RADA
Państwa pracownik nie ma racji i niesłusznie żąda wyrównania wypłaconej mu kwoty wynagrodzenia. Od wypłaconego zaległego wynagrodzenia należy potrącić zaliczkę na podatek dochodowy oraz składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne według wskaźników aktualnych w chwili wypłaty.
UZASADNIENIE
Terminowe wypłacanie wynagrodzenia za pracę to jeden z podstawowych obowiązków pracodawcy (art. 94 pkt 5 Kodeksu pracy). Jeżeli pracownik nie otrzymał wynagrodzenia w terminie, bez względu na to, czy nadal pozostaje z pracodawcą w stosunku pracy czy jest byłym pracownikiem, może żądać oprócz wypłaty zaległego wynagrodzenia również odsetek ustawowych. Sąd Najwyższy w wyroku z 14 października 1997 r. (I PKN 319/97, OSNP 1998/15/450) orzekł, że wynagrodzenie za pracę nie traci charakteru świadczenia ze stosunku pracy przez fakt, że w chwili wystąpienia z roszczeniem o jego wypłatę lub dokonanie jego wypłaty, strony nie pozostają już w stosunku pracy.
Ponadto jeżeli w związku ze zwłoką w wypłacie wynagrodzenia pracownik poniósł szkodę, może domagać się dodatkowo odszkodowania. Zarówno odsetki, jak i odszkodowanie od niewypłaconej terminowo należności pracowniczej nie mają swojego źródła w przepisach prawa pracy, ale roszczenia z tego tytułu zostały uregulowane przepisami Kodeksu cywilnego (art. 481 Kodeksu cywilnego).
Wynagrodzenie za pracę stanowi przychód pracownika, dlatego podlega ono opodatkowaniu i oskładkowaniu na zasadach ogólnych. To samo dotyczy wynagrodzenia zaległego, wypłacanego z opóźnieniem dobrowolnie przez pracodawcę lub na podstawie wyroku sądowego.
Sąd wydając orzeczenie o wypłacie zaległego wynagrodzenia zawsze określa go w kwocie brutto, tzn. nie odlicza zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Kwoty potrącane przez pracodawcę jako płatnika podatku i składek ZUS stanowią integralną część wynagrodzenia za pracę, a sąd ma obowiązek wydać orzeczenie właśnie co do całości wynagrodzenia objętego roszczeniem.
Należy pamiętać, że potrącając należne zobowiązania z wynagrodzenia za pracę stosujemy wskaźniki obowiązujące w chwili wypłaty zaległego wynagrodzenia, a nie z okresu, którego wynagrodzenie dotyczy. Należność z tytułu zaległego wynagrodzenia staje się dla pracownika przychodem ze stosunku pracy z chwilą jej otrzymania lub postawienia do jego dyspozycji, a nie z chwilą jej wymagalności.
WAŻNE!
Od wypłaconego zaległego wynagrodzenia należy potrącić zaliczkę na podatek dochodowy oraz składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne według wskaźników aktualnych w chwili wypłaty.
PRZYKŁAD
Sąd rejonowy wydał 20 grudnia 2008 r. nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym zaległego wynagrodzenia byłemu pracownikowi firmy ZODIAK Sp. z o.o. Januszowi Z. w kwocie 5000 zł za przepracowany okres od czerwca do lipca 2007 r. W związku z otrzymanym nakazem zapłaty, 2 stycznia 2009 r. wypłacono pracownikowi zasądzoną kwotę. Płatnik wyliczył poszczególne elementy wynagrodzenia i zobowiązań podatkowo-składkowych w następujący sposób:
- przychód: 5000 zł,
- podstawa składki na ub. społeczne: 5000 zł,
- składki na ub. społeczne płacone przez ubezpieczonego:
5000 zł × 9,76% = 488 zł - emerytalna,
5000 zł × 1,5% = 75 zł - rentowa,
5000 zł × 2,45% = 122,50 zł - chorobowa,
łącznie: 685,50 zł,
- podstawa składki na ub. zdrowotne: 5000 zł - 685,50 zł = 4314,50 zł,
- składka na ub. zdrowotne: 4314,50 zł × 9% = 388,31 zł,
- składka zdrowotna podlegająca odliczeniu od zaliczki na podatek dochodowy: 4314,50 zł × 7,75% = 334,37 zł,
- koszty uzyskania przychodu: 111,25 zł,
- podstawa opodatkowania: 5000 zł - 685,50 zł - 111,25 zł = 4203,25 zł, po zaokrągleniu 4203 zł,
- podatek: 4203 zł x 18% = 756,54 zł,
- ulga podatkowa: 0 zł (nie można zastosować pomniejszenia zaliczki o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, ponieważ po rozwiązaniu umowy o pracę przestaje obowiązywać oświadczenie składane w ramach PIT-2),
- podatek do odprowadzenia: 756,54 zł - 334,37 zł = 422,17 zł, po zaokrągleniu 422 zł,
- razem potrącenia: 685, 50 zł + 388,31 zł + 422 zł = 1495,81 zł,
- kwota netto (do wypłaty): 3504,19 zł (5000 zł - 1495,81 zł = 3504,19 zł).
