Potrącenie komornicze z wynagrodzenia za pracę

Prawo do wynagrodzenia za wykonywaną pracę jest podstawową zasadą w prawie pracy. Pracownik nie może zrzec się wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę. Prawo pracy bardzo szczegółowo reguluje zasady dokonywania potrąceń z wynagrodzenia, ich wysokość oraz kolejność. Najbardziej dokuczliwe dla pracownika są potrącenia, których pracodawca może dokonywać bez jego zgody. Kodeks pracy zawiera zamkniętą listę takich potrąceń.

Co można potrącać?

Zgodnie z treścią art. 87 k.p. z wynagrodzenia za pracę po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy potrąceniu podlegają:

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenia świadczeń alimentacyjnych – do wysokości 3/5 wynagrodzenia,

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne – do wysokości 1/2 wynagrodzenia,

• zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi – do wysokości 1/2 wynagrodzenia,

• kary pieniężne przewidziane w art. 108 k.p.

W sytuacji zbiegu wyżej wymienionych potrąceń realizowane są one we wskazanej wyżej kolejności.

Przykład:

Pracownik zarabia 3000 zł brutto, czyli 2013,22 zł netto. Jego wynagrodzenie obciąża potrącenie komornicze w wysokości 300 zł. Pracownik nie rozliczył się z zaliczki pobranej na potrzeby delegacji w wysokości 300 zł. Pracownikowi najpierw potrąca się należność z tytułu zajęcia komorniczego.
Maksymalna wysokość wynosi 1/2 wynagrodzenia. 2013,22 zł x 1/2 = 1006,61 zł. Następnie pracownikowi potrąca się pobraną zaliczkę do wysokości połowy wynagrodzenia (1006,61 zł). Ponieważ pobrana zaliczka w wysokości 300 zł nie przekracza limitu, zostaje potrącona w całości. 2013,22 zł (wynagrodzenie netto) – 300 zł (potrącenie komornicze) – 300 zł (zaliczka) =1413,22 zł. Potrącenie komornicze i zaliczka zostają potrącone jednocześnie.

Ponadto z wynagrodzenia za pracę odlicza się w pełnej wysokości kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia (art. 87 § 7 k.p.).

WAŻNE! Zgodnie z art. 91 k.p. należności inne niż wymienione w art. 87 § 1 i § 7 mogą być potrącane z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie.

Artykuł 91 k.p. nie wyklucza możliwości potrącania za zgodą pracownika z wynagrodzenia wierzytelności podmiotów trzecich (np. banku w przypadku zaciągnięcia przez pracownika kredytu i wyrażeniu w banku pisemnej zgody na jego potrącanie z wynagrodzenia). Pracodawca w takim przypadku wykonuje zobowiązanie pieniężne pracownika w jego imieniu.

Potrącenie z wynagrodzenia pracownika wierzytelności osób trzecich nie jest obowiązkiem pracodawcy, nawet jeżeli pracownik wyraża na nie zgodę. Przepis art. 91 k.p. nie nakłada na pracodawcę takiego obowiązku.

Zajęcie komornicze

Do egzekucji z wynagrodzenia za pracę komornik przystępuje przez jego zajęcie (art. 881 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego). Komornik zawiadamia dłużnika, że do wysokości egzekwowanego świadczenia i aż do pełnego pokrycia długu nie wolno mu odbierać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia ani rozporządzać nim w żaden inny sposób.

Dotyczy to w szczególności periodycznego wynagrodzenia za pracę i wynagrodzenia za prace zlecone oraz nagród i premii przysługujących dłużnikowi za okres jego zatrudnienia, jak również związanego ze stosunkiem pracy zysku lub udziału w funduszu zakładowym oraz wszelkich innych funduszach, pozostających w związku ze stosunkiem pracy.

Komornik ma prawo wezwać pracodawcę, aby nie wypłacał dłużnikowi, poza częścią wolną od zajęcia, żadnego wynagrodzenia, lecz:

• przekazywał zajęte wynagrodzenie bezpośrednio wierzycielowi egzekucyjnemu, zawiadamiając komornika o pierwszej wypłacie albo

• przekazywał zajęte wynagrodzenie komornikowi w wypadku, gdy do wynagrodzenia jest lub zostanie w dalszym toku postępowania egzekucyjnego skierowana jeszcze inna egzekucja, a wynagrodzenie w części wymagalnej nie wystarcza na pokrycie wszystkich egzekwowanych świadczeń wymagalnych.

Komornik może stosownie do okoliczności wezwać pracodawcę do przekazywania mu zajętego wynagrodzenia, o czym bezpośrednio stanowi art. 881 § 4 k.p.c.

Przy zajęciu wynagrodzenia przez komornika przepis artykułu 882 k.p.c. zobowiązuje pracodawcę do:
• przedstawienia za okres 3 miesięcy poprzedzających zajęcie za każdy miesiąc oddzielnie zestawienia periodycznego wynagrodzenia dłużnika za pracę oraz oddzielnie jego dochodu z wszelkich innych tytułów,

• podania, w jakiej kwocie i w jakich terminach zajęte wynagrodzenie będzie przekazywane wierzycielowi,

• złożenia w razie istnienia przeszkód do wypłacenia wynagrodzenia za pracę oświadczenia o rodzaju tych przeszkód, a w szczególności podania, czy inne osoby roszczą sobie prawa, czy i w jakim sądzie toczy się sprawa o zajęte wynagrodzenie oraz czy i o jakie roszczenia została skierowana do zajętego wynagrodzenia egzekucja przez innych wierzycieli.

Pracodawcy, który nie złożył w przepisanym terminie oświadczenia przewidzianego w art. 882 k.p.c., komornik wymierza grzywnę w wysokości do 500 złotych. Grzywna może być powtórzona, jeżeli pracodawca nadal uchyla się od wykonania tych czynności w dodatkowo wyznaczonym terminie.

Kwoty wolne od potrąceń

Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,

• 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,

• 90% minimalnego wynagrodzenia ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, przy potrącaniu kar pieniężnych udzielonych pracownikowi.