W regulaminie wynagradzania pracowników Pan jako prywatny pracodawca może uzależnić wysokość dodatków stażowego oraz funkcyjnego, a także nagrody jubileuszowej od minimalnego wynagrodzenia za pracę. Nie będzie to jednak możliwe, gdy na takie zasady nie zgodzą się działające w zakładzie związki zawodowe.
UZASADNIENIE
Kodeks pracy nie zawiera żadnych przepisów określających zasady przyznawania dodatków stażowych oraz funkcyjnych czy nagród jubileuszowych. W zakresie wynagrodzenia ogranicza się jedynie do ogólnych zapisów dotyczących np. gwarancji wynagrodzenia przestojowego, sposobu i terminu wypłaty wynagrodzenia czy obligatoryjnych dodatków – za pracę w porze nocnej oraz za godziny nadliczbowe. Przepisy przyznające pracownikom dodatki stażowe, funkcyjne oraz nagrody jubileuszowe zawierają natomiast pragmatyki pracownicze sfery budżetowej, tj. przepisy właściwe dla określonej grupy pracowników państwowych zakładów pracy (np. art. 22 i 23 ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych – dla pracowników tych urzędów).
Zwykle w przepisach dotyczących sfery budżetowej nagroda jubileuszowa jest ustalana jako uzależniony od stażu pracy procent miesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi. Natomiast dodatki do wynagrodzeń są ustalane w różny sposób. Na przykład wysokość dodatku funkcyjnego jest obliczana na podstawie:
- miesięcznej stawki wynagrodzenia zasadniczego konkretnego pracownika (§ 5 rozporządzenia z 8 czerwca 1999 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników publicznych zakładów opieki zdrowotnej);
- najniższego wynagrodzenia zasadniczego w I kategorii zaszeregowania określonego w tabeli miesięcznych kwot wynagrodzenia zasadniczego (np. załącznik nr 1 do rozporządzenia z 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych),
lub stanowi konkretną kwotę dla określonych stanowisk, np. wymienionych w tabeli nr 1 załącznika nr 3 do rozporządzenia z 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych.
Regulacje dotyczące nagród jubileuszowych oraz dodatków do wynagrodzenia dla pracowników prywatnych zakładów pracy mogą zawierać przepisy wewnątrzzakładowe, np. regulamin wynagradzania lub układ zbiorowy pracy. Regulamin wynagradzania zawierający warunki wynagradzania za pracę ustala pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników nieobjętych zakładowym układem zbiorowym pracy ani ponadzakładowym układem zbiorowym pracy.
Jeżeli w zakładzie pracy działają związki zawodowe, pracodawca jest zobowiązany uzgodnić z nimi treść regulaminu (art. 772 § 4 Kodeksu pracy). Natomiast w przypadku, gdy w firmie nie ma związków zawodowych, regulamin wynagradzania ustala pracodawca. Ustalając zasady przyznawania prawa do nagrody jubileuszowej oraz do dodatków pracodawca powinien mieć w szczególności na uwadze, aby zasady te nie były mniej korzystne dla pracownika niż wynikające z przepisów prawa pracy, oraz aby uwzględniały równe traktowanie w zatrudnieniu (art. 9 § 2 Kodeksu pracy). Naruszenie zasady równego traktowania powoduje, że wadliwe zapisy regulaminu nie mają mocy prawnej, tj. nie obowiązują (art. 9 § 4 Kodeksu pracy).
Brak w Kodeksie pracy uregulowań dotyczących dodatków do wynagrodzeń oraz nagród jubileuszowych oznacza, że w stosunku do pracodawców prywatnych wypłata tych składników wynagrodzenia nie jest obligatoryjna. W praktyce oznacza to, że pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikowi wynagrodzenia za pracę, które może składać się tylko z jednego składnika, zwanego potocznie wynagrodzeniem zasadniczym. Ważne jest przy tym, aby to wynagrodzenie nie było niższe niż wynagrodzenie minimalne zagwarantowane w ustawie z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (w 2009 r. – 1276 zł).
WAŻNE!
