Zatrudniamy pracowników w równoważnym systemie czasu pracy z przedłużeniem dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym. Przez 2 miesiące pracownicy wypracowują większą liczbę godzin, niż wynika to z ogólnych wymiarów miesięcznych, a następnie rekompensujemy im to mniejszą liczbą godzin w ostatnim miesiącu okresu rozliczeniowego. W okresie rozliczeniowym nie występują ani przekroczenia dobowe, ani średniotygodniowe, a jedynie w niektórych miesiącach wyższy jest wymiar godzin do przepracowania. Pracownicy zatrudnieni w tym systemie wynagradzani są według stawki miesięcznej, a część według stawki godzinowej. Jak prawidłowo powinniśmy obliczyć należne im wynagrodzenie za ten czas?
Za każdy miesiąc okresu rozliczeniowego powinni Państwo wypłacić pracownikom wynagradzanym stawką miesięczną wynagrodzenie wynikające ze stawki ich osobistego zaszeregowania (wskazane w umowie o pracę lub w innym akcie nawiązującym stosunek pracy). Natomiast pracownicy wynagradzani stawką godzinową powinni otrzymać wynagrodzenie za każdą przepracowaną godzinę. Jeżeli w ostatnim miesiącu okresu rozliczeniowego pracownicy wypracują taką liczbę godzin, za które ich wynagrodzenie będzie łącznie wynosiło mniej niż minimalne, powinni je Państwo wyrównać do obowiązującej minimalnej płacy.
Takie stanowisko prezentuje Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (nr PP-III-4102–789/04): (...) w razie stosowania dłuższego niż miesiąc okresu rozliczeniowego oraz nierównomiernego rozłożenia liczby godzin pracy w poszczególnych miesiącach, pracownik wynagradzany stałą stawką miesięczną otrzymywać powinien stawkę wynikającą z umowy w każdym z miesięcy (o ile nie wystąpią godziny nadliczbowe). Natomiast pracownik wynagradzany stawką godzinową powinien otrzymać wynagrodzenie za faktycznie przepracowane w danym miesiącu godziny pracy, przy czym wynagrodzenie to nie powinno być niższe niż wynagrodzenia minimalne (...).
Pracodawca ma możliwość swobodnego planowania pracownikom dni i godzin pracy w obowiązującym w zakładzie okresie rozliczeniowym czasu pracy. Powinien przy tym pamiętać, aby:
- co najmniej raz na 4 tygodnie niedziela zaplanowana w harmonogramie czasu pracy pracownika była dniem wolnym od pracy (art. 15112 Kodeksu pracy),
- zapewnić pracownikom odpowiednią liczbę godzin odpoczynku bezpośrednio po zakończeniu ich dniówki roboczej (art. 135–137 Kodeksu pracy),
- zapewnić pracownikom co najmniej 35 godzin odpoczynku tygodniowego (art. 133 Kodeksu pracy),
- zapewnić pracownikom dni wolne w liczbie odpowiadającej liczbie niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy przypadających w okresie rozliczeniowym (art. 147 Kodeksu pracy).
W praktyce wahania między liczbą godzin pracy w poszczególnych miesiącach okresu rozliczeniowego nie mogą być bardzo duże (zwłaszcza ze względu na konieczność zapewnienia odpoczynku tygodniowego).
PRZYKŁAD
Pracownicy wykonują pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w równoważnym systemie czasu pracy przedłużonym do 12 godzin dziennie w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym, który pokrywa się z miesiącami kalendarzowymi.
W okresie rozliczeniowym od marca do czerwca br. pracodawca zaplanował pracownikom pracę w następującym wymiarze godzinowym:
- kwiecień – 206 godzin,
- maj – 198 godzin,
- czerwiec – 84 godziny.
Łącznie pracownicy powinni przepracować 488 godzin. W tym okresie nie wystąpiły ani przekroczenia dobowe, ani tygodniowe.
Pracownik K jest wynagradzany stawką godzinową w wysokości 17 zł/godz. a pracownik L – stawką miesięczną 3500 zł.
Pracownik K powinien otrzymać:
- za kwiecień – 3502 zł (17 zł x 206 godz.),
- za maj – 3366 zł (17 zł x 198 godz.),
- za czerwiec – 1500 zł (ponieważ po przemnożeniu stawki godzinowej przez liczbę godzin zaplanowanych do przepracowania wynagrodzenie jest niższe od minimalnego i wynosi 1428 zł, należy wypłacić obowiązujące wynagrodzenie minimalne, tj. 1500 zł).
Pracownik L powinien otrzymać po 3500 zł za każdy miesiąc.
W zakładzie, w którym obowiązuje dłuższy niż 1-miesięczny okres rozliczeniowy czasu pracy, pracodawca powinien sporządzać harmonogramy z góry na cały okres rozliczeniowy i podać je z wyprzedzeniem do wiadomości pracowników.
Jeżeli mimo zadeklarowanego, np. 3-miesięcznego, okresu rozliczeniowego pracodawca sporządza harmonogramy na okresy 1-miesięczne, to w razie kontroli inspektor PIP może uznać okres rozliczeniowy 1-miesięczny jako faktycznie stosowany u pracodawcy. Wtedy, w każdym miesiącu, czas faktycznie przepracowany przez pracownika zostanie porównany z wymiarem czasu pracy na dany miesiąc, ustalonym zgodnie z art. 130 Kodeksu pracy. W takiej sytuacji pracodawca może zostać zobowiązany do wypłaty wynagrodzenia za godziny nadliczbowe.
Podstawa prawna:
- art. 130, art. 133, art. 135–137, art. 147, art. 15112 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.)