Jak wynagradzać za pracę w dniu harmonogramowo wolnym od pracy

RADA

Za wszystkie godziny przepracowane w dniu wolnym wynikającym z harmonogramu Państwa pracownik powinien otrzymać normalne wynagrodzenie. Ponadto za pierwszych 8 godzin przysługuje mu 100% dodatek, a za każdą następną godzinę 50% dodatek (pod warunkiem że te godziny nie przypadały w porze nocnej, bo wówczas należałoby wypłacić 100% dodatek do wynagrodzenia).

UZASADNIENIE

W równoważnym systemie czasu pracy praca może być wydłużona do 12, 16, a nawet do 24 godzin. Aby zrównoważyć wykonywanie zadań służbowych w wymiarze dobowym przekraczającym 8 godzin, pracodawcy są często zobowiązani do wyznaczania w harmonogramach dodatkowych dni wolnych. Dni te powinny być wyraźnie zaznaczane w grafikach pracy. Nie należy ich bowiem utożsamiać z dniami wolnymi udzielanymi z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy.

Praca w dzień wolny harmonogramowo powinna być rekompensowana na ogólnych zasadach, co oznacza, że w zamian za taką pracę pracownik powinien:

• mieć udzielony czas wolny na swój wniosek – w wymiarze odpowiadającym liczbie przepracowanych nadgodzin lub z inicjatywy pracodawcy – w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych albo
• otrzymać oprócz wynagrodzenia dodatek w odpowiedniej wysokości, jeżeli pracy w dniu wolnym harmonogramowo nie można zrekompensować czasem wolnym.

WAŻNE!

Pracę w dni harmonogramowo wolne należy rekompensować na ogólnych zasadach, tj. czasem wolnym lub wynagrodzeniem w razie niemożności udzielenia czasu wolnego.

Za pracę wykonaną w nadgodzinach niezrekompensowanych czasem wolnym, poza normalnym wynagrodzeniem pracownik ma prawo do dodatków w wysokości:

• 100% wynagrodzenia, jeżeli godziny nadliczbowe:
• przypadają w nocy, w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy albo w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
• wynikają z przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, z wyjątkiem sytuacji, gdy przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy ponad normę dobową zrekompensowaną dodatkiem lub czasem wolnym,
• 50% wynagrodzenia, jeżeli godziny nadliczbowe przypadają w innych przypadkach niż wymienione wyżej (art. 151¹ § 1 pkt 2 Kodeksu pracy).

Praca przez pierwszych 8 godzin w dniu harmonogramowo wolnym od pracy stanowi przekroczenie przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy, za które pracownikowi przysługuje normalne wynagrodzenie ze 100% dodatkiem płatnym na koniec okresu rozliczeniowego. Za kolejne przepracowane godziny (powyżej 8 godzin), które stanowią przekroczenie normy dobowej, należy wypłacić normalne wynagrodzenie powiększone o 50% lub 100% dodatek.

Zatem płaca za pracę w godzinach nadliczbowych składa się z 2 elementów:

• normalnego wynagrodzenia, przez które należy rozumieć takie wynagrodzenie, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie, a więc obejmujące zarówno wynagrodzenie zasadnicze wynikające ze stawki osobistego zaszeregowania, jak i dodatkowe składniki wynagrodzenia o charakterze stałym, jeżeli na podstawie obowiązujących w zakładzie pracy przepisów płacowych pracownik ma do nich prawo (wyrok Sądu Najwyższego z 3 czerwca 1986 r., I PRN 40/86, OSNC 1987/9/140),
• dodatku, przy wyliczaniu którego uwzględniamy wynagrodzenie pracownika wynikające wyłącznie z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a więc jedynie płacę zasadniczą (wyrok Sądu Najwyższego z 3 kwietnia 2007 r., II PZP 4/07, OSNP 2007/21–22/307).

Jeżeli przy określaniu warunków płacowych nie wyodrębniono płacy zasadniczej (np. w przypadku pracowników wynagradzanych akordowo), za podstawę wyliczeń dodatku za pracę nadliczbową należy przyjąć 60% wynagrodzenia obliczanego zgodnie z zasadami obowiązującymi przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy (art. 151¹ § 3 Kodeksu pracy).

PRZYKŁAD

Michał W. pracuje w pełnym wymiarze czasu pracy w równoważnym systemie czasu pracy po 12 godzin w 1-miesięcznym okresie rozliczeniowym. Z powodu choroby zmiennika pracodawca nakazał pracownikowi przyjście do pracy 31 maja br. na 12 godzin (od 7.00 do 19.00) w dniu harmonogramowo wolnym. Uwzględniając fakt, że Michał W. otrzymuje miesięcznie stałą pensję zasadniczą 3000 zł brutto, wyliczenie należnej płacy za pracę w dniu harmonogramowo wolnym powinno wyglądać następująco:

Krok 1. Obliczenie stawki godzinowej:

3000 zł : 168 godz. (nominalny czas pracy w maju br.) = 17,86 zł.

Krok 2. Obliczenie normalnego wynagrodzenia za 12 godzin pracy:

17,86 zł x 12 godz. = 214,32 zł.

Krok 3. Obliczenie dodatku za pierwszych 8 godzin pracy (od 7.00 do 15.00):

17,86 zł x 8 godz. = 142,88 zł.

Krok 4. Obliczenie dodatku za 4 kolejne godziny pracy (od 15.00 do 19.00):

17,86 zł x 4 godz. x 50% = 35,72 zł.

Za pracę 31 maja br. pracownik powinien otrzymać normalne wynagrodzenie, tj. 214,32 zł i dodatek w wysokości 178,60 zł (142,88 zł + 35,72 zł).

Zatem jeżeli nie mogą Państwo oddać pracownikowi czasu wolnego za pracę w dniu wolnym harmonogramowo, to oprócz normalnego wynagrodzenia należy zapłacić mu za pierwsze 8 godzin tej pracy dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia (doszło bowiem w tym przypadku do przekroczenia normy średniotygodniowej) oraz za pozostałe 4 godziny dodatek w wysokości 50% (nastąpiło bowiem przekroczenie normy dobowej).

Podstawa prawna

• art. 135 § 1, art. 151¹–151³ Kodeksu pracy,
• § 4–4a rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 62, poz. 289 ze zm.).