Prywatny pracodawca nie ma obowiązku wypłaty dodatków do wynagrodzenia oraz nagród jubileuszowych.
A zatem, ustalając zasady wypłaty nieobowiązkowych składników wynagrodzenia pracodawca ma dużą swobodę. Niezależnie od wybranego sposobu ustalania ich wysokości taka regulacja będzie bardziej korzystna od przepisów Kodeksu pracy. Nie dotyczy to jednak pracowników sfery budżetowej, dla których sposób ustalania wysokości poszczególnych dodatków do wynagrodzeń oraz nagrody jubileuszowej określają pragmatyki pracownicze.
Nie ma więc przeszkód, aby prywatny pracodawca ustalił w regulaminie wynagradzania, że dodatek stażowy i funkcyjny oraz nagroda jubileuszowa będą obliczane jako określony procent od minimalnego wynagrodzenia za pracę, nie zaś jako procent od miesięcznego wynagrodzenia pracownika. Taka regulacja może dotyczyć wszystkich dodatków do wynagrodzenia pracownika, jakie zamierza przewidzieć pracodawca, z wyjątkiem składników wynagrodzenia, które reguluje Kodeks pracy (czyli za pracę w porze nocnej oraz za nadgodziny). W przypadku tych składników regulamin nie może być mniej korzystny niż przepisy Kodeksu pracy. W przeciwnym razie zapisy mniej korzystne zostaną zastąpione przez korzystniejsze dla pracownika przepisy Kodeksu pracy. Jednak nic nie stoi na przeszkodzie, aby ustalając regulamin wynagradzania pracodawca ustalił korzystniejsze niż kodeksowe zasady obliczania tych dodatków. Na przykład dodatek za pracę w porze nocnej zamiast 20% stawki godzinowej z minimalnego wynagrodzenia za pracę może wynosić 30% tej stawki.
W sytuacji gdy w zakładzie pracy działają związki zawodowe, wówczas pracodawca powinien z nimi uzgodnić sposób ustalania wysokości przysługujących pracownikom dodatków do wynagrodzeń oraz nagrody jubileuszowej. Jeżeli związki zawodowe nie zgodzą się na takie rozwiązanie, pracodawca nie może go wprowadzić w regulaminie.
Mniej korzystne niż do tej pory stosowane zasady wynagradzania wynikające z regulaminu wprowadza się stosując wypowiedzenia zmieniające dotychczasowe warunki płacy, chyba że pracownicy zgodzą się podpisać porozumienia zmieniające. Natomiast zasady korzystniejsze wchodzą w życie bez potrzeby składania wypowiedzeń zmieniających pracownikom.
PRZYKŁAD
W prywatnej firmie zatrudniającej 56 pracowników obowiązywał regulamin wynagradzania, który przewidywał wypłatę dodatku stażowego liczonego jako procent od miesięcznego wynagrodzenia pracownika. Jednak od 1 sierpnia 2009 r. wchodzi w życie nowy regulamin, który przewiduje, że dodatek będzie wypłacany jako procent od wynagrodzenia minimalnego. Nowe zasady, które będą obowiązywały od początku sierpnia, są dla pracowników mniej korzystne niż dotychczasowe. Ich wprowadzenie wymaga więc nie tylko podania regulaminu do wiadomości pracowników, ale również zastosowania wypowiedzeń zmieniających. Pracodawca może zacząć wręczać je pracownikom począwszy od dnia wejścia w życie tego regulaminu. W okresie wypowiedzenia zmieniającego dodatek stażowy jest wypłacany na dotychczasowych zasadach.
Podstawa prawna
- art. 9 § 2 i § 4, art. 772 § 1, § 4, § 5, art. 24113 Kodeksu pracy,
- art. 22 i art. 23 ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (DzU z 2001 r. nr 86, poz. 953 ze zm.),
- art. 6 ust. 1 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (DzU nr 200, poz. 1679 ze zm.),
- § 5 rozporządzenia z 8 czerwca 1999 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników publicznych zakładów opieki zdrowotnej (DzU nr 52, poz. 543 ze zm.).