Odprawy pracownicze w 2025 r. są bardzo różnorodne. Kwoty i zasady wypłaty świadczeń finansowych różnią się oczywiście od sytuacji, w jakiej znajdzie się pracownik, ale też od zawodu jaki wykonuje. Poniżej opis kilku przykładowych odpraw, jakie może uzyskać pracownik.
- Odprawa 2025: zwolnienia grupowe
- Odprawa 2025: odprawa pośmiertna
- Odprawa 2025: emerytalno-rentowa
- Odprawa 2025: wybór
- Odprawa 2025: dla pracowników samorządowych
- Odprawa 2025: odprawa dla mianowanego nauczyciela
- Odprawa 2025: odprawa emerytalno-rentowa dla nauczyciela
- Odprawa 2025: jednorazowa odprawa nauczyciela akademickiego
Odprawa jest świadczeniem pieniężnym stanowiącym pewną formę rekompensaty w związku z zaistnieniem danego zdarzenia. Mogą to być przyczyny losowe, przyczyny zależne od pracodawcy od pracownika czy też występujące w związku ze ziszczeniem się pewnych okoliczności. Odprawa należy się pracownikowi od podmiotu zatrudniającego go.
Odprawa nie jest wynagrodzeniem ani odszkodowaniem, aczkolwiek zwykle wysokość odprawy zależy od wysokości wynagrodzenia. W kodeksie pracy jest ujęta odprawa pozostająca w związku z wyborem, emerytalno-rentowa oraz pośmiertna. Pozostałe odprawy uregulowane są przepisach szczególnych i pracowniczych pragmatykach.
Odprawa 2025: zwolnienia grupowe
Jeżeli z przyczyn niedotyczących pracownika, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę czy też na mocy porozumienia stron dojdzie do rozwiązania umowy, pracownikowi będzie się należała odprawa. Przyczynami takiego rozwiązania umowy może być likwidacja stanowiska pracy, restrukturyzacja, zmiany organizacyjne, zmniejszenie liczby zatrudnionych pracowników w danym dziale. Ważna, żeby taka przyczyna w żaden sposób nie była związana z pracownikiem. Pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:
- jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
- dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
- trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.
Odprawę pieniężną ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Odprawa powinna być wypłacona najpóźniej w ostatnim dniu trwania stosunku pracy. Wysokość odprawy pieniężnej nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy. W 2025 r. jest to kwota 69 990 zł brutto. Od odprawy potrąca się tylko podatek, już nie składki ubezpieczeniowe i zdrowotne.
Odprawa 2025: odprawa pośmiertna
W razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby, rodzinie przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna. Odprawa przysługuje małżonkowi, dzieciom, wnukom, rodzeństwu, rodzicom. Odprawę pośmiertną dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich uprawnionych członków rodziny.
Wysokość odprawy jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy i wynosi:
- jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat;
- trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat;
- sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat
Istotne jest to, że osobom upoważnionym, odprawa nie będzie przysługiwała, jeżeli pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone przez instytucję ubezpieczeniową jest nie niższe niż przysługująca odprawa pośmiertna. Jeżeli odszkodowanie jest niższe od odprawy pośmiertnej, pracodawca jest obowiązany wypłacić rodzinie kwotę stanowiącą różnicę między tymi świadczeniami.
Odprawa 2025: emerytalno-rentowa
Pracownik ma prawo do odprawy emerytalnej i rentowej. Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do:
- renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury
- którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę (stałą lub okresową) lub emeryturę (nawet wcześniejszą)
przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa. Co ważne, rozwiązanie umowy o pracę przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego nie jest rozwiązaniem w związku z przejściem na emeryturę i nie uprawnia do odprawy. Podstawą do otrzymania odprawy jest np. uzyskanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ale już nie otrzymanie prawa do renty rodzinnej.
Odprawa emerytalna dla emeryta służb mundurowych - Wyrok SN z dnia 11 czerwca 2024 r., sygn. II PSKP 28/23
Przejście na emeryturę, w myśl art. 92 zn. 1 § 1 k.p., obejmuje także sytuacje, w których pracownik, już jako emeryt wojskowy lub policyjny, rozwiązuje stosunek pracy i przechodzi na status wyłącznie emeryta, co uprawnia do odprawy emerytalnej, o ile wcześniej nie skorzystał z takiego świadczenia na podstawie stosunku pracy. Otrzymanie odprawy wojskowej nie wyklucza prawa do odprawy emerytalnej wynikającej z ustania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę.
Odprawa 2025: wybór
W prawie pracy istnieje możliwość nawiązania stosunku pracy na podstawie wyboru, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania pracy w charakterze pracownika. Przykładem tego może być praca pracowników samorządowych np. marszałka województwa, starosty, wójta, burmistrza, prezydenta miasta. Jeżeli taki wybrany pracownik samorządowy był przed wyborem zatrudniony u innego pracodawcy i w związku z wyborem nie przejdzie na urlop bezpłatny (chociaż ma do tego prawo), przysługuje mu odprawa w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Taką odprawę oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.
Odprawa 2025: dla pracowników samorządowych
Oczywiście czym innym jest odprawa pracownika samorządowego, która przysługuje w związku z tym, że stosunek pracy został rozwiązany z powodu upływu kadencji, na którą był wybrany. Ta odprawa jest wyższa od ww. i przysługuje w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia. Taka odprawa przysługuje np. wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), burmistrzowi dzielnicy m.st. Warszawy, staroście, wicestaroście, członkom zarządu powiatu oraz marszałkowi, wicemarszałkowi i członkom zarządu województwa.
Odprawa 2025: odprawa dla mianowanego nauczyciela
Co ciekawe jeżeli dojdzie do rozwiązania umowy z mianowanym nauczycielem z przyczyn go niedotyczących np. z powodu likwidacji szkoły (całkowitej lub częściowej), z powodów zmian organizacyjnych czy zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć lub na wniosek nauczyciela czy też gdy przenosi się go w stan nieczynny - takiemu nauczycielowi przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Pewne pragmatyki pracownicze w sposób bardziej korzystny, niż ma to miejsce w typowym stosunku pracy, regulują uprawnienia pracownicze.
Odprawa 2025: odprawa emerytalno-rentowa dla nauczyciela
Karta nauczyciela również korzystniej reguluje kwestię odprawy emerytalno-rentowej dla nauczyciela. Nauczycielowi spełniającemu warunki uprawniające do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, który przepracował w szkole co najmniej 20 lat, przyznaje się odprawę w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia ostatnio pobieranego w szkole będącej podstawowym miejscem jego pracy.
Odprawa 2025: jednorazowa odprawa nauczyciela akademickiego
Nauczycielowi akademickiemu przechodzącemu na emeryturę albo rentę z tytułu niezdolności do pracy przysługuje prawo do jednorazowej odprawy w uczelni stanowiącej jego podstawowe miejsce pracy, w wysokości 300% wynagrodzenia zasadniczego otrzymanego za ostatni pełny miesiąc zatrudnienia. Oczywiście pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.