Joanna Kuzub (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjno-Konsultacyjne Służb Zatrudnienia)
Przepisy prawa pracy, a konkretnie Kodeks pracy, zezwalają pracodawcy na potracenia z wynagrodzenia pracownika bez jego zgody część pensji. Tytułem wykonawczym w tej kwestii jest na ogół nakaz zapłaty lub ugoda sądowa z klauzulą wykonalności.
Składniki wynagrodzenia wolne od potrąceń pieniężnych kar porządkowych
Polecamy Komplet: INFORLEX.PL Księgowość i Kadry + Monitor Prawa Pracy i Ubezpieczeń + INFORorganizer - abonament 12 miesięcy
Potrącenia obowiązkowe
Po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych pracodawca uprawniony jest do potrącenia z wynagrodzenia:
- sumy egzekwowanej na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych;
- sumy egzekwowanej na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
- zaliczki pieniężnej udzielonej pracownikowi;
- finansowej kary porządkowej.
Potrącenia dokonywane są w wymienionej wyżej kolejności. Pierwszeństwo zawsze mają potrącenia na świadczenia alimentacyjne, które też mogą być wyższe od reszty potrąceń. W przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych potrącenia mogą być dokonywane do wysokości 3/5 wynagrodzenia, zaś egzekucje innych należności lub potrąceń zaliczek pieniężnych – do połowy wynagrodzenia. Jeśli pracownik posiada długi z tytułu np. kredytów i ciążą na nim również zobowiązania alimentacyjne, to łączna wysokość potrącenia nie może przekraczać 3/5 pensji.
Nagrody, dodatkowe wynagrodzenia roczne oraz należności przysługujące pracownikowi z tytułu udziału w zysku na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych są egzekwowane w pełnej wysokości.
Kwoty wolne od potrąceń
Przy dokonywaniu potrąceń obowiązkowych pracodawca zobowiązany jest uwzględnić kwotę wolną od potrąceń, co oznacza, iż nie od każdego wynagrodzenia można odebrać należności. Przy potrącaniu sum egzekwowanych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia w wysokości płacy minimalnej po odliczeniu składek: na ubezpieczenia społeczne, zdrowotnej oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. W przypadku zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi wolne od potrąceń jest wynagrodzenie w wysokości 75 proc. minimalnego wynagrodzenia, a 90 proc. wynagrodzenia minimalnego przy potrącaniu kar pieniężnych nałożonych przez pracodawcę.
Jeśli po dokonaniu potrąceń w granicach powyżej określonych połowa wynagrodzenia będzie niższa od wynagrodzenia minimalnego, wówczas trzeba tak pobierać należności, aby do wypłaty została minimum kwota wolna od potrąceń.
W sprawach dotyczących potrąceń z wynagrodzenia, które nie zostały uregulowane w Kodeksie pracy, stosuje się odpowiednio przepisy: Kodeksu postępowania cywilnego i Ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Dokonywanie bezpodstawnych potrąceń z wynagrodzenia za pracę stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracowniczym i podlega karze grzywny w kwocie nie niższej niż 1 000 zł i nie wyższej niż 30 000 zł.
Przedstawione przepisy dotyczą pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, nie dotyczą zaś wynagrodzeń z umów cywilnoprawnych. W konsekwencji może to skutkować przekazaniem całej kwoty wynagrodzenia w związku z prowadzonym postępowaniem egzekucyjnym.
Jakie należności mogą zostać potrącone z wynagrodzenia pracownika bez jego zgody?
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)