Płatnik ma obowiązek odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy oraz składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Ponadto wykazuje byłego pracownika w deklaracji RCA z kodem 30 00 xx oraz przesyła mu druk ZUS RMUA za miesiąc, w którym nastąpiła wypłata wynagrodzenia. Pracodawca ma także obowiązek wystawić PIT-11, w którym wykaże potrącone zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Jeżeli w danym miesiącu zaległe wynagrodzenie jest wypłacane za dwa lub więcej miesięcy, to podatkowo będzie to przychód z jednego miesiąca. Koszty uzyskania przychodów ze stosunku pracy wynoszą ryczałtowo 111,25 zł miesięcznie, a zatem tylko ta kwota może stanowić koszty uzyskania przychodu przy naliczaniu zaliczki na podatek za miesiąc, w którym wypłacono kilka wynagrodzeń.
Niezależnie od roszczenia głównego, jakim jest zaległe wynagrodzenie za pracę, pracownik może wystąpić z żądaniem wypłaty odsetek w wysokości odsetek ustawowych liczonych od dnia uchybienia terminu płatności wynagrodzenia za pracę. Nawet jeśli pracodawca w terminie regulował swoje zobowiązania wobec ZUS i US, ale nie wypłacił pracownikowi wynagrodzenia, pracownik ten ma roszczenie o odsetki. Istotne jest tu stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z 19 września 2002 r. (III PZP 18/02, OSNP 2003/9/214), zgodnie z którym odsetki z tytułu opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia za pracę przysługują pracownikowi za czas opóźnienia także w części, od której pracodawca odprowadził składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. W takiej sytuacji wierzytelność pracownika z tytułu wynagrodzenia za pracę wygaśnie w zakresie, w jakim pracodawca odprowadził składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych (wyrok Sądu Najwyższego z 25 maja 2005 r., I PK 241/04, OSNP 2006/1-2/14).
WAŻNE!
Jeśli pracodawca nie wypłaci w terminie należnego pracownikowi wynagrodzenia, pracownik zawsze może wystąpić do pracodawcy o odsetki.
Odsetki, które przysługują z tytułu opóźnienia wypłaty należnego wynagrodzenia, są zwolnione z opodatkowania (art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy o pdof). Ustawodawca zwolnił z podatku odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń, których źródłem przychodów jest stosunek pracy. Od odsetek, mimo ich związku z zatrudnieniem, nie naliczamy także składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, ponieważ nie ma do tego podstaw prawnych. Takie stanowisko zajął także Prezes ZUS w piśmie z 7 marca 2001 r. (znak: FUu 077-7/01) po uzgodnieniu stanowiska z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej (pismo z 23 listopada 2000 r., znak: U.520-333/2000).
Podstawa prawna:
- art. 85, art. 86 § 1, art. 94 pkt 5 Kodeksu pracy,
- art. 21 ust. 1 pkt 95 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 1, art. 22 ust. 2 pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.),
- art. 4, art. 18 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.),
- art. 471, art. 481 Kodeksu cywilnego.