich okresowych i kontrolnych (art. 229 § 3 k.p.),

• szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 237³ § 3 k.p.),

• uczestnictwa w posiedzeniu komisji bezpieczeństwa i higieny pracy w charakterze członka tej komisji (art. 237¹³ § 2 k.p.),

• uczestnictwa w posiedzeniu komisji pojednawczej w charakterze członka tej komisji (art. 257 k.p.),

• niezdolności do pracy wskutek choroby (art. 92 k.p.).

Wiele przypadków zwolnień od pracy przewidzianych zostało w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (DzU nr 60, poz. 281).

Zgodnie z powołanym rozporządzeniem pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia m.in. w następujących sytuacjach:

• udziału w posiedzeniu komisji pojednawczej w charakterze strony lub świadka w postępowaniu pojednawczym,

• przeprowadzania obowiązkowych badań lekarskich i szczepień ochronnych przewidzianych przepisami o zwalczaniu chorób zakaźnych, o zwalczaniu gruźlicy oraz o zwalczaniu chorób wenerycznych,

• na czas obejmujący 2 dni - w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy,

• na czas obejmujący 1 dzień - w razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.

Pracodawca jest również obowiązany zwolnić od pracy pracownika:

• będącego członkiem rady nadzorczej, działającej u zatrudniającego go pracodawcy, na czas niezbędny do uczestniczenia w posiedzeniach tej rady,

• pracownika będącego krwiodawcą na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi.

We wszystkich wskazanych wyżej przypadkach pracodawca obowiązany jest wypłacić pracownikowi wynagrodzenie za czas nieobecności.

Odmiennie przedstawia się sytuacja w przypadku, gdy pracownik zostaje poproszony do stawienia się na wezwanie organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sądu, prokuratury, policji albo organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia albo wykonuje czynności biegłego. Pracodawca ma wówczas obowiązek zwolnić pracownika, jednak nie wypłaca mu za ten czas wynagrodzenia, a jedynie wydaje zaświadczenie określające wysokość utraconego wynagrodzenia za czas tego zwolnienia, w celu uzyskania przez pracownika od właściwego organu rekompensaty pieniężnej z tego tytułu.

Kiedy nie ma obowiązku wypłaty wynagrodzenia

Nie każda usprawiedliwiona nieobecność pociąga za sobą prawo do wynagrodzenia. Niezawiniona przez pracownika niemożność dojechania do pracy, pobyt w areszcie albo więzieniu czy powstrzymywanie się od wykonywania pracy na podstawie art. 210 § 4 k.p. nie powodują nabycia przez pracownika prawa do wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy. W sytuacji gdy nieobecność pracownika spowodowana jest inną przyczyną niż choroba, a za dni lub godziny nieprzepracowane nie nabywa prawa do wynagrodzenia, należy stosownie do art. 80 k.p. wynagrodzenie określone stawką miesięczną w stałej wysokości zmniejszyć proporcjonalnie do czasu nieprzepracowanego.

Zasady obliczania wynagrodzenia za czas nieobecności w pracy

Za czas niewykonywania pracy pracownikowi przysługuje wynagrodzenie obliczane według zasad zawartych w § 5 rozporządzenia z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU nr 62, poz. 289 ze zm.).

WaŻne!

Przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.

Przykład

Pracownik w lipcu 2008 r. przebywał 2 dni na urlopie okolicznościowym z powodu ślubu oraz 1 dzień nie wykonywał pracy z powodu uczestnictwa w szkoleniu z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. W sierpniu 2008 r. pracownik nie pracował przez 1 dzień ze względu na konieczność przeprowadzenia okresowych badań lekarskich oraz przez 1 dzień nie był w pracy z uwagi na konieczność złożenia zeznań przed sądem w charakterze świadka.

Na wynagrodzenie pracownika składają się:

• wynagrodzenie zasadnicze określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości - 3200 zł,

• wynagrodzenie prowizyjne, które w lipcu tego roku wyniosło 580 zł, w sierpniu 300 zł.

Obydwa składniki uwzględniamy w wysokości należnej w miesiącu zwolnienia od pracy.

Otrzymujemy odpowiednio 3780 zł w lipcu i 3500 zł w sierpniu.

Otrzymane kwoty dzielimy przez liczbę dni pracy przypadających w każdym miesiącu, odpowiednio 23 w lipcu i 20 w sierpniu, aby otrzymać wynagrodzenie za dzień pracy w każdym z miesięcy.

Otrzymujemy wynagrodzenie za dzień pracy w wysokości odpowiednio 164,35 zł w lipcu i 175 zł w sierpniu.

Otrzymany wynik mnożymy przez liczbę dni, za które pomimo nieświadczenia pracy pracownik nabył prawo do wynagrodzenia. W lipcu są 3 takie dni, natomiast w sierpniu tylko 1, ponieważ występowanie przez pracownika przed sądem w charakterze świadka nie powoduje po stronie pracodawcy obowiązku wypłaty wynagrodzenia, a jedynie obowiązek udzielenia wolnego.

Pracownik powinien zatem otrzymać wynagrodzenie za czas nieobecności w lipcu 3 x 164,35 = 493,05 zł, natomiast w sierpniu 175 zł.

Jerzy Grycz

aplikant adwokacki