W podstawie wymiaru wynagrodzenia urlopowego powinni Państwo uwzględnić prowizję w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. W przypadku znacznych wahań wysokości tego składnika mogą Państwo przyjąć go do podstawy z okresu najwyżej 12 miesięcy. Wskazane jest, aby zapis o przyjęciu dłuższego niż 3-miesięczny okres, z którego jest ustalana podstawa urlopowa ze zmiennych składników wynagrodzenia, znalazł się w obowiązujących u Państwa przepisach wewnątrzzakładowych.
UZASADNIENIE
Za czas urlopu wypoczynkowego pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Zmienne składniki wynagrodzenia należy przyjąć do podstawy przeciętnego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, a w przypadku znacznego wahania ich wysokości okres ten może być wydłużony do 12 miesięcy (art. 172 Kodeksu pracy). Szczegółowe zasady ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu określa rozporządzenie urlopowe, które zawiera również zamknięty katalog świadczeń, jakich nie należy przyjmować do podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego. Po uwzględnieniu składników niewliczanych do podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego należy przyjąć, że składnikami zaliczanymi do podstawy wymiaru wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy są przede wszystkim:
- wynagrodzenie za pracę,
- prowizja,
- dodatek za pracę w porze nocnej,
- wynagrodzenie oraz dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych,
- inne dodatki związane z pracą,
- premie zadaniowe oraz premie regulaminowe o charakterze roszczeniowym.
Obliczając wynagrodzenie za urlop nie należy uwzględniać premii uznaniowej. Potwierdzeniem takiej wykładni jest wyrok Sądu Najwyższego z 20 lipca 2000 r. (I PKN 17/00, OSNP 2002/3/77), w którym sąd uznał, że „tak zwana premia uznaniowa, która nie ma charakteru roszczeniowego, nie stanowi składnika wynagrodzenia za pracę i wobec tego nie mieści się w pojęciu wynagrodzenia urlopowego”.
Sposób uwzględniania wymienionych składników wynagrodzenia w podstawie wymiaru wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy jest uzależniony od ich charakteru. Składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości należy uwzględniać w wynagrodzeniu urlopowym w wysokości należnej pracownikowi w miesiącu wykorzystywania urlopu. Jeżeli jest to wynagrodzenie określone stałą stawką miesięczną, to podlega ono uwzględnieniu w wynagrodzeniu urlopowym w wysokości, w jakiej przysługuje w miesiącu wykorzystywania urlopu (zgodnie z umową o pracę lub z innym aktem, w którym została określona wysokość wynagrodzenia).
Zmienne składniki wynagrodzenia (w tym prowizja) przysługujące za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc, należy uwzględniać przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. W przypadkach znacznego wahania wysokości takich składników wynagrodzenia, można je uwzględniać przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie nieprzekraczającym 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu (może to być więc np. 6 czy 8 miesięcy). Ponieważ przepisy nie precyzują, czym są „znaczne wahania”, to kwestia ta podlega swobodnej ocenie pracodawcy. Jednak powinien on kierować się obiektywnymi przesłankami w tym zakresie.
WAŻNE!
Wprowadzenie dłuższego niż 3-miesięczny okres, z którego jest ustalana podstawa wymiaru wynagrodzenia urlopowego ze zmiennych składników wynagrodzenia, powinno być podyktowane obiektywnymi przesłankami.
Decyzja dotycząca okresu, z którego będą uwzględnianie zmienne składniki wynagrodzenia w podstawie wynagrodzenia urlopowego, należy do pracodawcy. Zatem jeżeli uznają Państwo, że wysokość wypłacanych składników podlega znacznemu wahaniu, np. w sytuacji gdy nie przysługuje za każdy miesiąc, to długość okresu, z którego będzie ustalana podstawa wymiaru wynagrodzenia urlopowego dla poszczególnych grup pracowników, powinna zostać uregulowana w obowiązujących u Państwa przepisach płacowych.
