Strony stosunku pracy nie mogą ustalić, że ekwiwalent za urlop wypoczynkowy zostanie wypłacony za rok. Takie postanowienie byłoby bowiem mniej korzystne dla pracownika niż przepisy zawarte w kodeksie pracy. Ekwiwalent należy wypłacić pracownikowi niezwłocznie, jednak po potrąceniu należności komorniczych.
Z dniem rozwiązania umowy o pracę prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego w naturze przekształca się w prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop. Już tego dnia pracownik może domagać się od pracodawcy wypłaty ekwiwalentu. W razie opóźnionej wypłaty, stosuje się przepisy kodeksu cywilnego (dalej: k.c.), ponieważ kodeks pracy (dalej: k.p.) nie reguluje tej kwestii. Na podstawie art. 359 k.c. pracownik ma prawo domagać się od pracodawcy odsetek ustawowych, wynoszą one 13% w stosunku rocznym. Są naliczane od pierwszego dnia, w którym pracownik miał prawo domagać się wypłaty ekwiwalentu, czyli od dnia rozwiązania stosunku pracy.
Nie można zrzec się prawa do wypłaty ekwiwalentu. Nie można również ustalić, nawet na mocy porozumienia stron, że ekwiwalent zostanie wypłacony dopiero za rok. Tego rodzaju postanowienie jest bowiem mniej korzystne dla pracownika niż przepisy kodeksu pracy. Postanowienia o późniejszej wypłacie ekwiwalentu nie można także wprowadzić do układu zbiorowego pracy, regulaminu pracy czy wynagradzania lub umowy o pracę. Jeśli jednak pracodawca umieściłby taki zapis, wówczas będzie on z mocy prawa nieważny, a zamiast niego zastosowanie znajdzie odpowiedni przepis prawa pracy (art. 18 § 1 i 2 k.p.).
Jeżeli komornik prowadzi egzekucję na podstawie tytułu wykonawczego, wówczas pracodawca powinien przekazać komornikowi połowę ekwiwalentu (art. 87 § 1 pkt 2 i art. 87 § 3 pkt 2 k.p.). Natomiast drugą połowę należy wypłacić pracownikowi. Ekwiwalent za niewykorzystany urlop podlega bowiem ochronie przed potrąceniami. Znajduje to potwierdzenie w ugruntowanym orzecznictwie Sądu Najwyższego. W wyroku z 11 czerwca 1980 r. SN stwierdził, że ekwiwalent pieniężny należny pracownikowi za niewykorzystany urlop wypoczynkowy podlega ochronie w takim samym zakresie jak wynagrodzenie za pracę (sygn. akt I PR 43/80, OSNCP 1980/12/248).
Podstawa prawna
● Art. 9 § 2, art. 18 § 1 i 2, art. 87 § 1, art. 87 § 3 art. 91 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 63, poz. 322.
● Art. 359 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny – Dz.U. nr 16, poz. 93; ost. zm.: Dz.U. z 2010 r. nr 155, poz. 1037.
● § 2 rozporządzenia rady ministrów w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych z 4 grudnia 2008 r. Dz.U. nr 220, poz. 1434.