Świadczenie urlopowe, wypłacane na zasadach określonych w ustawie o zfśs przez pracodawcę, który nie utworzył funduszu, nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Świadczenie nie może przekroczyć kwoty tzw. odpisu podstawowego, właściwej dla rodzaju zatrudnienia danego pracownika.
Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne pracowników jest przychód uzyskiwany przez nich ze stosunku pracy. Z podstawy tej zostały jednak wyłączone przychody wskazane w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (zwanym dalej rozporządzeniem składkowym). Rozporządzenie to stanowi m.in., że z podstawy do oskładkowania wyłączone są świadczenia urlopowe, wypłacane zgodnie z przepisami ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (§ 2 ust. 1 pkt 21 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – DzU nr 161, poz. 1106).
Wysokość świadczenia urlopowego nie może przekroczyć wysokości odpisu podstawowego – odpowiedniego do rodzaju zatrudnienia pracownika (art. 3 ust. 4 ustawy o zfśs). W 2011 r. podstawą do obliczenia wysokości odpisów na zfśs jest kwota 2917,14 zł.
Kwota odpisu podstawowego wynosi:
- na jednego zatrudnionego – 37,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą (1093,93 zł w 2011 r.),
- na jednego pracownika młodocianego w pierwszym roku nauki – 5% (145,86 zł w 2011 r.) przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, w drugim roku nauki – 6% (175,03 zł w 2011 r.), a w trzecim roku nauki – 7% (204,20 zł w 2011 r.) tego wynagrodzenia,
- na jednego pracownika wykonującego prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze (w rozumieniu przepisów o emeryturach pomostowych) – 50% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (1458,57 zł w 2011 r.)
Dla pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy świadczenie urlopowe ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy pracownika.
Pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, mogą wybrać formę, w jakiej będą zaspokajali socjalne potrzeby zatrudnionych osób. Ta grupa pracodawców może utworzyć zfśs lub wypłacać świadczenie urlopowe (możliwość wyboru nie dotyczy jednostek budżetowych oraz samorządowych zakładów budżetowych, które niezależnie od liczby pracowników obligatoryjnie tworzą zfśs). Świadczenie urlopowe przysługuje jeden raz w roku każdemu pracownikowi korzystającemu z urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych.
Przepisy rozporządzenia składkowego nie uzależniają zastosowania przedmiotowego wyłączenia od tego, czy pracodawca tworzy zfśs – jeżeli świadczenia urlopowe wypłaca na zasadach wskazanych w ustawie o zfśs, wówczas do kwoty odpisu podstawowego nie ma obowiązku naliczania i odprowadzania składek od takiego świadczenia.