Bony dla pracowników z okazji świąt - podatki i składki ZUS

Kwota bonów w części sfinansowanej z zfśs (które powinny być rozdawane pracownikom z uwzględnieniem kryterium socjalnego) nie jest objęta składkami na ubezpieczenia społeczne ani zdrowotne. Bony finansowane ze środków obrotowych są już jednak oskładkowane. W każdym przypadku wartość bonów będzie stanowić podstawę naliczenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Wręczane pracownikom z okazji świąt bony towarowe (świąteczne) stają się przychodem ze stosunku pracy w miesiącu, w którym faktycznie zostaną one przekazane uprawnionym osobom.

O sposobie rozliczenia bonów towarowych decyduje źródło ich finansowania. Bony towarowe zakupione przez pracodawcę ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych są zwolnione z oskładkowania w pełnej wysokości i bez ograniczenia kwotowego (§ 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, dalej rozporządzenie składkowe). Warunkiem tego zwolnienia jest to, aby bony stanowiły pomoc socjalną i były przyznawane zgodnie z regulaminem zfśs. Przekazując pracownikom bony towarowe trzeba brać pod uwagę tzw. kryterium socjalne, czyli sytuację życiową, rodzinną i materialną zatrudnionych osób. Nie powinno się rozdawać wszystkim pracownikom bonów o jednakowej wysokości. Ich wartość należy różnicować w zależności od sytuacji bytowej osób, które mają je otrzymać. Jeśli zakład pracy przy rozdawaniu bonów nie uwzględni kryterium socjalnego, wówczas należy uznać, że nie spełniono wymagań narzuconych ustawą o zfśs, co z kolei będzie się wiązać z koniecznością naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 16 września 2009 r. (I UK 121/09, OSNP 2011/9–10/133).

WAŻNE!

Bony towarowe zakupione przez pracodawcę ze środków zfśs są całkowicie zwolnione ze składek ZUS.

Z podstawy wymiaru składek są także wyłączone bony finansowane z funduszu utworzonego na cele socjalno-bytowe do wysokości nieprzekraczającej rocznie kwoty odpisu podstawowego na zfśs (§ 2 ust. 1 pkt 20 rozporządzenia składkowego). W 2012 r. wynosi on 1093,93 zł – kwota ta nie uległa zmianie w stosunku do 2011 r. (art. 1 ustawy z 22 grudnia 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej). Fundusz na cele socjalno-bytowe tworzą pracodawcy na podstawie układu zbiorowego pracy, u których nie funkcjonuje zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.

Przekazując bony z tego funduszu pracodawca musi ustalić, czy w danym roku pracownik otrzymał już z niego jakieś świadczenia, a jeśli tak, to w jakiej wysokości. Od składek na ubezpieczenia społeczne są bowiem zwolnione jedynie świadczenia do wysokości odpisu podstawowego. Od świadczeń przewyższających ten limit należy naliczyć składki na ubezpieczenia społeczne oraz w konsekwencji na ubezpieczenie zdrowotne.

WAŻNE!

Świadczenia wypłacane pracownikom z funduszu socjalno-bytowego są zwolnione ze składek ZUS do kwoty 1093,93 zł rocznie.

Inaczej kształtuje się kwestia składek ZUS, jeżeli bony są kupowane ze środków obrotowych. Wtedy ich wartość w całości stanowi podstawę wymiaru składek zarówno na ubezpieczenia społeczne, jak i na ubezpieczenie zdrowotne.

WAŻNE!

Od bonów zakupionych ze środków obrotowych firmy pracodawca powinien potrącić składki ZUS.

Gdyby zatrudniający podmiot obdarował bonami sfinansowanymi z zfśs zleceniobiorcę, wówczas korzystałyby one ze zwolnienia składkowego na zasadach obowiązujących pracowników. Wynika to z faktu, iż przepisy rozporządzenia składkowego, wyłączającego niektóre grupy świadczeń z podstawy wymiaru naliczania należności na rzecz ZUS, od 1 sierpnia 2010 r. stosuje się również odpowiednio do osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia (§ 5 ust. 2 rozporządzenia składkowego). Zmiana rozporządzenia w tym zakresie była konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 16 lutego 2010 r. (sygn. akt P 16/09), w którym TK uznał, że dotychczasowa treść rozporządzenia składkowego w sposób nieuprawniony dyskryminuje zleceniobiorców, a w związku z tym jest niezgodna z konstytucją.

Zatem wartość bonów świątecznych przyznanych zleceniobiorcom będzie również wyłączona z oskładkowania, ale tylko przy zachowaniu ogólnych warunków, na jakich wyłączenie to może mieć zastosowanie:

• w przypadku finansowania bonów z zfśs – jeżeli świadczenie przysługuje zleceniobiorcy na podstawie regulaminu zfśs i są spełnione pozostałe warunki określone powołaną ustawą (w szczególności wynikający z art. 8, nakazujący uzależnienie wysokości dopłat od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do skorzystania ze świadczeń z zfśs),
• w przypadku finansowania bonów z funduszu utworzonego na cele socjalno-bytowe – jeżeli świadczenia są wypłacane z funduszu utworzonego na cele socjalno-bytowe, fundusz zaś jest utworzony na podstawie układu zbiorowego pracy, który przewiduje, że do świadczeń z tego funduszu są uprawnieni zleceniobiorcy. Wyłączenie obowiązuje do wysokości nieprzekraczającej rocznie kwoty odpisu podstawowego na zfśs.

Wartość bonów towarowych w każdym przypadku jest opodatkowana. Ustawa o pdof przewiduje wyłączenie z podatku wartości rzeczowych świadczeń oraz otrzymanych przez zatrudnionego w tym zakresie świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków zfśs lub funduszy związków zawodowych, łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł. Rzeczowymi świadczeniami nie są jednak bony, talony i inne znaki uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi (art. 21 ust. 1 pkt 67 updof).

WAŻNE!

Bony, talony lub znaki uprawniające do wymiany na towar lub usługę niezależnie od wartości i źródła ich finansowania zawsze są opodatkowane.

PRZYKŁAD

Spółka akcyjna, biorąc pod uwagę sytuację materialną swych pracowników, w kwietniu 2012 r. rozda im bony towarowe, które będą finansowane w równych częściach zarówno z zfśs, jak i ze środków obrotowych. Jednemu z pracowników, zarabiającemu miesięcznie 3000 zł brutto, przypadły w udziale bony na łączną kwotę 400 zł (200 zł finansowane z zfśs, a reszta ze środków obrotowych). Wyliczenie jego pensji za kwiecień 2012 r. będzie wyglądać następująco:

 Podstawa prawna:

• art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.),
• art. 5 ust. 2, art. 8 ust. 1 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.),
• § 2 ust. 1 pkt 19, pkt 20, § 5 ust. 2 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.),
• art. 1 ustawy z 22 grudnia 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz.U. Nr 291, poz. 1707).