PRZYKŁAD
Pracownicy działu sprzedaży, oprócz płacy zasadniczej określonej w stałej miesięcznej wysokości, otrzymują również prowizję. Ponieważ jej wysokość ulega znacznemu wahaniu, w regulaminie wynagradzania ustalono, że dla pracowników działu sprzedaży podstawa wymiaru wynagrodzenia urlopowego będzie wyliczana z okresu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. Pracownik działu sprzedaży, zatrudniony od 1 stycznia 2010 r., korzysta z urlopu wypoczynkowego w okresie od 24 stycznia do 4 lutego 2011 r. (10 dni roboczych — 80 godzin, w tym 6 dni w styczniu, 4 dni w lutym). Jego wynagrodzenie zasadnicze wynosi 1800 zł, a w okresie ostatnich 12 miesięcy otrzymał:
@RY1@i65/2011/003/i65.2011.003.000.0045.001.jpg@RY2@
@RY1@i65/2011/003/i65.2011.003.000.0045.002.jpg@RY2@
Aby ustalić wynagrodzenie urlopowe pracownika za styczeń, należy:
● przyjąć wynagrodzenie zasadnicze przysługujące w miesiącu wykorzystywania urlopu (w styczniu br.): 1800 zł,
● ustalić stawkę uzupełniającego wynagrodzenia urlopowego za 1 godzinę urlopu ze zmiennych składników wynagrodzenia (prowizji):
7054 zł (suma prowizji wypłaconej w okresie styczeń — grudzień 2010 r.) : 1872 godz. (liczba godzin przepracowanych w okresie styczeń — grudzień 2010 r.) = 3,77 zł,
● ustalić wysokość wynagrodzenia urlopowego ze zmiennych składników wynagrodzenia (prowizji):
3,77 zł x 48 godz. (liczba godzin urlopu wypoczynkowego w styczniu) = 180,96 zł.
Aby ustalić wynagrodzenie urlopowe pracownika za luty 2011 r., należy przyjąć tę samą podstawę wymiaru ze stałych i zmiennych składników wynagrodzenia, przy czym wysokość uzupełniającego wynagrodzenia urlopowego wyniesie:
3,77 zł x 32 godz. (liczba godzin urlopu wypoczynkowego w styczniu) = 120,64 zł.
Uregulowanie dłuższego niż 3-miesięczny okres, z którego jest ustalana podstawa wymiaru wynagrodzenia urlopowego, nie wynika wprawdzie z przepisów (nie jest zatem obowiązkiem), jednak dla porządku wskazane jest wprowadzenie odpowiedniego zapisu dotyczącego tej kwestii do przepisów wewnątrzzakładowych, takich jak układ zbiorowy pracy czy regulamin wynagradzania.
Przykład zapisu w regulaminie wynagradzania:
„Dla pracowników pionu sprzedaży, otrzymujących prowizję, z uwagi na możliwe znaczne wahania w wysokości tego składnika wynagrodzenia, na podstawie § 8 ust. 2 rozporządzenia urlopowego, wprowadza się 6-miesięczny okres, z którego będą uwzględniane zmienne składniki wynagrodzenia, przysługujące za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc, w podstawie wymiaru wynagrodzenia urlopowego”.
Jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy ani nie jest zobowiązany do wprowadzenia regulaminu wynagradzania, ustalenie dłuższego niż 3-miesięczny okres, z którego zmienne składniki wynagrodzenia są przyjmowane do obliczania wynagrodzenia za urlop, może zostać uregulowane w zarządzeniu wewnętrznym pracodawcy, a nawet w umowie o pracę. Należy jednak pamiętać, że ustalenie tej kwestii w umowie o pracę będzie się wiązać z koniecznością dokonania wypowiedzenia zmieniającego lub zawarcia porozumienia stron, zmieniającego dotychczasowe warunki pracy i płacy przy każdej jej zmianie.
Podstawa prawna
- art. 172 Kodeksu pracy,
- § 6–12 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14 ze zm.).