Z jednym z naszych pracowników, mającym dostęp do szczególnie ważnych informacji o działalności naszej firmy, zawarliśmy umowę o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia. Czas trwania tej umowy został określony na 6 miesięcy. Umowa o pracę została rozwiązana 7 maja br. 11 maja br. otrzymaliśmy zawiadomienie od komornika o niespłaconym kredycie przez tego pracownika. Komornik żąda podania danych dotyczących zatrudnienia byłego pracownika. Co powinniśmy podać komornikowi w odpowiedzi na zawiadomienie? Czy odszkodowanie z umowy o zakazie konkurencji podlega zajęciu?
Powinni Państwo zawiadomić komornika o ustaniu zatrudnienia tego pracownika oraz o zawartej umowie o zakazie konkurencji, z tytułu której osoba ta otrzymuje od Państwa odszkodowanie. Odszkodowanie za zakaz konkurencji nie podlega ochronie wynikającej z przepisów Kodeksu pracy. Aby jednak mogli Państwo dokonać potrącenia z odszkodowania, zajęcie komornicze musi dotyczyć nie tylko wynagrodzenia za pracę, ale również innych wierzytelności.
W sytuacji rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem–dłużnikiem, pracodawca powinien złożyć komornikowi pisemne oświadczenie w tym zakresie. Jednocześnie należy powiadomić komornika, że byłego pracownika wiąże z pracodawcą umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, zawarta na podstawie art. 1012 Kodeksu pracy i z tego tytułu pracownik otrzymuje odszkodowanie. W razie zakończenia stosunku pracy przez dłużnika i nawiązania nowego bądź nawiązania stosunku cywilnoprawnego lub przejścia zakładu na inną osobę, która posiadała informację o zajęciu, zajęcie to nadal obowiązuje (art. 884 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, dalej KPC). Oznacza to, że były pracodawca, mimo przekazania nowemu pracodawcy dłużnika (jeżeli jest mu znany) dokumentacji o zajęciu, nie zostaje zwolniony z obowiązków związanych z egzekucją należności do czasu otrzymania od komornika powiadomienia o odwołaniu zajęcia.
Powyższe zasady postępowania są właściwe, jeżeli zajęcie dotyczy szeroko pojętego wynagrodzenia za pracę. Natomiast odszkodowanie z tytułu zawarcia umowy lojalnościowej nie jest wynagrodzeniem ze stosunku pracy. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 29 czerwca 2005 r. (sygn. akt II PK 345/04, OSNP 2006/9–10/153): (...) klauzula konkurencyjna (art. 1012 Kodeksu pracy) nie stanowi części umowy o pracę, zaś odszkodowanie wynikające z umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie jest wynagrodzeniem za pracę (art. 78 Kodeksu pracy) i nie podlega ochronie przewidzianej dla tego wynagrodzenia (...).
Wynagrodzenie za pracę jest obowiązkowym, okresowym świadczeniem ze stosunku pracy, i powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy (art. 78 Kodeksu pracy). Natomiast zobowiązanie wynikające z umowy o zakazie konkurencji nie jest zobowiązaniem ze stosunku pracy, mimo że jest ze stosunkiem pracy ściśle związane. Takie odszkodowanie nie jest zatem składnikiem wynagrodzenia za pracę. Nie może nim być także dlatego, że ma charakter kompensacyjny, gdy tymczasem wynagrodzenie za pracę jest czynnością majątkowo-przysparzającą (wyrok Sądu Najwyższego z 10 października 2002 r., sygn. akt I PKN 560/01, OSNP-wkł. 2003/3/8).
WAŻNE
Odszkodowanie za zakaz konkurencji nie jest składnikiem wynagrodzenia za pracę.
Były pracodawca nie może dokonać potrącenia odszkodowania na rzecz wierzyciela, jeżeli zajęcie komornicze dotyczy wyłącznie wynagrodzenia za pracę. W przypadku gdy komornik wystawi zajęcie innych wierzytelności, wówczas odszkodowanie należy zająć w całości. Nie podlega ono ochronie przed potrąceniami wynikającej z Kodeksu pracy i nie jest wyłączone z egzekucji na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego.
Za nieprzekazanie komornikowi zajętej wierzytelności i wypłacenie jej zatrudnionemu pracodawca może zostać ukarany grzywną do 2 tys. zł (art. 886 § 1 KPC).
Od odszkodowania za zakaz konkurencji nie należy pobierać składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne (§ 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia składkowego), ale stanowi ono opodatkowany przychód ze stosunku pracy (art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) i mimo ustania zatrudnienia, od tej wypłaty były pracodawca jako płatnik pobiera i odprowadza zaliczkę na podatek. Zaliczkę należy pobrać według ogólnych zasad, tzn. stosując odpowiednią stawkę podatku i pracownicze, zryczałtowane koszty uzyskania przychodów. Większość organów podatkowych stoi na stanowisku, że w przypadku wypłaty należności ze stosunku pracy po ustaniu zatrudnienia przy obliczaniu zaliczki płatnik nie powinien stosować miesięcznej kwoty zmniejszającej podatek. Złożone oświadczenie PIT-2 traci bowiem ważność po zakończeniu zatrudnienia. Warto jednak przywołać interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 29 grudnia 2011 r. (sygn. IPTPB1/415–197/11–4/AG), który wyraził pogląd, że jeżeli PIT-2 został złożony płatnikowi prawidłowo, tzn. w terminie przed pierwszą wypłatą w roku podatkowym i stan faktyczny z niego wynikający nie zmienił się również po ustaniu zatrudnienia, kwotę obniżenia należy zastosować. Zakład pracy nie zmniejsza bowiem zaliczki, jeżeli podatnik powiadomił go o zmianie stanu faktycznego wynikającego z oświadczenia. Zatem bez znaczenia pozostaje, czy wynagrodzenie jest wypłacane w trakcie trwania stosunku pracy, czy po jego zakończeniu.
Ważne jest, aby w momencie wypłaty wynagrodzenia były spełnione warunki, od których ustawodawca uzależnia prawo do zmniejszenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Płatnik, który zastosuje kwotę zmniejszającą podatek, jeżeli dysponuje informacją od byłego pracownika, że ten nadal spełnia warunki zawarte w PIT-2, nie postąpi zatem nieprawidłowo.
PRZYKŁAD
Pracownik, o którym mowa w analizowanym przypadku, ma prawo do odszkodowania w wysokości 15 000 zł, co stanowi 25% łącznego wynagrodzenia, jakie otrzymywał przez 6 ostatnich miesięcy zatrudnienia. Strony umówiły się, że odszkodowanie będzie wypłacane miesięcznie po 2500 zł.
Przy założeniu, że pracownik podjął inne zatrudnienie i nie ma prawa do kwoty zmniejszającej podatek u byłego pracodawcy, zaliczka na podatek wyniesie:
- podstawa opodatkowania: 2500 zł – 111,25 zł = 2388,75 zł; 2389 zł (po zaokrągleniu do pełnych złotych)
- zaliczka należna do urzędu skarbowego: 2389 zł x 18% = 430,02 zł; 430 zł (po zaokrągleniu do pełnych złotych).
Miesięczna kwota odszkodowania należna pracownikowi wynosi 2070 zł (2 500 zł – 430 zł).
Jeśli komornik przyśle zajęcie tej wierzytelności, całą kwotę odszkodowania, tj. 2070 zł pracodawca powinien przekazać na poczet spłaty zadłużenia pracownika.
Podstawa prawna:
- art. 1012 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.)
- art. 21, art. 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 361)
- art. 884, art. 886 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.)
- § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.)