Egzekwowanie przez pracownika nieprawomocnego wyroku

Joanna Drawnel
rozwiń więcej
Pracownik odwołał się od złożonego przez nas wypowiedzenia umowy o pracę. W pierwszej instancji wygrał - sąd zasądził na jego rzecz 3-miesięczne odszkodowanie, nadając wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności w części dotyczącej 1-miesięcznego wynagrodzenia pracownika. Nie czekając na uprawomocnienie się wyroku, pracownik zażądał wypłaty kwoty objętej rygorem. Nie chcąc, aby sprawa trafiła do komornika, wypłaciliśmy mu żądaną sumę. Teraz w wyniku naszej apelacji sąd II instancji zmienił wyrok i oddalił powództwo pracownika o odszkodowania, uznając nasze wypowiedzenie za zasadne. Pracownik nie tylko nie ma zamiaru oddać nam wcześniej wypłaconej tytułem odszkodowania kwoty, lecz także jeszcze domaga się od nas odprawy emerytalnej, gdyż w tym czasie przeszedł na wcześniejszą emeryturę. Czy pracownik ma prawo odmówić zwrotu wypłaconej sumy? Czy możemy z należnej mu odprawy potrącić sobie wypłaconą wcześniej część odszkodowania?

W przypadku nadania wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności pracownik - nie czekając na uprawomocnienie się wyroku - może dochodzić spełnienia zasądzonego świadczenia. Egzekwowanie nieprawomocnego wyroku wiąże się jednak z pewnym ryzykiem. Jeśli sąd II instancji uwzględni apelację pracodawcy i oddali powództwo pracownika, pracownik będzie musiał zwrócić spełnione lub wyegzekwowane już świadczenie.

Autopromocja

Jeśli pracodawca wystąpi wcześniej z odpowiednim wnioskiem, sąd II instancji uchylając lub zmieniając wyrok, któremu nadany został rygor natychmiastowej wykonalności, orzeka w orzeczeniu kończącym postępowanie o zwrocie spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia (art. 338 § 1 k.p.c.). Jeśli jednak pracodawca nie złożył takiego wniosku, może uzyskać zwrot wypłaconej pracownikowi kwoty jedynie na drodze sądowej - wnosząc przeciwko pracownikowi odrębny pozew o zapłatę. W takim przypadku uzasadnienia roszczenia pracodawcy należy szukać przez art. 300 k.p. w przepisach Kodeksu cywilnego o nienależnym świadczeniu.

O nienależnym świadczeniu można mówić - w myśl art. 410 § 2 k.c. - jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Do nienależnego świadczenia ma zastosowanie regulacja zawarta w art. 405 k.c., zgodnie z którą, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien liczyć się z obowiązkiem zwrotu (art. 409 k.c.). Tak więc, uchylić się od zwrotu nienależnego świadczenia może tylko ten, kto nie powinien liczyć się z obowiązkiem jego zwrotu. W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że strona, która egzekwuje świadczenie zasądzone nieprawomocnym wyrokiem zaopatrzonym w rygor natychmiastowej wykonalności, powinna się liczyć z obowiązkiem zwrotu w razie oddalenia jej powództwa o to świadczenie na skutek apelacji strony przeciwnej. Zatem w opisanej wyżej sytuacji pracownik nie będzie mógł raczej skutecznie powołać się na tę okoliczność, że nie jest już wzbogacony, żeby zatrzymać nienależne mu świadczenie.

Przepisy prawa pracy dotyczące ochrony wynagrodzenia nie zezwalają na swobodne potrącanie z niego należności przysługujących pracodawcy. Odprawa emerytalna korzysta z takiej samej ochrony przed potrąceniami jak wynagrodzenie za pracę (wyrok SN z 17 lutego 2004 r. - I PK 217/03, OSNP 2004/24/419)

Zgodnie z art. 87 k.p. pracodawca może potrącić bez zgody pracownika tylko ściśle określone należności wymienione wyczerpująco w tym przepisie. Ograniczenia te bezwzględnie wiążą pracodawcę, niezależnie od istnienia uzasadnionego roszczenia wobec pracownika. I tak, pracodawca może jednostronnie potrącić z wynagrodzenia za pracę swoją wierzytelność w stosunku do pracownika wynikającą z udzielenia pracownikowi zaliczki (art. 87 § 2 pkt 3 k.p.) lub z wypłacenia wynagrodzenia w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia (art. 87 § 7 k.p.). Wszelkie inne wierzytelności, jakie pracodawca ma w stosunku do pracownika, może on potrącić z wynagrodzenia za pracę tylko na podstawie pisemnej jego zgody. W przypadku braku zgody pracownika pracodawca może zaspokoić swoją wierzytelność z wynagrodzenia za pracę tylko w postępowaniu egzekucyjnym. Należy podkreślić, że nawet mając na swoją wierzytelność tytuł egzekucyjny (wyrok sądu), pracodawca nie może jej potrącić poza postępowaniem egzekucyjnym bez zgody pracownika.

