Pracownik ma prawo odwołać w każdym czasie zgodę na dobrowolne potrącanie należności wierzycieli innych niż jego pracodawca. Cofnięcie zgody na pomniejszanie pensji o raty powinno mieć formę pisemną. Jest ono wiążące dla pracodawcy.
UZASADNIENIE
Jedną z podstawowych funkcji wynagrodzenia za pracę jest funkcja alimentacyjna (wynagrodzenie z założenia służy zaspokojeniu bieżących potrzeb życiowych pracownika oraz jego rodziny). Z tego względu wynagrodzenie za pracę z mocy prawa podlega szczególnej ochronie, przejawiającej się m.in. w ustawowym określeniu rodzajów, kolejności, reguł i granic potrąceń (w tym kwot wolnych od potrąceń), które mogą być dokonywane z pensji należnej zatrudnionemu.
WAŻNE!
Z wynagrodzenia pracownika mogą być dokonywane zarówno tzw. potrącenia ustawowe, jak i umowne (dobrowolne).
W przypadku potrąceń umownych bezwzględnym warunkiem ich legalności jest zgoda pracownika na dokonywanie potrąceń udzielona pracodawcy na piśmie (art. 91 § 1 Kodeksu pracy), a pracownik musi posiadać świadomość wielkości zobowiązania i przesłanek swojej odpowiedzialności. Jeśli nie zostanie zachowana pisemna forma, zgoda zatrudnionego na potrącenie wyrażona np. ustnie jest nieważna (art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego w związku z art. 91 i art. 300 Kodeksu pracy). Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 1 października 1998 r. (I PKN 366/98, OSNP 1999/21/684). Pracownik ma prawo nie wyrazić zgody na dobrowolne potrącenia i nie może z tego powodu ponieść żadnych konsekwencji.
Pisemna zgoda jest skuteczna wyłącznie do wysokości kwoty wolnej od potrąceń, którą przy tzw. potrąceniach dobrowolnych jest kwota:
- minimalnego wynagrodzenia za pracę po odliczeniach składkowo-podatkowych – przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy oraz
- 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę po odliczeniach składkowo-podatkowych – przy potrącaniu innych należności niż określone w powyższym punkcie.
Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, wymienione wyżej kwoty ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru ich czasu pracy (art. 871 § 2 Kodeksu pracy).
WAŻNE!
Pracownik ma prawo w każdej chwili wycofać udzieloną wcześniej zgodę na potrącenia.
Jeżeli jednak zgoda na dokonywanie potrąceń dotyczy wierzytelności pracodawcy, wówczas odwołanie tej zgody, która została złożona pracodawcy na piśmie, może nastąpić jedynie za jego przyzwoleniem. Z uwagi na wymóg formy pisemnej przy wyrażaniu zgody, jej cofnięcie powinno zostać dokonane również pisemnie.
Odnosząc się do sytuacji Państwa pracownika – pracownik na skutek zaistnienia określonych okoliczności (np. utraty części dochodów) może wycofać zgodę na pomniejszanie jego pensji o raty pożyczki, którą zaciągnął w firmie kredytowej. W tym przypadku nie jest potrzebna zgoda tej firmy na cofnięcie oświadczenia pracownika. Po otrzymaniu od pracownika oświadczenia w tej sprawie, powinni Państwo odstąpić od dokonywania dobrowolnych potrąceń z wynagrodzenia podwładnego.
Gdyby pracodawca potrącał, wbrew woli pracownika, należności inne niż wymienione w art. 87 Kodeksu pracy (czyli inne niż np. alimenty i inne sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych, zaliczki czy kary pieniężne), wówczas byłoby to wykroczeniem przeciwko prawom pracownika. W konsekwencji pracodawca miałby m.in. obowiązek zwrócenia pracownikowi bezpodstawnie potrąconych kwot wraz z odsetkami oraz narażałby się na nałożenie na niego kary grzywny w wysokości od 1000 zł do 30 000 zł (art. 282 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy).
Gdyby Państwa pracownik nie cofnął zgody na potrącanie z jego wynagrodzenia rat pożyczki, to na podstawie oświadczenia pracownika przedstawionego przez firmę kredytową mogliby Państwo dokonywać takiego rodzaju potrąceń (ale nie byłby to Państwa bezwzględny obowiązek).
Podstawa prawna
- art. 87, art. 871 § 2, art. 91, art. 282 § 1 pkt 1, art. 300 Kodeksu pracy,
- art. 58 § 1, art. 61 § 1 Kodeksu cywilnego.