Kadry
MRPiPS bada 4-dniowy tydzień pracy i chce skrócenia tygodnia pracy w tej kadencji Sejmu
30 kwi 2024

Dwie wypowiedzi członków rządu wskazujące, że skrócenie tygodnia pracy z 5 do 4 dni (albo z 8 godzin dziennie do 7 godzin) może stać się obowiązującym prawem. 

Czerwiec 2024 – dni wolne, godziny pracy
30 kwi 2024

Czerwiec 2024 – dni wolne i godziny pracy w szóstym miesiącu roku. Jaki jest wymiar czasu pracy w czerwcu? Kalendarz czerwca w 2024 roku nie zawiera ani jednego święta ustawowo wolnego od pracy. Sprawdź, kiedy wypada najbliższe święto.

Komunikat ZUS: 2 maja wszystkie placówki ZUS będą otwarte
30 kwi 2024

W czwartek, 2 maja, placówki ZUS będą otwarte.

Czy 12 maja 2024 to niedziela handlowa?
30 kwi 2024

Czy 12 maja 2024 to niedziela handlowa? Czy w maju jest niedziela handlowa? Kiedy wypadają niedziele handlowe w 2024 roku?

Kalendarz maj 2024 do druku
30 kwi 2024

Kalendarz maj 2024 do druku zawiera: święta stanowiące dni wolne od pracy, Dzień Flagi, Dzień Matki i imieniny wypadające w tym miesiącu.

Majówka: Pamiętaj, że obowiązuje zakaz handlu i w długi weekend sklepy będą zamknięte
30 kwi 2024

W środę, 1 maja, zaczyna się majówka. Kto zaplanował sobie urlop na 2 maja, może cieszyć się długim weekendem trwającym aż 5 dni. Jak w tym czasie robić zakupy? Czy wszystkie sklepy będą zamknięte?

Czy polski pracownik czuje się emocjonalnie związany ze swoim miejscem pracy?
30 kwi 2024

1 maja przypada Święto Pracy, to dobry moment, aby zastanowić się nad tym, jak się miewają polscy pracownicy. Jak pracodawcy mogą zadbać o dobrostan pracowników?  

"Student w pracy 2024". Wzrosły zarobki studentów, ale i tak odbiegają od ich oczekiwań
30 kwi 2024

Według marcowego raportu “Student w pracy” Programu Kariera Polskiej Rady Biznesu, co trzeci student w Polsce zarabia między cztery a sześć tysięcy złotych miesięcznie. To o 16,5 proc. więcej, niż rok wcześniej.

20 lat Polski w UE: 1 maja 2004 - 1 maja 2024. Jak zmieniło się prawo pracy?
30 kwi 2024

To już 20 lat Polski w Unii Europejskiej. Dokładnie w dniu 1 maja 2004 Polska wraz z Cyprem, Czechami, Estonią, Litwą, Łotwą, Maltą, ze Słowacją, Słowenią i z Węgrami wstąpiła do Unii Europejskiej. To było największe w historii rozszerzenie UE. Prze te 20 lat, do 1 maja 2024 wiele się zmieniło. Szczególnie ważny jest swobodny przepływ pracowników - możliwość pracy za granicą, posiadanie ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego oraz szeregu innych praw pracowniczych. Poniżej opis najważniejszych zmian dla polskiego prawa pracy w związku z wstąpieniem do UE.

Zawodowa służba wojskowa - nie dla osób transseksualnych
30 kwi 2024

Ministerstwo Obrony Narodowej uznaje, że transseksualizm i obojniactwo to przyczyny dyskwalifikujące z zawodowej służby wojskowej. Według rozporządzenia MON to choroby i ułomności. Czy takie wyłączenie jest zgodne z prawem, czy nie dyskryminuje? Temat jest od lat kontrowersyjny, ale warto wiedzieć, że WHO - Światowa Organizacja Zdrowia usunęła transpłciowość, w tym transseksualizm z listy zaburzeń psychicznych. W całą sprawę zaangażował się zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich, który napisał do sekretarza stanu w MON Cezarego Tomczyka.

pokaż więcej
Proszę czekać...